بخشی از پاورپوینت
اسلاید 2 :
موضوع :
بهسازی منابع آب
اسلاید 3 :
منابع آب
ريزشهاي جوي ناشي از گردش آب در طبيعت به سطح زمين باعث به وجود آمدن آب اقيانوسها، درياها، رودخانه ها، نهرها و آبهاي زيرزميني شده است. بنابراين ريزشهاي جوي به دو قسمت آبهاي سطحي و آبهاي زيرزميني تقسيم بندي مي شود.
اسلاید 4 :
آ بهاي سطحي
قسمتي از آب باران در سطح زمين روان شده و جريانهاي سطحي را بوجود مي آورد. اين جريانها به هم مي پيوندند و رودخانه ها را تشكيل مي دهند . هنگامي كه باران به سطح زمين مي رسد قسمتي از آن به داخل خاك نفوذ كرده و مقداري در هوا تبخير شده و بقيه هم به صورت سيلابهاي سطحي در مي آيد. اگر نزولات جوي تنها منبع تأمين آب رودخانه ها باشد، تمام رودخانه ها پس از مدتي خشك مي شوند، در حالي كه آب در بسياري از آنها در طول سال جريان دارد آب اين رودخانه ها به دو شكل زير تأمين مي شود :
ذوب يخ و برف نقاط مرتفع
آبهاي زيرزميني كه به صورت چشمه ها وارد رودخانه مي شوند. همان طور كه آبهاي زيرزميني به بعضي رودخانه ها وارد مي شوند قسمتي از جريان بعضي از رودخانه ها هم به آبهاي زيرزميني مي پيوندد . (شكل 1 و 2)
اسلاید 5 :
آ بهاي سطحي
شکل 1- آبهاي سطحي ناشي از تراوش آبهاي زيرزميني
شکل 2- جريان هاي سطحي كه آبهاي زيرزميني را تأمين مي كند
اسلاید 6 :
آبهاي زيرزميني
آب باران و آب حاصل از ذوب برف كه در زمين نفوذ كرده تا به لايه غيرقابل نفوذ برسد ذخاير آب زيرزميني را تشكيل مي دهد. هنگامي كه جريان آب زيرزميني به يك لايه نفوذناپذير مانند رس و سنگ برخـورد مي كند از حركت قائم خـود مي ايستد و در روي لايه نفوذ ناپذير انبـار مي شود و تشكيل سفره آب زيرزميني را مي دهد كه انواع آن شامل چشمه، چاه و قنات است.
اسلاید 7 :
چشمه
خارج شدن آبهاي درون زمين بـه طـور طبيعي و ظاهـر شـدن آن در سطح زمين را چشمـه مي نامند. چشمه ها غالباً در كنار تپه ها، دامنه كوهستانها و يا در طول ساحل رودخانه ها ظاهر مي شوند.
شکل 3 – یک چشمه ساده
اسلاید 8 :
چشمه
آب چشمه ها ممكن است از آبهاي زيرزميني عميق و يا آبهاي زيرزميني كم عمق تأمين گردد. اگر آب چشمه از آبهاي كم عمق تأمين شود امكان دارد آلوده باشد و بايد پس از ضدعفوني كردن به مصرف برسد. آب اين قبيل چشمه ها معمولاً پس از بارندگي كدر مي شود و از نظر مقدار آبدهي در فصول مختلف تغيير ميكند.
براي اينكه آب چشمه در سطح زمين آلوده نگردد چشمه را بايد بهسازي كرد. در بهسازي چشمه، آب در يک مخزن بتوني و يا سيماني جمع آوری شده و توسط لوله خارج مي شود، در مخزن را مي پوشانند تا آبهاي سطحي وارد آن نشود. براي بهسازي كردن چشمه ها لازم است اطراف آن جويهاي انحرافي به فاصله 10-7 متر از ديوار جانبي حفر گردد تا از ورود آبهاي سطحي به داخل حوضچة چشمه جلوگيري شود. از ساختن منازل مسكوني و يا آغل حيوانات در اطراف چشمه بايد خودداري شود.
اسلاید 9 :
چشمه
شکل 4 – چشمه بهسازی شده
اسلاید 10 :
چاه
چاه مجراي استوانه اي قائمي است كه در زمين حفر مي شود و سطح زمين را به يك مخزن آب زيرزميني متصل مي كند.
چاه انواع متعددي دارد :
١- چاه كم عمق - چاه نيمه عميق
اگر دسترسي به آب با حفر چاه تا عمق چند متري در لايه سطحي زمين ميسر شود اينگونه چاه ها را «کم عمق» می نامند. اگر حفر چاه تا اولين طبقة نفوذناپذير زمين ادامه يابد و از آب روي آن طبقه استفاده شود آن را «چاه نيمه عميق» مي نامند .
