بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
به نام آنکه تن را نور جان داد / خرد را سوی دانایی عنان داد
عنوان ارائه : دین و توسعه ( تفاهمات و تعارضات )
اسلاید 2 :
همواره انسان ها از بدو تولد با 3 سوال بنیادی روبه رو هستند :
1- در برابر خلقت ( جایگاه ما در نظام آفرینش کجاست )
2- در برابر جامعه ( نقش ما در جامعه چیست . اهداف ما . چگونگی ارتباط ما با جامعه )
3- در برابر قدرت
هیچ انسانی توانایی زندگی به صورت معلق را ندارد وهمواره در مقاطع مختلف با سوالاتی روبه رو میشود و یا متوجه وجود ناسازگاری هایی با عالم بیرونی میشود و در نتیجه این امر سعی میکند با محیطی که در آن زندگی میکند سازگار شود ، یا با استفاده از تغییر محیط و یا با استفاده از تغییر خود .
با نگاهی به زندگی روزمره افراد درمیابیم که انسان ها در مقاطع مختلف زندگی با استفاده از ایجاد مشغولیت های مختلف همانند کار ، ازدواج ، مسائل روزمره و . بر این مسئله و این سوالات سرپوش میگذارند اما در واقع این موضوع حل نشده است .
اسلاید 3 :
دین مسئله ای است که انسان ها برای پاسخ دادن به سوالات خود و رهایی از این سرگشتگی و سردرگمی
از آن کمک میگیرند.
و اما دین که میتوان آنرا در این بحث به 3 لایه تقسیم کرد :
شریعت
ایدئولوژی
ایمان
اسلاید 4 :
ایمان
درقدم اول به بررسی ایمان میپردازیم . ایمان ارزان ترین وساده ترین راه برای پاسخ به سرگشتگی انسان در برابر خلقت و جهان هستی است یعنی ارتباط و اعتقاد به یک عالم قدسی به نحوی که وجود انسان وارتباط آن با خداوند توجیح میشود .
در این زمینه مکاتب مختلف وعلومی مانند علم روانشناسی راه هایی را مطرح میکنند که نیازمند هزینه است چه از جهت مادی و چه معنوی اما ایمان ساده ترین راه است که برای تمامی انسان ها اعم از فقیر و غنی در دسترس است .
اعتقاد به عالم قدسی به این معنا که ما اعتقاد داریم این عالم روح دارد اشیا انسان ها موجودات و جهان هستی همگی دارای روح هستند و چرخش عالم دور باطل نیست و تفاوتی هم ندارد که نام این را خدا ، الله ، یا هرچیز دیگر بگذاریم .
اسلاید 5 :
شریعت
شریعت مجموعه احکام ، قواعد رفتاری ، سنت ها و ارزش هایی که ما به کمک آنها زندگی اجتماعی خود را ساماندهی میکنیم . مسئله ای که به سرگشتگی ما در برابر جامعه پاسخ میدهد در واقع به انسان ها برای زندگی در جامعه یک الگوی زیست میدهد . عملکرد انسان ها در اجتماع چگونه باشد و به توضیح مسائل مختلف در پیرامون اجتماع میپردازد .
ایدئولوژی
موضوع و مسئله بعدی ایدئولوژی است که مناسبات ما با قدرت را تنظیم میکند. باورهایست که ما به دست میگیریم به این علت که میخواهیم قدرتی را به چنگ آوریم و یا در برابر قدرتی مقاومت کنیم .
ویا در تعریف ایدئولوژی میتوان گفت انگاره ها و باورهایی هستند که علت دارند و دلیلی ندارند و ما تنها برای اینکه کنترلی بردیگری اعمال کنیم و یا از کنترل دیگری خارج شویم به آن دست میبریم .
اسلاید 6 :
ایمان از جنس محبت است و عبادت هم تا جایی که از جنس محبت است در حوزه ایمان دسته بندی میشود و ازجایی که از جنس منفعت میشود از حوزه ایمان خارج میشود .
