بخشی از پاورپوینت
اسلاید 2 :
مباحث مطرح شده ی جلسه ی گذشته
1. ادامه ی مبحث خاستگاه دین [گرایش به دین]
2. طرح شبهات پیرامون خاستگاه دین و ارائه ی پاسخ به آنها.
3. ریشه های الحادی و ضد دینی به عنوان مهم ترین اصلِ مطرح شدنِ خاستگاه دین.
4. بحث از علت گرایش مردم به دین در کلام جدید نه قدیم.
5. خرافه دانستن و رد دین توسط یک عده و طرفداری از دین توسط عده ای دیگر.
6. عدم جستجوی علت برای امور طبیعی و غریزی.
7. طرح شبهه ی جهل به عنوان خاستگاه دین و ارائه ی 4 پاسخ به آن.
8. طرح شبهه ی ترس به عنوان خاستگاه دین و ارائه ی 2 پاسخ به آن.
9. طرح نظریه ی فروید و ارائه ی 3 دلیل مخالفان به آن نظریه.
اسلاید 3 :
* علاوه بر ترس، جهل، سرکوب عقده های روانی [نظریه ی فروید] که به عنوان خاستگاه دین [علت گرایش مردم به دین] از سوی عده ای از اندیشمندان جهان مطرح شده، عوامل دیگری نیز مطرح گردیده که برخی از آنها عبارتند از:
1. میل به خلود و جاودانگی انسانها.
2. اختلافات سرمایه داران و استثمار آنها برمردم و ایجاد دینی ساختگی و در نتیجه، سرگرم ساختن مردم با دین [نظریه ی مارکسیست ها].
. جادو گری و . توجه: یافتن ریشه ی عقلانی برای دین، پاسخی مشترک به تمامی این شبهات است.
اسلاید 4 :
جلسه ی چهارم* اکتسابی یا فطری بودن گرایش به دین
* معنای فطرت و مقدماتی پیرامون مسائل فطری
* انواع مسائل فطری و کاربرد آن در اثبات وجود خدا
اسلاید 5 :
سؤال ؟؟؟ گرایش به دین اکتسابی است یا فطری؟
اسلاید 6 :
نخست طرح سه مقدمه
* مقدمه ی 1: آیا حقانیت یک چیز متوقف بر فطری بودن آن چیز است؟ آیا در صورت وجود دلایل عقلی، فطری نبودن مانع پذیرش حقانیت است؟
* مقدمه ی 2 : آیا فطری بودن به معنای بالفعل بودن است؟
* مقدمه ی 3: آیا مسائل فطری انواع مختلفی دارد؟
اسلاید 7 :
توجه به چند نکته در مقدمه ی اول ضروری است:
1. به فرض ثابت نشدن فطری بودنِ دین، حقانیت دین زیر سؤال نمی رود.
2. درست بودن دینداری، برحق بودن اعتقاد به خدای واحد، صادق بودن گزارش این که عالَم خدایی دارد، و صدها گزاره ی دینی دیگر موقوف بر فطری بودن دین نیست.
اسلاید 8 :
3. هر چیزی که حق است فطری نیست؛ بسیاری از گزاره های علمی مانند: تأثیر باکتری ها در ایجاد یک بیماری خاص، گردش زمین به دور خورشید، . که علم درست بودن آنها را به اثبات رسانده، فطری نیستند ولی بشر آنها را به دلیل فطری نبودن انکار نمی کند و بررسی های علمی، صحت این امور را به اثبات رسانیده است.
اسلاید 9 :
4. هر چیزی که اکتسابی است، موهوم و خرافی و ناحق نیست. [مانند یافته های علمی] توجه به این نکته ضروری است:
* اگر بپذیریم که منشأ دین ترس، جهل، . است؛ قائل به اکتسابی بودن دین شده ایم. ولی بر طبق مقدمه ی اول اکتسابی بودن یک چیز حقانیت آن را زیر سؤال نمی برد.
اسلاید 10 :
5. بسیاری از چیزهایی که تصور بر فطری بودن آنهاست، در حقیقت فطری نیستند؛ به عنوان مثال برخی مسائل مرتبط با ژنتیک مانند رنگ پوست؛ اگر به فرض، انسانِ سفید پوستی، هیچ فرد سیاه پوستی را ندیده بود، به گمان او این رنگ پوستش فطری بود، در صورتی که این طور نیست و رنگ پوستِ وی، متأثر از محیط است. همچنین بسیاری از آداب و رسوم متأثر از جو و محیط است و فطری نیست.
عکس این مطلب نیز صحت دارد؛ برخی از امور که به نظر می رسد اکتسابی باشند، به خودی خود در انسانها به ودیعه گذاشته شده است، مثلاً محبت مادر، نسبتِ به فرزند امری فطری است و این گونه نیست که چون تمامی مادران به فرزندانشان محبت می کنند، پس دختران باید بعدها به فرزندانشان محبت کنند، ممکن است دختری در جمعی باشد که همه به فرزندانشان بدی می کنند، ولی چون محبت به فرزند امری فطری است و تابع محیط نیست، او تأثیر نمی پذیرد.