خطر آلودگي آب چاه هاي كم عمق و تا حدي نيمه عميق به مراتب بيشتر از چاه هاي عميق است. (شکل 5 ، الف و ب)
اسلاید 11 :
2- چاه عميق
اگر حفر چاه، از طبقة نفوذناپذير اول عبور كرده و به طبقات نفوذناپذير بعدي برسد و از آب روي آن طبقات استفاده شود آن چاه را عميق مي نامند. ميزان آلودگي ميكروبي اينگونه چاه ها به مراتب كمتر از چاه هاي كم عمق است. (شکل 5 ، ج)
3- چاه آرتزين
گاهي اوقات در هنگام حفر چاه هاي عميق سفره هاي آبده، بين دو لاية نفوذناپذير تحت فشار قرار دارد و آب داخل لاية تحت فشار فوران مي كند كه به آن چاه آرتزين مي گويند. (شکل 5 ، د)
اسلاید 12 :
شکل 5 – چاه كم عمق و نيمه عميق چاه عميق چاه آرتزين را نشان مي دهد
اسلاید 13 :
بهسازي چاه
حفر چاه يكي از ساده ترين و عملي ترين راه استفاده از آبهاي زيرزميني است. چاه اگر به طرز صحيح محافظت نشود از طرق زير در معرض خطر آلودگي قرار مي گيرد.
1- نفوذ آبهاي سطحي آلوه از طريق طبقات خاك اطراف دهانه چاه
2- ورود آبهاي سطحي آلوده از دهانه باز چاه
3- نفوذ گرد و غبار و ورود زباله ، حشرات ، پرندگان از دهانه چاه
4- نفوذ آلودگي از چاه مستراح
اسلاید 14 :
براي جلوگيري از آلودگي چاه آب، بايد دهانه و اطراف آن به روش زير بهسازي شود :
پس از حفر چاه و رسيدن به آب ، جدار چاه را با آجر و ملات سيماني و يا حلقه هاي بتوني تا عمق حداقل سه متر از سطح زمين بپوشانند و عمليات آجر چيني را تا ارتفاع 70-30 سانتيمتر (به ضخامت 25 سانتيمتر) بالاتر از سطح زمين ادامه دهند.
روي دهانة چاه را در پوشي قرار مي دهند تا از ورود آبهاي سطحي، اشياء خارجي، گردوخاك و موجودات زنده و. به داخل چاه جلوگيري به عمل آيد و سپس روي درپوش، تلمبه دستي و يا موتور پمپ نصب مي كنند .
حریم چاه در زمین های رسی و شنی حدود 50-30 متر و در زمین های آهکی 200-100 متر در نظر گرفته مي شود. چاه آب بايد با توجه به جنس زمين ، از منابع آلوده كننده اي مانند چاه مستراح، چاه فاضلاب، محلهاي دفع زباله و فضولات حيواني، پمپ بنزين و.. فاصله داشته باشد.
اسلاید 15 :
پس از پايان ساختمان چاه آب و قبل از بهره برداري از آن بايستي با محلول غليظي از پركلرين (حدود 5 تا 10 گرم در مترمكعب) آلودگي هاي باقيمانده در چاه آب را از بين برد.
به اين منظور حجم آب چاه را اندازه گيري كرده و پس از به دست آوردن حجم آب، كلر مورد نياز را در داخل چاه آب ميريزند و پس از 12 ساعت همة آب چاه را تلمبه ميكنند. تا زماني كه بوي كلر كاملاً از بين نرود از مصرف آب آن بايد خودداري نمايند. (شکل 6)
اسلاید 16 :
شکل 6 – چاه آب بهسازی شده
اسلاید 17 :
قنات
قنات يك كاريز مجراي زيرزميني تقريباً افقي است كه با احداث چاه هاي متعدد و متصل به هم، آب زيرزميني را به سطح زمين هدايت ميكند. (شکل 7) اولين چاه قنات را كه عميق ترين چاه است مادر چاه مي گويند.
شکل 7 – تصویر ساده ای از یک قنات
اسلاید 18 :
قنات
احداث قنات از ابتكارات ايرانيان قديم بوده و اهميت آن بيشتر در اين است كه باتوجه به امكانات زمان و نبودن تلمبه و وسايل مشابه بـا حفـر قنات از آبهاي زيرزميني استفاده مي كـردند. درصورتي كـه روي چاه هاي قنات كاملاً پوشيده باشد و در طول مجراي زيرزميني آلوده نگردد معمولاً آب آن سالم است.
اسلاید 19 :
قنات
ذخيره نمودن آب باران در آب انبار و بركه
در موقع ذخيره نمودن آب باران نكات زير بايستي دقيقاً مراعات شود :
1- قبل از بارندگي محوطه آبگير بركه را بايستي از وجود اجساد و لاش ههاي حيوانات و آشغال پاك نمايند. در بعضي از نقاط كشور محل آبگير محوطة پشت بام است كه آب باران را به داخل آب انبار از طريق ناودان يا لوله هدايت مي نمايد.
2- به منظور جلوگيري از ورود مواد زائد و آشغال در محل ورود آب باران به بركه بايستي توري نصب شود.
3- در ابتداي باران تا حد امكان از ورود آب باران اوليه به علت آلودگي شديد آن به داخل آب انبار بايد جلوگيري نمايند.
4- دريچه هاي اطراف بركه و آب انبار با توري مسدود شود.
5- حداقل سالي يك بار رسوبات موجود در بركه و آب انبار را لايروبي و تميز نمايند.
6- براي برداشتن آب ازآب انبار و بركه بايد ازداخل نمودن ظروف آلوده به آن خودداري نمايند و درصورت امكان با آموزش مردم و استفاده از تلمبه هاي دستي و يا نصب شير آب از آلوده شدن آن جلوگيري نمايند.
7- پس از ذخيره نمودن آب باران در آب انبار و بركه لازم است كه آب اين گونه منابع گندزدايي و بهداشتي گردد. (شکل 8)
اسلاید 20 :
شکل 8 – ذخیره نمودن آب باران درآب انبار
