بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
آشنایی با شیوه های جستجو در پایگاههای اطلاعاتی داخلی
اسلاید 2 :
سر فصل مطالب:
تعریف بانک اطلاعاتی
تاریخچه بانک اطلاعاتی
اجزای بانک اطلاعاتی
عناصر بانک اطلاعاتی
کاربران بانک اطلاعاتی
انواع بانک اطلاعاتی
1- SID
2- Magiran
3- برکت
راهبردهای جستجو در بانک های اطلاعاتی
معیارهای ارزیابی بانک اطلاعاتی
اسلاید 3 :
مقدمه
امروزه، امکان بهره گیری از اطلاعات به کمک فناوریهای رایانه و مدیریت نظامهای اطلاع رسانی، پژوهشگران در تهیه و تدوین برنامه های مطالعاتی و چگونگی انتخاب روشهای بازیابی، دریافت اطلاعات دقیق و در نتیجه تصمیم گیریهای صحیح یاری می دهد. در واقع پژوهشگران می توانند از اطلاعات بسیار ارزشمند ذخیره شده در بانکهای اطلاعاتی تخصصی استفاده کنند.
کتابخانه هاکه محل حضور و ارائه خدمات به پژوهشگران می باشند، به جایگاهی برای کاربرد نوآوریها در فناوری اطلاعات تبدیل شده اندو اکثر آنها از بانکهای اطلاعاتی چند رسانه ای استفاده می کنند. از این رو بکارگیری کتابداران آشنا با دانش جدید و مهارت عملی از اولویت ویژه ای برخوردار شده استتا بتوانند پاسخگوی نیازهای اطلاعاتی جدید باشند.
بنابراین مروری اجمالی بر موضوع بانکهای اطلاعاتی ضروری بنظر رسید.
اسلاید 4 :
تاریخچه بانک اطلاعاتی
در اواخر دهه 1960 و اوايل دهه 1970 ايجاد نظام يكپارچه مديريت اطلاعات بهعنوان هدفي واحد مطرح شد و پايگاههاي اطلاعاتي با اين قصد بهوجود آمد كه بتواند امكان تركيب پروندههاي جدا از هم، ايجاد ارتباط، مديريت، و استفاده مشترك از دادهها را فراهم سازد. در نتيجه، افزونگي اطلاعات تا حدودي كاهش يافت، صحت و يكپارچگي اطلاعات ذخيره شده تا حدي تأمين شد، و امكان دسترسي مستقيم به اطلاعات و بازيابي آن، بهكمك چند كليد، و گزارشگيري ساده نيز فراهم گرديد.
در دهه 1970، بهسبب تراكم اطلاعات ذخيره شده و ضرورت بازيابي اطلاعات مورد نياز، يكپارچگي اطلاعات و به حداقل رساندن تكرار آن در پايگاههاي اطلاعاتي اهميت بيشتري يافت و موجب شد كه در تهيه برنامههاي كاربردي، روشهاي كارآمدتري نسبت به ذخيره و بازيابي اطلاعات ابداع شود و پايگاههاي اطلاعاتي امروزي شكل گيرد.
اسلاید 5 :
اين پايگاهها دسترسي چند جانبه به اطلاعات، كنترل اطلاعات، سازماندهي مجدد، ارتباط ميان عناصر اطلاعاتي، امنيت اطلاعات، تهيه گزارشهاي پيچيده، و تهيه برنامههاي كاربردي مستقل از داده را امكانپذير ساخت. از دهه 1980، با توسعه دانش در زمينههاي نظامهاي خبره و هوش مصنوعي، تحولي در نظام ذخيره و بازيابي اطلاعات بهوجود آمد.
پايگاههاي اطلاعاتي با استفاده از نظام خبره، هوش مصنوعي، و زبان طبيعي امكان استنتاج منطقي از دادهها را به كاربران ميدهند؛ و بدينترتيب، فنآوري نوين سبب ايجاد پايگاههاي دانش[Knowledge base] شده است .
