بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
معاني بيان
حوزه کوچک ما
اسلاید 2 :
بیان
بیان برای نظر درباره ترکیب یک جمله از سه علم تشکیل شده است:
1- علم معانی: از اشتباه در رساندن معانی مورد نظر گوینده جلوگیری می کند.
2- علم بیان: از گره معنوی که مانع واضح بودن دلالت کلام می شود جلوگیری می کند.
3- علم بدیع: برای زیباسازی بیشتر کلام است و تابع دو علم قبلی است.
اسلاید 3 :
فصاحت
فصاحت در لغت:
تعریف: به معانی متعدد از جمله آشکار شدن و روشن شدن است.
فصاحت در اصطلاح:
تعریف: الفاظ واضح و قابل فهم که ادبا و نویسندگان و شعرا بسیار استفاده می کنند.
کاربرد فصاحت:
در مورد کلمه ، کلام و متکلم کاربرد دارد.
اسلاید 4 :
فصاحت
فصاحت کلمه
عبارتست از دور بودن کلام از:
1- تنافر الحروف
2- غرابة الاستعمال
3- مخالفة القیاس الصرفي
4-کراهة في السمع
اسلاید 5 :
فصاحت
فصاحت درکلام
عبارتست از سلامت کلام از:
1- تنافر الکلمات المجتمعة
2-ضعف التألیف
3-التعقید اللفظي
4- التعقید المعنوی
5-کثرة التکرار
6-تتابع الإضافات
اسلاید 6 :
بلاغت
بلاغت در لغت
تعریف: به معنای رسیدن و انتهاست (الوصول و الانتهاء)
بلاغت در اصطلاح
تعریف: مطابقت کلام با مقتضای حال همراه با فصاحت عبارات
نکته: صفتی برای کلام و متکلم است و برای کلمه نیست
اسلاید 7 :
بلاغت
بلاغت در کلام
تعریف: مطابقت کلام با مقتضای حال خطاب است همراه با فصاحت الفاظ و ترکیب آنها
کلام بلیغ: کلامی متناسب با حال مخاطب
حال خطاب (مقام): بیان کلام در شکلی خاص و متفاوت با حالات دیگر (مثلا: مدح)
مقتضا: شکل خاص کلام (مثلا: اطناب یا ایجاز)
اسلاید 8 :
بلاغت
بلاغت متکلّم
تعریف: ملکه ای در نفس متکلم که می تواند گوینده به واسطه آن کلامی بلیغ که مطابق با مقتضای حال و همرا با فصاحت است در معنای مورد نظرش، ایراد کند
نکته: متکلم بلیغ باید ارزش معانی و توازن آن با مستمعین و حالات مختلف را بداند (و لکل مقام مقال)
اسلاید 9 :
بلاغت
فرق فصاحت و بلاغت
1- فصاحت محدود به دایره الفاظ است و بلاغت این گونه نیست.
2- فصاحت برای وصف کلمه و کلام است ولی بلاغت برای وصف کلام (و نه کلمه) است
3- فصاحت شرط بلاغت است(کلام بلیغ ، فصیح هم هست ولی هرکلام فصیحی بلیغ نیست)
اسلاید 10 :
علم معانی
علم معانی
تعریف: دانش واصول و قواعدی است که با آن حالات کلام عربی که با مقتضای حال مطابقت دارد، و در راستای هدف ایراد سخن باشد، شناخته می شود.
موضوع: لفظ عربی است که معانی ثانوی را افاده می کند.
فایده: معرفت به اعجاز قرآن از جهت زیبایی توصیفات و ترکیبات و ایجازهای لطیف و واژه های محکم و الفاظ سالم و گواراست.
