بررسی سیستم حسابداری حقوق و دستمزد و نحوه محاسبه مالیات حقوق

بخشی از مقاله

تعاریف کلی و اصول
تعریف قرارداد کار و شرایط اساسی انعقاد آن (قوانین و مقررات کار و تأمین اجتماعی)
ماده 7:
قرارداد کار عبارتست از قرارداد کتبی با شفاهی که به موجب آن کارگر در قبال دریافت حق-السعی کاری را برای مدت موقت یا مدت غیر موقت برای کارفرما انجام می¬دهد.
تبصره 1:
حداکثر مدت موقت برای کارهایی که طبیعت آنها جنبه غیرمستمر دارد توسط وزارت کار و امور اجتماعی تهیه و به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.
تبصره 2:
در کارهایی که طبیعت آنها جنبه مستمر دارد، در صورتی که مدتی در قرارداد ذکر نشود، قرارداد دائمی تلقی می¬شود.
ماده 8 :
شروط مذکور در قرارداد کار یا تغییرات بعدی آن در صوحرتی نافذ خواهد بود که برای کارگر مزایایی کمتر از امتیازات مقرر در این قانون منظور ننمایند.
ماده 9:

برای صحت قرارداد در زمان بستن قرارداد رعایت شرایط ذیل الزامی است:
الف- مشروعیت مورد قرارداد
ب- معین بودن موضوع قرارداد
ج- عدم ممنوعیت قانونی و شرعی طرفین در تصرف اموال یا انجام کار موردنظر
تبصره:
اصل بر صحت کلیه قراردادهای کار است. مگر آنکه بطلان آنها در مراجع ذی¬صلاح به اثبات برسد.

ماده 10 :
قرارداد کار علاوه بر مشخصات دقیق طرفین باید حاوی موارد ذیل باشد:
الف- نوع کار با حرفه یا وظیفه¬ای که کارگر باید به آن اشتغال یابد.
ب- حقوق یا مزد مبنا و لواحق آن
ج- ساعات کار، تعطیلات یا مرخصی¬ها
د- محل انجام کار
هـ - تاریخ انعقاد قرارداد
و – مدت قرارداد، چنانچه کار برای مدت معین باشد.
ز – موارد دیگری که عرف و عادت شغل یا محل، ایجاب نماید.
تبصره:
در مواردی که قرارداد کار کتبی باشد، قرارداد در چهار نسخه تنظیم می¬گردد که یک نسخه از آن به اداره کار محل و یک نسخه نزد کارگر و یک نسخه نزد کارفرما و نسخه دیگر در اختیار شورای اسلامی کار و در کارگاه¬های فاقد شورا در اختیار نماینده کارگرزان قرار می¬گیرد.
ماده 11 :
طرفین می¬توانند با توافق یکدیگر مدتی را به نام دوره آزمایشی کار تعین نمایند. در خلال این دوره هر یک از طرفین حق دارد، بدون اخطار قبلی و بی¬آنکه الزام به پرداخت خسارت داشته باشد، رابطه کار را قطع نماید. در صوحرتی که قطع رابطه کار از طرف کارفرما باشد وی ملزم به پرداخت حقوق تمام دوره آموزشی خواهد بود و چنانچه کارگر رابطه را قطع نماید، کارگر فقط مستحق دریافت حقوق مدت انجام کار خواهد بود.
تبصره:
مدت دوره آموزشی باید در قرارداد کار مشخص شود. حداکثر این مدت برای کارگردان ساده و نیمه ماهر یک ماه

و برای کارگران ماهر و دارای تخصص سطح بالا سه ماه می¬باشد.
خاتمه قراداد کار
ماده 21:
قرارداد کار به یکی از طرق زیر خاتمه می¬یابد:
الف- فوت کارگر
ب- بازنشستگی کارگر
ج- از کارافتادگی کلی کارگر
د- انقضاء مدت در قراردادهای کار با مدت موقت و عدم تجدید صریح یا ضمنی آن
هـ - پایان کار در قراردادهایی که مربطو به کار خود ادامه داده و بدو استعفای خود را کتباً به کارفرما اطلاع دهد و در صورتی که حداکثر ظرف مدت 15 روز انصراف خود را کتباً به کارفرما اعلام نماید، استعفای وی منتفی تلقی می¬شود و کارگر مؤظف است رونوشت استعفاء و انصراف از آن را نب