در ايران نيز از سال 1362، تلاشهايي بهمنظور ايجاد پايگاههاي اطلاعاتي خودكار آغاز شد. ليكن تا اواخر دهه 60 نتيجه ملموسي حاصل گرديد. مراكز پايگاههاي اطلاعاتي ايران در حال حاضر بهطور عمده حاصل تلاشها و كوششهايي است كه از سال 1368 آغاز گرديده و تاكنون ادامه داشته است .
اسلاید 6 :
تعریف بانک اطلاعاتی
بانک اطلاعاتی عبارت است از مجموعه اطلاعات در یک پرونده خاص از یک موجودیت خاص که به صورت منفرد در یک پرونده (فایل) ذخیره، پردازش، نگهداری و بازیابی می شود و بین این مجموعه با دیگر مجموعه ها هیچ ارتباطی وجود ندارد. حال،اگر با استفاده از برنامه های نرم افزاری ویژه مدیریت اطلاعات، بین این مجموعه فایلهای منفرد (بانک اطلاعات) ارتباط برقرار شود، به طوری کاربران و استفاده کنندگان نهایی بتوانند به آسانی تمام اطلاعات این مجموعه ها را جستجو کرده و از آنها استفاده کنند، پایگاه اطلاعاتی خواهیم داشت.
اسلاید 7 :
پایگاه اطلاعات عبارت است از نظامی برای ذخیره، پردازش و دستیابی به مقادیر فراوان اطلاعات که ممکن است توسط چند برنامه کاربردی مورد استفاده قرار گیرد. یک نظام اطلاعات کامل، از اطلاعات و نرم افزارهایی تشکیل شده است که ذخیره، پردازش و دسترسی به این اطلاعات را ممکن می سازد(استوک، 1983).
با توجه به تعریف در عمل و معنا تفاوت چندانی میان بانک اطلاعاتی و پایگاه اطلاعاتی وجود ندارد
اسلاید 8 :
اجزای بانک اطلاعاتی
محيط پايگاه اطلاعاتي از اجزائي چون دادهها، سختافزار، نرمافزار، و كاربران تشكيل شده است.
هر پايگاه اطلاعاتي مجموعهاي از دادههاست كه بهصورت يكپارچه مورد استفاده قرار ميگيرد. دادههاي هر پايگاه ميان كاربران مختلف به اشتراك گذاشته ميشود و از داده واحدي ممكن است براي مقاصد مختلف استفاده گردد.
اسلاید 9 :
اجزای بانک اطلاعاتی
از سوي ديگر، پايگاه اطلاعاتي براي استقرار و اجرا نياز به تجهيزات سختافزاري نظير دستگاههاي ذخيرهسازي، پردازشگرها[Processors] ، و سختافزارهاي ارتباطي[Communication hardware] دارد.
در ضمن، هر پايگاه اطلاعاتي داراي لايهاي نرمافزاري به نام "نظام مديريت پايگاه اطلاعاتي"[Database Management System (DBMS)] است كه ارتباط ميان استفادهكنندگان و اطلاعات ذخيره شده بر روي دستگاهها را برقرار ميسازد. از طريق اين نرمافزار ميتوان به اطلاعات پايگاه دست يافت.
اسلاید 10 :
كاربران پايگاههاي اطلاعاتي
کاربران پایگاه اطلاعاتی را سه گروه تشکیل می دهند:
1) برنامهسازان كاربردي[Application programmer] كه پايگاه اطلاعاتي را طراحي ميكنند و، با استفاده از دادههاي موجود در پايگاه، آن را توسعه ميدهند و برنامههاي جديدي را تهيه ميكنند؛
2) استفادهكنندگان نهايي كه با استفاده از پايگاهها ميتوانند به اطلاعات مورد نياز دست يابند و از آنها استفاده كنند؛
3) مديران پايگاه دادهها كه كار كنترل پايگاه اطلاعاتي را برعهده داشته و معمولا از توان بالايي براي تجزيه و تحليل نيازها و تصميمگيري در مورد روش ذخيره، دسترسي، بازيابي، و كنترل اطلاعات برخوردارند .