شریعت از جنس منفعت است ما شریعت میورزیم که منفعتی در این دنیا ویا در دنیای دیگر ببریم .
ایدئولوژی از جنس قدرت ، خشونت و ترس است . زمانی که افراد برای به دست گرفتن قدرت اقدام
میکنند همواره به اعمال خشونت و ایجاد ترس میپردازند .
برای تفکیک این سه عنوان میتوان این مثال را عنوان کرد که افراد نماز میخوانند و این عمل نماز خواندن :
یا از جنس ایمان است برای پاسخ به سرگشتگی ما در برابر خلقت
یا از جنس شریعت است یعنی برای شرایط و منفعت اجتماعی نماز میخوانیم
یا از جنس ایدئولوژی است یعنی نماز میخوانیم که اعمال قدرت کنیم یا کنترل را بدست بگیریم و یا در مواجه با قدرت این کار را انجام میدهیم .
* در نتیجه مناسک یکسان است ولی ماهیت آنها متفاوت است .
اسلاید 7 :
بیان برخی از ویژگی های ایمان شریعت و ایدئولوژی
ایمان یکرنگ و یکدست است و در دربین آن و در بین مومنان تعارضی وجود ندارد . عموما تعارض در جایی به وجود می آید که مرز وجود دارد و ما هیچگونه مرزی نمی توانیم برای ایمان متصور شویم و طبق گفته های قبل ایمان اسم خاصی ندارد و هر فرد میتواند اسمی روی آن بگذارد .
اما شریعت اسم خاص دارد ، مرز دارد و ارزش ها سنت ها ، احکام و مذاهب مختلف در این شاخه قرار گرفتند که هرکدام ویژگی های مختص به خود را دارند.
ایدئولوژی اسم خاص الخاص دارد مانند داعش ، القاعده و . باور هایی که به وجود آمده است تا گروهی از افراد بتوانند در مناطقی قدرت را به دست بگیرند .
ایمان قلب انسان را راضی میکند و در آن ، حق ، خداوند است . شریعت ، تن را راضی میکند و در آن حق خلق است . هرچه خلق انجام دهد ما تابع آنیم و رفتار وعمل ما در آن چارچوب قرار میگیرد .
در ایدئولوژی حق خودمان هستیم و محوریت ، من ، است .
اسلاید 8 :
مبحث توسعه را با تعریفی از سعادت آغاز میکنیم . در گذشته وتا پیش از قرن 21 و یا کمی قبل تر سعادت و سعادتمندی در دو معیار آزادی و عدالت خلاصه می شد . به این معنا که اگر جامعه ای یا فردی دارای این دومعیار یعنی آزادی و عدالت باشد فرد و یا جامعه ای سعادتمند است . درنتیجه با نگاهی به تاریخ درمیابیم که همواره در بین جوامع برای کسب این دو عامل جنگ ها و خونریزی های زیادی در گرفته است .
در قرن 21 تعریفی که از سعادت ارائه میشود این است که در فرد نوعی رضایت بوجود بیاید که نخواهد خود را از عالم هستی محو کند و یا در جامعه شرایط به نحوی باشد که اگر تمام محدودیت ها حذف شود فرد رقبتی برای ترک جامعه خود و رفتن از آن نداشته باشد .
برای ایجاد این فضا با این معیار ها و شرایط کارخانه ای به نام، توسعه ، راه اندازی میشود با دو خط تولید:
رفاه
رضایت
اسلاید 9 :
در واقع رفاه برآمده از نوسازی و مدرنیزاسیون است در برابر اجبارها و تنگنا های طبیعی به طور مثال سازندگی هایی که برای رفع هرچه بهتر نیاز ها انجام میشود و بعد کمی را در برمیگیرد .
رضایت برآمده از نوگرایی و مدرنیته است دربرابر تنگناهای اجتماعی و یعد کیفی و فرهنگ سازی و چگونگی بهره برداری از رفاه به دست آمده را تبیین میکند .