ه شورای اسلامی کارگاه و یا انجامن صنفی و یا نماینده کارگران تحویل دهد.
ماده 22 :
در پایان کار، کلیه مطالباتی که ناشی از قرارداد کار و مربوط به دوره اشتغال کارگر در موارد فوق است، به کارگر و در صوحرت فوت او به وارث قانونی وی پرداخت خواهد شد.
تبصره :
تا تعیین تکلیف وارث قاننی و انجام مراحل اداری و برقراری مستمری توسط سازمان تأمین اجتماعی، این سازمان مؤظف است نسبت به پرداخت حقوق متوفی به میزان آخرین حقوق دریافتی به طور علی¬الحساب و به مدت سه ماه به عائله تحت تکلف وی اقدام نماید.
ماده 23 :
کارگر از لحاظ درخیافت حقوق یا مستمری¬های ناشی از فوت، بیماری، بازنشستگی، بیکاریف تعلیق، از کارافتادگی کلی و جزئی و یا مقررات حمایتی و شرایط مربوط به آنها تابع قانون تأمین اجتماعی خواهد بود.
ماده 24 :
در صورت خاتمه قرارداد کار، کار معین یا مدت موقت، کارفرما مکلف است به کارگری که مطابق قرارداد، یک سال یا بیشتر، به کار اشتغال داشته است برای هر سال سابقه، اعم از متوالی یا متناوب بر اساس آخرین حقوق مبلغی معادل یک ماه حقوق به عنوان مزایای پایان کار به وی گپرداخت نماید.
ماده 25 :
هرگاه قراردادکار برای مدت موقت و یا برای انجام کار معین، منعقد شده باشد هیچ یک از طرفین به تنهایی حق فسخ آن را ندارد.
تبصره:
رسیدگی به اختلافات ناشی از نوع این قراردادها در صلاحیت هیأت¬های تشخیص و حل اختلاف است.
حق¬السعی
ماده34:
کلیه دریافتهای قانونی که کارگر به اعتبار قرارداد کار، اعم از مزد یا حقوق، کمک عائله¬مندی، هزینه¬های مسکن، خواروبار، ایاب و ذهاب، مزایای غیرنقدی، پاداش افزایش تولید، سود سالانه و نظایر آنها دریافت می¬نماید را حق السعی می¬نامند.
ماده 35:
مزد عبارت است از وجوه نقدی یا غیرنقدی و یا مجموع آنها در مقابل انجام کار به کارگر پرداخت می¬شو

د.
تبصره 1:
چنانچه مزد با ساعات انجام کار مرتبط باشد، مزد ساعتی و در صورتیکه بر اساس میزان انجام کار و یا محصول تولید شده باشد کارمز و چنانچه بر اساس محصول تولید شده و یا میزان انجام کار در زمان معین باشد،؛ کارمزد ساعتی نامیده می¬شود.
تبصره 2:
ضوابط و مزایای مربوط به مزد ساعتی، کارمزد ساعتی و کارمزد و مشاغل مشمول موضوع این ماده ک

