بخشی از پاورپوینت
اسلاید 2 :
خلاصه ای از فصل پنجم صفحات 156 الی 163 کتاب تعلیم و تربیت اسلامی
اسلاید 3 :
فصل پنجم روش تشویق و تنبیه
اسلاید 4 :
وجود انذار و تبشیر برای هر تربیت متعادل ضروری است. زیرا اگر نیکوکار و بدکار از نظر جزا یکسان باشند زمینه جهت بیرغبتی نیکوکاران به کارهای نیک و جرأت یافتن بدکاران در ادامه تبهکاری ها فراهم می شود. مربی باید میان فرد کوشا و تن آسا تفاوت بگذارد و همه را به یک چشم ننگرد.
مقدمه
اصل تشویق و تنبیه به عنوان امری مسلم در تربیت اسلامی شناخته و پذیرفته شده است.
اسلاید 5 :
در تربیت اسلامی تکیه بر تشویق بیش از تنبیه اصل حیات بر محبت و تفاهم استوار است و هنگامی که سودی نداشت مسئله انذار و تنبیه مطرح خواهد شد. از طریق رفق، بهتر می توان با کودک کنار آمد تا از طریق استبداد.
حضرت علی)علیه السلام( به مالک اشتر که او را به فرمانروایی مصر برگزیده بود دستور میدهد: «مبادا نیکوکار و بدکردار پیش تو یکسان باشند زیرا چنین روشی نیکوکار را از کار نیک دور ساخته و بد کردار را به کار بد سوق میدهد.»
در تربیت اسلامی افراد در شرایط نامساوی نتایج متفاوت
اسلاید 6 :
کودک با تشویق از بسیاری خواسته ها و تمنیات خود چشم پوشی می کند و به راهی می رود که مشوق او خواهان آن است.
اولیا و مربیان برای کودک چیزی جز خیر و صلاح نمیخواهند ولی کودک درک نمیکند، پس محرکی مثل تشویق و گاهی تنبیه برای به حرکت درآوردن او به سوی هدف لازم است.
* هر انسانی خودش را دوست داشته و میل دارد شخصیت خود را کامل تر سازد و دیگران از او قدر شناسی و از کارهای خوب او تشکر نمایند.
- اگر مورد تحسین قرار گرفت بیشتر به خوبی متمایل واقع شدن در مسیر کامل شدن
برعکس
- اگر مورد ناسپاسی قرار گرفت دلسردشدن از خوبی و خوب شدن
گفتار اول- روش تشویق
یکی از روش های بسیار موثر در تربیت: تشویق کارهای خوب کودک
تشویق تاثیر بر روح و نهاد کودک و ترغیب او به انجام اعمال نیک
اسلاید 7 :
نیاز کودکان به تحسین و تشویق
گاهی مختصر نوازشی به کودک نیرو و قدرت میدهد تا به تلاش بپردازد.
اصولاً تصور این امر که عمل انسان مورد قبول دیگران است به آدمی قدرت می بخشد و انسان از آن لذت می برد اغلب روحیه شاد پیدا میکند و دست از ناسازگاری ها بر
می دارد.
مثلا برای آن کس که کم رو و کم معاشرت است احساس حقارت میکند کمبود محبت دارد و یا یتیم است این امر لازم تر است.
* تشویق و تحسین برای همه افراد لازم است
* ولی برای عده ای لازم تر.
اسلاید 8 :
نقش و فایده تشویق
تشویق
تنبیه
عامل وادارکننده
عامل بازدارنده
نیرو و انرژی
احساس رضایت
رفع خستگی و بی میلی
تقویت روحی
ترمیم روح شکست خورده کودک
تبدیل حقارت به عزت
پیمودن راه کمال و تعالی
پدیدآمدن حس اعتماد
رشد استعدادها
به فعلیت رسیدن قوای درونی
احیای شخصیت فرد
نجات از یاس و بدبینی
دلگرمی به زندگی
حتی یک تحسین ساده بعضی مواقع مسیر زندگی فرد را دگرگون می سازد.
اسلاید 9 :
* روانشناسان کوشش کردند تا از راه آزمایش های متعدد تاثیر فراوان تشویق را گوشزد کنند. (مثال: آزمایش روی 160 دختردانش آموز در4گروه ، حل 30مسئله حساب در مدت معین15دقیقه)
اسلاید 10 :
بشارت که یکی از دو جنبه وظایف پیامبران است همان تشویق می باشد که رهبر دین به وسیله آن مردم را در تمام جنبه های دینی اعم از دنیوی و اخروی به حرکت و تکاپو وا می دارد.
نمونه ای از تشویق در قرآن کریم
خداوند متعال در قرآن کریم در دو مورد به پیامبر اکرم(ص) دستور داده که پیروان خود را به نبرد تشویق کند: «ای پیامبر! مومنان را به نبرد تشویق کن، اگر ۲۰ نفر شکیبا در میان شما باشد ۲۰۰ نفر و اگر 100 نفر باشد 1000 نفر از کافران را مغلوب می کند، زیرا آن ها به نتیجه کار خود آگاهی ندارند.»