اسلاید 11 :
عناصر پايگاه اطلاعاتي
عناصر پایگاه اطلاعاتی عبارت است از:
واژگان دادهها[Data dictionary] ،
نوع دادهها،
دامنه دادهها[Data domain]،
حوزه دادهها (فيلد)،
پيشينه (ركورد)ها،
رابطهها[Relations] ،
نمايهها
اسلاید 12 :
عناصر پايگاه اطلاعاتي
واژگان دادهها مجموعهاي مرتب از پروندهها، نمايهها، نگارهها، و اقلام اطلاعاتي برنامه كاربردي است كه براي برنامهنويس سرعت و سهولت زيادي را در نوشتن برنامههاي پايگاه اطلاعاتي ايجاد ميكند .
نوع دادههاي هر حوزه (فيلد) نيز مشخص و تعريف ميشود تا برنامه كاربردي بتواند آنها را در هر زمان و به هر شكل پردازش و بازيابي كند. متداولترين نوع دادهها شامل دادههاي مربوط به متن، عدد، تاريخ، تصوير، و يادداشت است.
اسلاید 13 :
عناصر پايگاه اطلاعاتي
دامنه داده ها دادههاي متن از حروف، اعداد، و نشانهها تشكيل شده است. داده عددي شامل اعداد صحيح، حقيقي، و اعشاري است. داده تاريخ بهگونهاي ذخيره ميشود كه برنامه كاربردي بتواند آن را تشخيص دهد. داده يادداشت براي ذخيره متنهاي طولاني مانند چكيدهها يا مقالات بهكار ميرود.
حوزه داده ها فضاهايي هستند كه دادههاي ذخيره شده در پايگاه اطلاعاتي را در خود جاي ميدهند. نام، نوع، و اندازه هر حوزه (فيلد) در پايگاه اطلاعاتي تعريف ميشود و براي هر حوزه عنواني متناسب با محتواي آن انتخاب ميگردد. افزونگي در حوزهها وجود ندارد، مگر براي حوزههايي كه، به عنوان كليد، ارتباط ميان پيشينهها (ركورد) را فراهم ميسازند.
اسلاید 14 :
عناصر پايگاه اطلاعاتي
پيشينهها مجموعهاي از حوزهها هستند كه درباره موضوعي خاص در ارتباطي منطقي قرار ميگيرند.
رابطهها در پايگاههاي اطلاعاتي اين امكان را فراهم ميكنند كه پيشينهها بهگونهاي مورد نياز سازماندهي شوند. بهطور مثال، پيشينه اطلاعات كتابشناختي مدارك، كه در فرايند فهرستنويسي مورد استفاده قرار ميگيرد، با استفاده از رابطه ميتواند در كارهاي امانت يا سفارش مورد استفاده قرار گيرد.
نمايهها (شاخصها) در پايگاههاي اطلاعاتي عامل مهمي در ذخيره اطلاعات حوزهها هستند و با وجود آنها براي بازيابي اطلاعات خاص نيازي به پيمايش سراسر پايگاه نيست، در نتيجه اطلاعات با سرعت بيشتري بازيابي ميشود.
اسلاید 15 :
انواع پايگاه اطلاعاتي
جان كانوي (1989) پايگاههاي اطلاعاتي را به دو دسته «پايگاههاي مرجع» و « پايگاههاي منبع» تقسيم ميكند كه هر كدام شامل پايگاههاي اطلاعاتي با مشخصات و ويژگيهاي خاص خود هستند.
پايگاههای اطلاعاتي مرجع Reference database: پايگاههايي هستند با اطلاعات محدود كه استفاده كننده با دريافت اين اطلاعات به منابع ديگري براي دريافت اطلاعات كامل مراجعه ميكند و در واقع مثل منابع ردیف دوم عمل می کند.. انواع پايگاههاي اطلاعاتي مرجع عبارتند از: پايگاه اطلاعاتي كتابشناختي، پايگاه اطلاعاتي ارجاعي.