ه با پیشنهاد شورای عالی کار به تصویب وزیر کار و امور اجتماعی خواهد رسید تعیین می-گردد. حداکثر ساعات کار موضوع ماده فوق نباید از حداکثر ساعت قانونی کار تجاوز نماید.
ماده 36 :
مزد ثابت، عبارت است از مجموعه مزد شغل و مزایای ثابت پرداختی به تبع شغل.
تبصره 1 :
در کارگاه¬هایی که دارای طرح طبقه¬بندی و ارزیابی مشاغل نیستند منظور از مزایای ثابت پرداختی به تبع شغل، مزایایی است که برحسب ماهیت شغل یا محیط کار و برای ترمیم مزد در ساعات عادی کار پرداخت می¬گردد، از قبیل مزایای سختی کار، مزایای سرپرستی، فوق¬العاده شغل و غیره.
تبصره 2:
در کارگرهایی که طرح طبقه¬بندی مشاغل به مراحل اجراء درآمده است مزد گروه و پایه، مزد مبنا را تشکیل می¬دهد.
تبصره 3:
مزایای رفاهی و انگیزه¬ای از قبیل کمک هزینه مسکن، خواروبار و کمک عائله¬مندی، پاداش افزایش تولید و سود سالانه جزو مزد ثابت و مزد مبنا محسوب نمی¬شود.
ماده 37 :
مزد باید در فواصل زمانی مرتب و در روز غیر تعطیل و ضمن ساعات کار به وجه نقد رایج کشور یا با تراضی طرفین به وسیله چک عهده بانک و با رعایت شرایط ذیل پرداخت شود:
الف- چنانچه بر اساس قرارداد یا عرف کارگاه، مبلغ مزد به صورت روزانه یا ساعتی تعیین شده باشد، پرداخت آن باید پس از محاسبه در پایان روز یا هفته یا 15 روز یک بار به نسبت ساعات کار و یا روزهای کارکرد صورت گیرد.
ب- در صورتی که بر اساس قرارداد یا عرف کارگاه، پرداخت مزد به صوحرت ماهانه باشد، این پرداخت باید در آخر ماه صورت گیرد. در این حالت محزد مذکور حقوق نامیده می¬شود.
تبصره:
در ماههای 31 روزه مزایا و حقوق باید بر اساس 31 روز محاسبه و به کارگر پرداخت شود.
ماده 38 :
برای انجام کار مساوی که در شرایط مساوی در یک کارگاه انجام می¬گیرد، باید به زن و مرد مزد مساوی پرداخت شود. تبعیض در تعیین مزیان مزد بر اساس سن، جنس، نژاد و قومیت و اعتقادات سیاسی و مذهبی ممنوع است.
ماده 39 :
مزد و مزایای کارگرانی که به صوحرت نیمه وقت یا کمتر از ساعات قانونی تعیین شده و به کار اشتغال دارند، به نسبت ساعات کار انجام یافته محاسبه و پرداخت می¬شود.
ماده 40:
در مواردی که با توافق طرفین قسمتی از مزد به صوحرت غیرنقدی پرداخت می¬شود، باید ارزش نقدی تعیین شده برای این¬گونه پرداختها منصفانه و معقول باشد.
ماده 41 :
شرورای عالی کار همه ساله مؤظف است میزان حداقل مزد کارگران را برای نقاظ مختلف کشور و یا صنایع مختلف با توجه به معیارهای ذیل تعیین نماید.
1- حداقل مزد کارگران با توجه به درصد تورمی که از طرف بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران اعلام م

ی¬شود.
2- حداقل مزد بدون آنکه مشخصات جسمی و روحی کارگران و ویژگی¬های کار محول شده را مورد توجه قرارداد هدف باید به اندازه¬ای باشد تا زندگی یک خانواده، که تعداد متوسط آن توسط مراجع رسمی اعلام می¬شود را تأمین نماید.
تبصره:
کارفرمایان مؤظفند که در ازای انجام کار در ساعات تعیین شده قانونی به هیچ کارگری کمتر از حداقل مزد تعیین شده جدید پردخات ننمایند و در صورت تخلف، ضامن تأدیه مابه¬التفاوت مزد پرداخت شده و حداقل مزد جدید می¬باشد.
ماده 42 :
حداقل مزد موضوع ماده 41 این قانون منحصراً باید به صورت نقدی پرداخت شود. پرداختهای غیر نقدی به