اسلاید 11 :
علم معانی
ارکان جمله
1- مسند ( محکوم به)(مخبر به)
2- مسند الیه (محکوم علیه) (مخبر عنه)
اسلاید 12 :
علم معانی
اِسناد
تعریف: نسبت بین مسند و مسند الیه است
اقسام:
1- حقیقی عقلی
2- مجاز عقلی (نیاز به قرینه لفظی یا معنوی دارد)
اسلاید 13 :
علم معانی
مسند
مواضع مسند:
1- خبر مبتدا
2- فعل تام
3- اسم فعل (مثل: هیهات-آمین)
4-مبتدای وصفی (بی نیاز از خبرست)
5-خبر نواسخ (کان و إنّ و هم خانواده هایشان)
6-مفعول دوم( در افعال دو مفعولی)
7- مفعول سوم
8-مصدر نایب از فعل امر( مثل: سعیاً في الخیر)
اسلاید 14 :
علم معانی
مسند إلیه
مواضع مسند الیه:
1- فاعل فعل تام
2- اسم نواسخ
3- مبتدایی که همراه با خبرست
4- مفعول اول (در افعال دو مفعولی)
5-مفعول دوم(در افعال سه مفعولی)
6- نائب فاعل
اسلاید 15 :
علم معانی
اقسام مسند و مسند الیه
1- هر دو حقیقی اند
2- هر دو حکمی اند (مثال: ”لا اله الا الله ینجو قائلها من النار“ که به معنای ” توحید الاله نجاة من النار“ است.)
3- مسند الیه ، حکمی و مسند، حقیقی است (مثال:تسمع بالمعیدی خیر من ان تراه)
4- مسند الیه حقیقی و مسند حکمی است (مثال: الامیر قرب قدومه)
اسلاید 16 :
علم معانی
بخش اول: تقسیم شدن کلام به «خبر» و «إنشاء»
مبحث اول:در حقیقت خبر
خبر: کلامی که احتمال صحت یا عدم صحت را در ذات خود دارد
اسلاید 17 :
علم معانی
بخش اول: تقسیم شدن کلام به «خبر» و «إنشاء»
مبحث اول:در حقیقت خبر
اهداف اصلی خبر:
اصل در خبر یکی از اهداف زیر است:
1- فایده خبر: خبر دادن به مخاطب از حکمی که متکلم مید اند و مخاطب به آن علم ندارد.
2-لازم فائده:خبر دادن از این که متکلّم هم از خبری که مخاطب می داند، آگاه است.
اسلاید 18 :
علم معانی
بخش اول: تقسیم شدن کلام به «خبر» و «إنشاء»
مبحث اول:در حقیقت خبر
اهداف غیر اصلی خبر:
گاهی با استفاده از قرائن، خبر اهداف دیگری دارد:
استرحام و استطعاف
تحریک همت در مخاطب
اظهار ضعف و خشوع
اظهار فرح و سرور
توبیخ
یادآوری
تحذیر
فخر
مدح
اسلاید 19 :
علم معانی
بخش اول: تقسیم شدن کلام به «خبر» و «إنشاء»
مبحث دوم: کیفیت القای خبر توسط متکلم به مخاطب
انواع خبر با توجه به حالات مخاطب
1- ابتدایی: مخاطب خالی الذهن است و نیاز به تاکید متکلم نیست.
2- طلبی: مخاطب متردد در خبر و طالب رسیدن به حقیقت باشد پس تاکید پسندیده است.
3- انکاری:مخاطب منکر خبر باشد پس نیاز به یک یا چند تاکید از طرف متکلم است.
اسلاید 20 :
علم معانی
بخش اول: تقسیم شدن کلام به «خبر» و «إنشاء»
[مبحث سوم:] تقسیم خبر به «جمله فعلیه» و «جمله اسمیه»
جمله فعلیه
از «فعل و فاعل» ویا «فعل و نائب فاعل» تشکیل شده است.
افاده تجدد و حدوث می کند
تبصرة:اکر فعل مضارع باشد گاهی با توجه به قرائن افاده تجدد استمراری می کند.