گاهی اتفاق می افتد که ما رفاه را در اختیار داریم اما از شرایط موجود رضایت نداریم به طور مثال در خودرویی با امکانات به روز و مدرن در حال رانندگی هستیم ولی از شرایط موجود رضایت نداریم ، از رانندگی دیگران ، قوانین موجود ، و نارضایتی های دیگر و یا خودرویی میسازیم که توانایی حرکت با سرعت بالا را دارد و از این جهت رفاه مارا فراهم میکند اما ترمز و ایمنی مناسبی ندارد و معیار دوم یعنی رضایت را برای ما به همراه ندارد .
با توجه به مثال های ذکر شده متوجه میشویم که چه هزینه های جبران ناپذیری در نبود بعد فرهنگی و رفتاری توسعه به فرد و جامعه تحمیل میشود .
در واقع توسعه ای که تنها دارای رفاه باشد بسیار امر خطرناکی است .
اسلاید 10 :
در کشور ما بعد از گذشت 40 سال از انقلاب اسلامی با نگاهی به روند کار در طی این سال ها میبینیم که به دلیل بهره مندی از درآمد سرشار نفت طی سالیان قبل در زمینه رفاه و نوسازی بسیار پیشرفت قابل توجهی داشته ایم به این نحو که امروزه بیش از 4 برابر ظرفیت و نیاز کشور ، شهرک صنعتی تاسیس شده است و یا در اکثر شهرها فرودگاه ایجاد گردیده بدون این که تقاضایی در این زمینه وجود داشته باشد و بدون اینکه به بعد رفتاری و نوآوری آنها توجه شود .
اما امروزه که کشور با بحران تحریم و عدم وجود درآمد های سرشار نفتی روبه رو است این موضوع بیشتر قابل لمس و مشاهده است و میتوان در بخش های مختلف کشور عدم وجود رضایت و نوآوری و فرهنگ سازی را مشاهده کرد که دیگر به وسیله درآمد های نفتی قابل پوشش نیستند .
به طور مثال در صنعت خودروسازی داخلی ما قادر به تولید خودرو هستیم اما نوگرایی و راه استفاده را نمیدانیم و توانایی ایجاد کیفیت و رضایت را نداریم . هزینه های قابل توجهی صرف ساخت سرعتگیر ، انواع مانع ، دوربین و ایجاد ایستگاه های پلیس و . میشود تا بتوان تلفات حاصل از رانندگی های نادرست و عدم دانایی در مواجه با رفاه به دست آمده را کنترل کرد .
اسلاید 11 :
برای ایجاد مدرنیته و فرهنگ ، باید زیرساخت هایی در زمینه های سیاست ، اقتصاد و فرهنگ کشور و جامعه به وجود بیاید.
در قدم اول در حوزه سیاست دولت باید یک دولت مدرن باشد به این معنا که رابطه مردم و حکومت یک رابطه قراردادی باشد ، حقوق شهروندی برپایه قانون تعریف شده و از آن محافظت شود .
در حوزه اقتصادی معیشت مردم باید تغییر کند و نظام اقتصادی بر پایه داد وستد مدرن شکل بگیرد . و تقسیم کار اجتماعی در جامعه وجود داشته باشد به گونه ای که به طور مثال بخش تولید نه برای نفع خود بلکه کالایی را تولید میکند تا به مردم عرضه کند و پاسخگوی نیاز آن ها باشد و بلعکس .
در حوزه فرهنگ ، عقلانیت جایگزین سنت ها ، عواطف و . میشود . در برخی از جوامع توسعه نیافته به کرات مشاهده میشود سنت ها اگرچه منشاء عقلانی ندارند اما از سوی جامعه محترم شمرده شده و اجرا میشوند. در جامعه توسعه یافته حاکمیت قانون وجود دارد و قانون بر سنت حاکم میشود .