هر صورت که در قراردادها پیش¬بینی می¬شود، به عنوان پرداختی تلقی می¬شود که اضافه بر حداقل مزد است.
ماده 43:
کارگران کارمزد برای روزهای جمعه و تعطیلات رسمی و مرخصی، استحقاق دریافت مزد را دارند و مأخذ محاسبه میانگین کارمزد آنها در آن روزها، کارکرد آخرین ماه کار آنها است. مبلغ پرداختی در هر حال نباید کمتر از حداقل مزد قانونی باشد.
مدت
ماده 51:
ساعت کار در این قانون مدت زمانی است که کارگیر نیرو یا وقت خود را به منظور انجام کار در اختیار کارفرما قرار می¬دهد. به غیر از مواردی که در این قانون مستثنی شده است، کار کارگران در شبانه¬روز نباید از 8 ساعت تجاوز نماید.
تبصره 1:
کارفرما با توافق کارگران یا نماینده قانونی آنان می¬توان ساعت کار را در بعضی از روزهای هفته کمتر از میزان مقرر و در دیگر روزها اضافه بر این میزان تعیین کند، به شرط آنکه مجموعه ساعات کار هر هفته از 44 ساعت تجاوز نکند.
ماده 52 :
در کارهای سخت و زیان¬آور و زیرزمینی، ساعات کار نباید از 6 ساعت در روز و 36 ساعت در هفته تجاوز نماید.
تبصره:
کارهای سخت و زیان¬آور زیرزمینی به موجب آئین¬نامه¬ای خواهد بود که توسط شوحرای عالی حفاظت فنی و بهداشت کار و شورای عالی کار تهیه و به تصویب وزرای کار امور اجتماعی و بهداشت، درمان و آزموش پزشکی خواهد رسید.
درآمد حقوق (ماده 82 قانون مالیات¬های مستقیم):
درآمدی که شخص حقیقی در خدمت شخص دیگری اعم از حقیقی یا حقوقی در قبال تسلیم نیروی کار خود بابت اشتغال در ایران برحسب مدت یا کار انجام یافته به طور نقد یا غیرنقد تحصیل می¬کند مشمول مالیات درآمد حقوق است.
درآمد مشمول مالیات حقوق ماده 83 قانون مالیات¬های مستقیم عبارت است از:
حقوق (مقری یا مزد یا حقوق اصلی) و مزایای مربوط به شغل اعم از مستمر یا غیرمستمل قبل وضع کسور و پس از وضع معافیت¬های مقرر در این قانون.
دستمزد تولیدی:
عبارت از وجوهی است که برای کار انجام شده تولیدی در یک مدت معین پرداخت و یا تعهد می¬گردد. بنابراین، کمیت و کیفیت نیروی کار و هزینه¬های مربوط به آن از موضوعاتی است که همواره باید کنترل و بررسی شود تا با پرداخت حقوق و دستمحزد مناسب، کیفیت نیروی کار حفظ می¬شود. منترل حقوق و دستمزد به لحاظ ارتباط و تأثیری است که این هزینه¬ها با تولحید و بهای تمام شده هر واحد محصول دارند کاهش و یا تثبیت بهای تمام شده، از یک طرف با تشویق و ترغیب کارگران به تولید بیشتر و از طرف دیگر، با سرپرستی و کنترل مداوم آنان امکان-پذیر است. همچنین با کنترل هزینه¬های دستمزد و اطلاع از جزئیات آن امکان افزایش تولید و کاهش زمان استاندارد انجام کار فراهم می¬گردد.
دستمزد مستقیم:
عبارتند از هزینه کار انجام شده¬ای که مستقیماً به جهت ساخت محصول پرداخت و یا تعهد می-گردد.
دستمزد غیر مستقیم:
عبارتنداز هزینه نیروی کار انجام شده که متوسط در ساخت محصول صرف نشده است.
زمان عادی کار انجام شده:
عبارت است از مدت زمانی که طبق روال عادی برای انجام کار لازم است.
زمان استاندارد انجام کار:
عبارت است از میزان کار مورد انتظار از هر کارگر در زمان معین. زمان استاندارد از طریق زمان-سنجی حرکات