به طور کلی:
مهمترین کار مسلمان جانبازی و فداکاری و از خودگذشتگی وظیفه رهبر و پیشوا تشویق به این کار
اسلاید 11 :
صورت های تشویق
تشویق به سن و درک کودک و نوع عمل او بستگی دارد.
*صور مختلف تشویق:
- دلجویی- یک عبارت محبت آمیز- یک نگاه توام با لبخند و نشاط- وعده ذکر یک قصه و داستان- یک بسته کوچک مداد رنگی- کتاب- لباس- اسباب بازی- آفرین و مرحبا گفتن- خندیدن- بازی کردن- درآغوش گرفتن- بوسیدن و .
تشویق کودک 4 – 3 ساله تغذیه و نوازش و .
یک کودک ۱۰ ساله ستودن رفتارهای مثبت او در حضور جمع
یک جوان باایمان رضا و خشنودی خداوند متعال
اسلاید 12 :
نکاتی در تشویق
جهت همگام سازی تشویق با اصول تربیتی صحیح و عدم وقوع زیان و خطر برای فرد و جامعه:
۱- تحسین عمل یا اخلاق نیک کودک نه خود او را. کودک باید به خوبی بفهمد که کار نیک ارزش دارد و خود او منهای کار نیکش ارزشمند نیست.
۲- تشویق باید از تایید درونی کودک برخوردار گردد، او خود را واقعاً مستحق آن بداند نه وسیلهای برای دلخوش کردن لحظه ای.
تشویق های بیجا مختل نظام فکری کودک
تشویقهای به موقع و متعادل پی ریزی نظام فکری و ارزشی صحیح و معتدل و اصلاح رفتار کودک
3- تشویق صورت رشوه به خود نگیرد:
از خطاهای مهم تربیتی وعده دادن به کودک برای انجام همه کارهایش، مثلا وعده خرید اسباب بازی برای کودک به جهت انجام فلان کار
4- علت تشویق بایستی معین شود تا کودک برای سایر موارد نتیجه گیری کند. تشویق نباید به صورت کلی انجام گیرد. مثلاً اگر کودکی را به عنوان اینکه کودک خوبی است تشویق و تحسین کنند نتیجه کامل نخواهد داد .
اسلاید 13 :
۵ – عدم مقایسه کودک با کودکان دیگر. مثلا خوب نیست پدر به پسر بگوید آفرین بر تو که راستگو هستی و مانند حسن دروغ نمی گویی، زیرا کودک دیگری را تحقیر نموده و این نوعی بد آموزی است.
6- تشویق باید گاه به گاه در برابر کارهای ممتاز باشد نه به صورت دائم و برای هرکار .
7- تحسین در حضور جمع اثر بیشتری دارد.
8- گاهی لازم است کودک را به کارهای ساده موظف سازیم و پس از موفقیت تشویق کنیم تا در او شوقی نسبت به کارهای سخت تر به وجود آید.
9- تشویق نباید بیش از حد باشد زیرا کودک را به غرور و خودبینی مبتلا می سازد. تشویق باید متناسب با میزان فعالیت کودک باشد.
امیر المومنین علی علیه السلام فرمود: چه بسا افرادی که به واسطه تعریف و تمجیدی که درباره شان میشود مغرور می شوند، همچنین فرمود: در مدح کسی زیاده روی و مبالغه مکن.
اسلاید 14 :
10- هیچ عاملی به پیروزی و موفقیت انسان به اندازه خود موفقیت و پیروزی، مدد نمی رساند.
اگر معلمی بخواهد شوق و علاقه مداومی در شاگردان به وجود آید باید گام به گام موفقیتی را که کسب کرده اند، به آنان ابراز کند.
موفقیت یعنی پیشرفت تدریجی به سوی هدف مطلوب
11- تشویق وسیله است و نباید به صورت غایت و هدف در آید.
عدم کسب موفقیت لازم در برخی از شاگردان باهوش در امتحانات: زیرا هیجان بیش از حد آنها برای اخذ پاداش و رقابت افکار آنها را پریشان ساخته که به جای تفکر صحیح، به تفکر در عامل تشویق پرداخته اند و این باعث انحراف آن هاست.
12-کودک با درک طبیعی و فکری خویش لزوم وفای به عهد را میفهمد .
وعده تشویق از سوی اولیا و مربیان و وفای به عهد جلب اعتماد کودک و نتیجه در مواقع دیگر
تشویق کاذب سلب اعتماد از اولیا و مربیان و عدم وجود نیروی محرکه و اثرات نامطلوب بر روی شخصیت کودکان
(مثال: وعده دروغین به کودک که دارو شیرین است درحالی که تلخ است)
حضرت علی(ع) فرمود: درباره چیزی که از انجام آن احساس ناتوانی می کنی وعده مده و به چیزی که توانایی انجام آن را نداری ضامن مشو.
امام صادق(ع) فرمود:کودکان را دوست بدارید و با آنان مهربان باشید. وقتی به آنها وعده می دهید حتما وفا کنید زیرا کودکان شما را رازق خود می پندارند.
حضرت علی(ع) فرمود: شایسته نیست آدمی به جد یا به شوخی دروغ بگوید و نیز سزاوار می باشد به فرزند خود وعدهای بدهد و به آن وفا ننماید.