اسلاید 16 :
انواع پايگاه اطلاعاتي
پايگاههای اطلاعاتي منبع Source database: پايگاههايي هستند كه اطلاعات كامل منبع معرفي شده را ارائه ميدهند و استفاده كننده با مراجعه به اين پايگاهها به طور مستقيم به اطلاعات مورد نظر خود دست مييابد. پايگاه اطلاعاتي منبع عبارتند از: پايگاه اطلاعاتي عددي/ آماري، پايگاه اطلاعاتي متني/ آماري، پايگاه اطلاعاتي خواص شيميايي، پايگاه اطلاعاتي تصويري، پايگاه اطلاعاتي تمام متن، پايگاه اطلاعاتي چند رسانهاي.
اسلاید 17 :
پايگاههای اطلاعاتي مرجع
پايگاه اطلاعاتي كتابشناختي Bibliographic databases. اين نوع پايگاه ارائه دهنده انواع گوناگون انتشارات بوده واطلاعات مربوط به آنها شامل عنوان، نام نويسنده(ها)، ناشر، تاريخ نشر، احتمالا ويژگيهاي فيزيكي (بهطور مثال، شماره صفحات)، و كليدواژههايي از موضوع اثر است. روشنترين مثال از اين نوع، پايگاههاي اطلاعاتي فهرست كتابهاي يك كتابخانه يا پايگاه اطلاعاتي مقالات نشريات علمي يا عمومي است. اين نكته قابل توجه است كه پايگاه اطلاعاتي كتابشناختي ارائه دهنده متن اصلي اثر نبوده و فقط اطلاعات توصيفي را دربر ميگيرد. مانند پایگاه اطلاعاتی Scopuse
اسلاید 18 :
پايگاه اطلاعاتي ارجاعي
Database referring to other physical objects
این نوع پایگاههای اطلاعاتی در واقع مانند منابع ردیف دوم عمل می کنند و بانکهای اطلاعاتی ارجاعی مانند: بانک علایم تجاری راهنمای تلفن اشخاص
اسلاید 19 :
پايگاههای اطلاعاتي منبع Source database
پايگاه اطلاعاتي تمام متن Full-text databases.
اين پايگاه شامل متن كامل منابع - نه فقط مشخصات ظاهري آنها است. متن كامل مقالات روزنامهها و نشريات، قوانين، گزارشهاي فني شركتها، پيامهاي گروههاي مباحثه در اينترنت، و مكاتبات سازمانها نمونههايي از اينگونه پايگاهها هستند.مثل MD Consult
اسلاید 20 :
اطلاعاتي عددي و آماري [Numeric and statistical database]
اين پايگاه عمدتآ شامل اطلاعات عددي است و آمار گوناگوني مانند اسناد فروش يا دادههاي علمي همچون خواص فيزيكي مواد را دربر ميگيرد. مانند بانک اطلاعاتی آمار، بیمه، اقتصاد
http://ssostatistic.blogfa.com/post/
بانک اطلاعاتی متنی آماری
شامل اطلاعات مرکب از آمار و نوشته (متن) هستند. این بانکها علاوه بر ارقام و آمار نوشته های نیز برای توضیحات بیشتر و یا ارائه اطلاعات دقیقتر درباره مطلب مورد کاوش می دهند.
بعضي از صفحات خانگي[Home page] موجود در اينترنت را ميتوان نمونهاي از بانکهاي اطلاعاتي متنی آماری بهشمار آورد. بانکهاي اطلاعاتي متنی آماری شامل نكات اصلي متن (حاوي اطلاعات آماري و تصاوير متن) هستند، به همين سبب ميتوان آنها را جزو گروه بانکهاي اطلاعاتي تمام متن نيز برشمرد. بانکهاي اطلاعاتي متنی آماری غالبآ به شكل الكترونيكي اسناد چاپي اشاره ميكند.