لازم برای تولید و با در نظر گرفتن اوقات استراحت، توقف و تأخیرات احتمالی به دست می¬آید.
دوایر کنترل¬کننده حقوق و دستمزد:
واحدهای تولیدی، به منظور کنترل حقوق و دستمزد از دوایری نظیر کارگزینی، برنامه¬ریزی تولیدی، زمان¬سنجی، ثبت قاوات کار، دایره حقوقی و دستمزد و دایره حسابداری بهای تمام شده استفاده می¬کنند. این دوایر اطلاعات لازم را جمع¬آوری، ثبت، نگهداری، و به مدیریت واحدهای دیگر گزارش می¬نمایند. وجود تمحام یا بعضی از دوایر کنترل¬کننده فوق، به وسعت عملیات تولید و تعد اد کارکنان بستگی دارد.
دایره کارگزینی:
وظیفه عمده این دایره تهیه و تدوین، و یا اصلاح دستورالعمل¬ها، آئین¬نامه¬های استخدامی و فرم-های پسرنلی می¬باشد. به گونه¬ای که با قانون کار و مقررات بیمه تأمین اجتماعی منطبق باشد. از وظایف دیگر این دایره، امور مربوط به استخدام، آموزش، ترفیعات، مرخصی¬ها، نق

لر و انتقالات، اجرای طرح طبقه¬بندی مشاغل و تعیین شرح وظایف و برقراری ارتباط با سازمانها و اتحادیه¬های کارگری می¬باشد.
توضیح 1 :
کارفرما مکلف است هر شش ماه یک دست لباس کار مناسب با کار تهیه و در اختیار کارگر قرار دهد.
توضیح 2:
حق بیمه و مالیات، حق آموزش فنی و حرفه¬ای و ... در این لیست منظور نشده است./. 22/12 حداقل دستمزد روزانه 18930 ریال
دایره زمان¬سنجی:
وظایف این دایره بررسی و محاسبه زمان استاندارد برای ساخت یک واحد محصول است. زمان استاندارد انجام کار را با توجه به امکانات و شرایط فیزیکی تعیین می¬کنند بدین ترتیب که ابتدا زمان هر حرکت را با بررسی حرکات لازم برای تولید اندازه می¬گیرند و سپس با جمع مدت حرکات، زمان استاندارد را برای ساخت یک واحد محصول در دوایری نظیر برنامه¬ریزی تولید، حسابداری حقوق و دستمزد و حسابداری بهای تمام شده به دلایل مختلف کاربرد دارد.
دایره ثبت اوقات کار:
وظیفه این دایره گردآوری اطلاعات مربوط به اوقات کار انجام شده در مورد هر یک از سفارشات، مراحل تولید و یا محصولات می¬باشد. اطلاعات مربوط به اوقات کار صرف شده، با استفاده از دو کارت (کارت ساعت و کارت اوقات کار) مشخص، ثبت و نگهداری می¬شود.
الف- کارت ساعت (کارت حضور و غیاب):
این کارت، حضور هر یک از کارکنان در کارخانه و ساعات شروع و خاتمه کار آنان در هر روز و یا هر نوبت کار همچنین ساعات اضافه¬کاری را نشان می¬دهد.
در مؤسسات مختلف، برای حضور و غیاب کارکنان از کارتهای متنوعی استفاده می¬شود. ثبت زمان ورود و خروج کارکنان بر روی کارتها برخی به وسیله ماشین. ساعات کارت¬زن و کامپیوتر و برخی با دست انجام می¬گیرد.
ب- کارت اوقات کار:
این کارت نشان¬دهنده اوقاتی است که کارگر برای ساخت و تکمیل هر سفارش صرف کرده است به عبارت دیگر، این کار حاوی اطلاعاتی در مورد نوع کار انجام شده می¬باشد. تکمیل کارتهای ثبت اوقات کار، به عوامل متعددی و نوع عملیات بستگی دارد. در مؤسساتی که تولید به صورت سفارش انجام می¬شود، کارت اوقات کار، در محاسبه و پرداخت نهائی دستمزد کارکنان از اهمیت ویژه¬ای برخوردار است ولی در مؤسساتی که تولید به صورت سفارش انجام نمی¬شود، معمولاً به کارت اوقات کار نیازی نیست. اگر هر کارگری روی سفارشات متعددی کار کند باید شروع و پایان کار را بر روی هر سفارش به سرپرست اطلاع دهد که در این صورت کارتها به وسیله سرپرست تکمیل می¬گردد. کارتهای ثبت اوقات کار ابزار مناسبی برای محاسبه و پرداخت پاداش کارگران بر اساس طرحهای تشویقی است.
دایره حسابداری حقوق و دستمزد:
وظایف این دایره، تهیه و تنظیم لیست حقوق و دستمزد و تعیین مبلغ ناخالص و خالص حقوق و دستمزد است. همچنین این دایره بر مبنای اطلاعاتی که از دوایر دیگر دریافت شده است وظیفه طبقه¬بندی لیست حقوق و دستمزد را بر حسب نوع کار، دوایر و مراحل تولید بر عهده دارد. مدارک حقوق و دستمزد هر یک از کارکنان در این دایره نگهداری می¬شود. طبقه¬بندی هزینه حقوق و دستمزد، با استفاده از کارتهای اوقات کار به منظور تفکیک و تخصیص هزینه حقوق و دستمزد مستقیم هر یک از سفارشات، دوایر و مراحل مختلف تولید و دستمزد غیرمستقیم در گروه هزینه¬های سربار انجام می¬شود.