مسئله مهم دیگر ایجاد رواداری در سطح جامعه است . رواداری یعنی همه ی افراد حق دارند به نحوی که میخواهند زندگی کنند اگرچه متفاوت از زندگی ما باشد تا جایی که مطابق قانون باشد و باعث زیان افراد دیگر نشود . در واقع اندیشه هرفرد به خودش ارتباط دارد و مسائل اعتقادی از حوزه اجتماعی به حوزه شخصی رانده میشود .
اسلاید 12 :
توسعه براین باور است که اعتقادات موضوعی شخصی است و دیگران حق دخالت در اعتقادات مارا ندارند و در مقابل ما نیز حقی نداریم تا در اعتقادات دیگران دخالت کنیم . و هچنین اعتقاد دارد تمامی انسان ها ایمان دارند و حتی اگر مخالف ایمان و امر قدسی نیز باشند ناچار باید هوش معنوی داشته باشند .
توسعه با این بخش از دین ( ایمان ) هیچگونه تعارضی ندارد بلکه راه های متعدد دیگری را نیز پیش روی انسان ها قرار میدهد مثل هوش معنوی ، راهکارهای روانشناسی ، مدیتیشن و .
در قدم بعدی یعنی شریعت ، باید عنوان کرد که توسعه با بخشی از شریعت که به ایمان مرتبط است هیچگونه تعارض و منافاتی ندارد به طور مثال در یک جامعه توسعه یافته داشتن پوشش خاص مذهبی یا قومیتی ، خواندن دعا ، مناجات ، برگذاری مراسمات مذهبی و . هیچگونه مانعی برای افراد ندارد .
اما در قسمتی که شریعت وارد حیطه ایدئولوژی میشود توسعه با آن مخالفت میکند . به این معنا که افراد نمیتوانند افکار و عقاید خود را به دلیل به دست داشتن قدرت یا برای به دست گرفتن آن به دیگران تحمیل کنند و در اینجا قانون وارد شده و جلوی آن را میگیرد .
به طور مثال زمانی که شما مراسمی برگذار میکنید و از بلندگو برای مراسمات خود بهره میبرید هیچگاه از اطرافیان خود نپرسیده اید که آنها مایل هستند که این صدا را بشنوند یا خیر و شما در واقع این را به آنها تحمیل کرده اید .
اسلاید 13 :
توسعه از جنس تقوای مدرن است .
توسعه یک حریم و یک منع درونی ایجاد میکند همانکاری که ایمان انجام میدهد در واقع ایمان حقیقی جایی که توسعه وجود دارد بیشتر میتواند بروز پیدا کند .
تقوای مدرن به این معناست که فرد در جامعه توسعه یافته به شدت اعمال و رفتار هایی مانند پرتاب زباله به محیط خیابان و یا ناهنجاری های دیگر را ناپسند میداند .
این رفتار نه برای ثواب و نه برای جلب توجه است و نه مانع قانونی در برابر فرد قرار دارد در واقع یک عادت رفتاری است که در فرد ایجاد شده و محصول رواداری است .
در کشور توسعه یافته مشاهده میکنیم که در بین خانه ها و حیاط ها هیچ نرده ، دیوار و محافظی وجود ندارد و این محدودیت در ذهن افراد ایجاد شده است که نباید به حریم دیگران تجاوز کنند .
در مقابل در کشوری یک گل و یا درخت کاشته میشود و چندین برابر هزینه خود آن صرف ایجاد مانع برای جلوگیری از آسیب زدن افراد به گل و یا درخت میشود .
اسلاید 14 :
امیدواریم در کشورمان ایران نیز ، هزینه های بیهوده و ایجاد رفاه بدون برنامه ریزی جای خود را به تفکر و مدرنیته بدهد تا بتوانیم بیش از پیش در مسیر توسعه قدم برداریم و این مهم محقق نمیشود مگر با استفاده از ظرفیت های موجود هماهنند نظریه پردازان و اساتیدی همانند جناب دکتر رنانی و دیگر اساتید ، ایجاد شایسته سالاری در جامعه ، دست کشیدن از تعصبات نا به جا و جایگزین کردن تفکر و حاکمیت عقل و قانون .