اسلاید 11 :
توجه به این نکته در مقدمه ی دوم ضروری است:
بسیاری از مخالفان نظریه ی فطری بودن دین، معتقدند که کودک از بدو تولد دیندار متولد نمی شود و یک نوزاد از بدو تولد اعمال عبادی مانند رکوع، سجود، . را انجام نمی دهد؛ پس دینداری فطری نیست.
پاسخ به این شبهه با طرح یک سؤال؟؟؟ آیا میل به خدا از کودکی در انسان نهادینه شده است یا خیر؟[این امر نیازمند بررسی است]
اسلاید 12 :
سؤالی دیگر؟؟؟ آیا می شود چیزهایی که فطری هستند در ابتدای زندگی بالفعل نباشند و چه بسا تا پایان عمر نیز بالفعل نشوند؟
پاسخ به این سؤال مثبت است؛ نمونه ی بارز آن علم است، اگر انسان در شرایطی قرار نگیرد که میلِ به دانستنِ علوم مختلف در وی شکوفا شود، چه بسا تا پایان عمر نیز بی سواد و امّی باقی بماند.
اسلاید 13 :
توجه ممکن است برخی این اشکال را وارد کنند که ریشه های گرایش به علم، در کودکی وجود دارد؛ مثلاً کودک به محض شنیدن صدا، به سمت منبع صدا برمی گردد. به عبارت دیگر زمینه ها و ریشه های خفی گرایش به این امور در کودکی در انسان وجود دارد ولی در مورد دین چنین گرایشی از کودکی در انسان وجود ندارد، پس دین فطری نیست.
در پاسخ گفته می شود که میل به زیادت و برتری طلبی، ریاست، تسلط، . نیازی به آموزش ندارد، این امیال اگرچه فطری است ولی در کودکی در انسان وجود ندارد. پس صِرف وجود نداشتن یک میلی در کودکی دلیل فطری نبودن آن نیست از طرفی آیا گرایش به خدا در کودکی وجود ندارد؟ این امر نیازمند به بررسی است که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.
اسلاید 14 :
چند سؤال ؟؟؟ این که گفته می شود یک چیز فطری است به چه معنا است؟
معنای فطرت چیست؟
ریشه ی فطرت از چیست؟
تفاوت فَطَرَ با خَلَق در چیست؟
انواع مسائل فطری کدام است؟
اسلاید 15 :
* فَطَر در لغت به معنای خَلَق است با این تفاوت که فَطَر بر آفرینش بدون سابقه و نمونه ی قبلی اطلاق می شود و خَلَقَ بر آفرینش با نمونه اشاره دارد.
* در برخی موارد فَطَر به معنای شکافتن به کار رفته است؛ مانند آیه ی إذَا السَّماء انفَطَرَت [آیه ی 1 سوره ی انفطار]
* فطرت بر وزن فِعلَه دلالت بر هیئت دارد، مانند جِلسَه که اشاره بر نوع نشستن دارد. این که به ذات نیز فطرت گفته اند از این جهت است که مراد از آن شکل، آفرینش و هیئت انسان است.
* در مورد جمادات لفظ طبیعت، در مورد حیوانات لفظ غریزه و در مورد انسان لفظ فطرت به کار گرفته می شود.
اسلاید 16 :
* چند مثال * طبیعتِ آب سیال بودن آن است. دفاع حیوان از خود در برابر خطرات، میل به غذا، تولید مثل، . همه در غریزه ی حیوان نهفته شده است. به عنوان مثال یک جوجه خود را به صورت غریزی از ارتفاع بلند به سمت پایین پرتاب نمی کند، ولی نوزادِ یک انسان، به دلیل این که در ساختار وجودی اش [فطرتش] چنین دَرکی گذاشته نشده، در صورت عدم مراقبت از وی، خود را به پایین پرتاب می کند.
اسلاید 17 :
مقدمه ی سوم به تعبیر شهید مطهری رحمه الله علیه؛ مسائل فطری را می توان به دو دسته تقسیم بندی کرد:
1. فطری احساسی
2. فطری ادراکی
اسلاید 18 :
فطری احساسی
* برخی از مسائل فطری از نوع مسائل فطری گرایشی [احساسی] است.
آن چه که در اثباتِ فطری بودن دین، ملموس تر و قابل پذیرش تر است، استفاده از امورِ فطری احساسی است.
چرا که میل به خدا و نیرویی برتر در موقعیت های مختلف خطر، احساس نا امیدی، . دراغلب انسانها دیده می شود.
اسلاید 19 :
فطری ادراکی از نوع تصدیق و تکذیب است، از نوع علم است.مانند: آگاهی انسانها از وجود خود ، پذیرش این که اجتماع نقیضین باطل است.
اسلاید 20 :
وقتی صحبت می شود که امری فطری است، باید توجه کرد که منظور فطری احساسی است یا فطری ادراکی؟ما دلایل فطری بودن دین را در هر دو بخش فطری احساسی و فطری ادراکی بحث می کنیم.