اطلاعات لازم برای محاسبه حقوق و دستمزد:
برای محاسبه هزینه حقوق و دستمزد، باید اطلاعات و عوامل لیست حقوق و دستمزد را شناخت و علاوه بر آن از قوانین و مقررات مربوط (قانون کار و بیمه¬های اجتماعی مالیات و ...) اطلاعات کافی داشت برخی اطلاعات مربوط به دستمزد، شامل: مدت کار، حقوق پایه، اضافه¬کاری، حق نوبت کاری، مرخصی استحقاقی، پاداش، کارآموزی، اوقات تلف شده، طرحهای تشویقی، حتی بیمه¬های اجتماعی سهم کارفرما، بیمه عمر، بیمه حوادث ناشی از کار و هزینه¬

های رفاهی کارگران می¬باشد که شرح مختصری در مورد بعضی از آنها داده می¬شود.
حقوق پایه:
حقوقی است که با رعایت قانون کار (برای کارگران رسمی) و یا به وسیله عقد قراردادی که مقادیر قانون کار نباشد (برای کارگران قراردادی)، برای انجام یک ساعت کار و یا تولید یک واحد محصول تعیین و به صورت ساعتی، روزانه، هفتگی و معمولاً ماهانه پرداخت می¬شود در صورتی که مزد کارگر بر اساس تعداد تولحید و بدون توجه به ساعات کار کرد (پارچه کاری) محاسبه و پرداخت شود، اصطلاحاً آن را کارمزد گویند.
توجه: دستمزد روزانه کارگر نباید از حداقل دستمزد تعیین شده در قانون کار کمتر باشد.
ساعات کار عادی:
مطابق ماده 51 قانون کار ساعت کار عادی، مدت زمانی است که کارگز، نیرو یا وقت خود را به منظور انجام کار در اختیار کارفرما قرار دهد. به غیر از مواردی که در این قانون مستثنی شده است. ساعات عادی کارگران در شبانه¬روز، نباید از 8 ساعت تجاوز نماید. به موجب تبصره 1 ماده 51 قانون کار، کارفرما با توافق کارگران نماینده یا نمایندگان قانونی آنان می¬توانند ساعات کار را در بعضی از روزهای هفته کمتر از میزان مقرر و در دیگر روزها اضافه بر این میزان تعیین کند به شرط آنکه مجموع ساعات کار هر هفته از 44 ساعت تجاوز نکند.
ساعات کار اضافی (اضافه¬کاری):
مطابق قانون کار: اضافه کار باید تابع شرایط زیر باشد:
الف- موافقت کارگر
ب- پرداخت 40 % اضافه بر مزد هر ساعت کار عادی
پ – ساعات کار اضافی نباید از 4 ساعت در روز تجاوز نماید، مگر در موارد خاص با توافق طرفین.
ت – روز جمعه، روز تعطیل هفتگی کارگران با استفاده از مرد می¬باشد. کارگرانی که به هر عنوان کار کنند در مقابل عدم استفاده از تعطیل روز جمعه 40 % اضافه بر مزد دریافت خواهند کرد مطابق قانون کار از 6 بامداد تا ساعت 22، کار روز و از ساعت 22 تا 6 بامداد روز بعد کار شب محسوب می¬شود. اگر قسمتی از کار در روز و قسمتی در شب انجام شود 35 % مزد، اضافه بر مزد ساعت کار عادی تعلق می¬گیرد. مشروط بر این که کارگر نوبت کار نباشد. بر موجب ماده 61 قانون کار، ارجاع کار اضافی به کارگرانی که کار شبانه یا کارهای خطرناک و سخت و زیان¬آور انجام می¬دهند ممنوع است. به قسمتی از دستمزد ساعات اضافه¬کاری که علاوه بر نرخ ساعات عادی به کارگران پرداخت می¬شود، فوق¬العاده اضافه¬کاری می¬گویند.
مثال: در صورتی که نرخ دستمزد روزانه عادی یک کارگر 2580 ریال در ساعت باشد برای یک ساعت اضافه¬کاری به او مبلغ 1032 ریال علاوه بر دستمزد عادی پرداخت می¬شود.
فوق¬العاده اضافه کاری 10321 = 40 % × 2580
دستمزد یک ساعت اضافه¬کاری 3612 = 1032 + 2580
نوبت کاری:
در بسیاری از واحدهای تولیدی، به دلایل مختلف، کارگران به صورت نوبتی کار می¬کنند. مطابق ماده 55 قانون کار، کار نوبتی عبارت از کاری که در طوی ماه گردش دارد به نحوی که نوبت¬های آن در صبح یا عصر یا ضب واقع شود به کارگری که در طول ماه به طور نوبتی کار می¬کند و اگر نوحبت کارش در صبح و عصر واقع شود 10 % و چنانکه نوبت کار او در صبح و عصر و شب قرار گیرد 15 % و در صورتی که نوبت کار در صبح و شب و یا عصر و شب باشد 5/22 % علاوه بر دستمزد عادی به عنوان فوق¬العاده نوبت کاری پرداخت خواهد شد. ساعات نوبت کاری ممکن است از 8 ساعت در شبانه¬روز و 44 ساعت در هفته تجاوز نماید لیکن جمع ساعات کار در 4 هفته متوالی نباید از 176 ساعت بیشتر باشد.
حقوق و مزایای مستمر نقدی شغلی:
مجموعه پرداختهای ماهانه و یا سالانه که معمولاً در لیست حقوق و مزایا ثبت و یا پرداخت می-گردد شامل:

1- حقوق ثابت
2- مزایای مستمر شغلی
3- حق مقام
4- حق اولاد
5- حق مسکن
6- حق ایاب و ذهاب
7- امر معاش
8- فوق¬العاده¬های بدی آب و هوا، محرومیت از تسهیلات زندگی، محل خدمت، اشتغال خارج از مرکز، سختی شرایط محیط کار، نوبت¬کاری، کشیک، جذب، مزایای ارزش اشتغال مأموران خارج از کشور، مرزی
9- فوق¬العاده کسر صندوق
10- فوق¬العاده تضمین صاحب جمعان و سایر مزایا که طبق مقررات استخدامی کارفرما تحت عناوینی غیر از موارد فوق همراه با حقوق و مزایای نقدی ماهانه به طور مستمر به اشخاص حقوق بگیر پرداخت یا تخصیص داده می¬شود.
مزایای مستمر غیرنقدی:
الف- استفاده از مسکن واگذاری از طرف کارفرما (با اثاثیه یا بدون اثاثیه) به استناد تبصره ذیل ماده 83 قانون مالیاتهای مستقیم مبنای درآمدهای غیرنقدی مسکن با اثاثیه معادل 25% و بدون اثاثیه 20% حقوق و مزایای مستمر نقدی (به استناد مزایای نقدی معاف موضوع ماده 91 قانون مالیات¬ها) در ماه پس از وضع وجوهی که از این بابت از حقوق کارمندان کسر می¬گردد.
ب- استفاده از اتومبیل اختصاصی واگذاری از طرف کارفرما به راننده یا بدون راننده که اتومبیل اختصاصی با رانتنده معادل 10% و بدون راننده 5% حقوق مزایای مستمر نقدی (به استثنای مزایی نقدی معاف موضوع ماده 91 قانون مالیات¬ها) در ماه پس از وضع وجوهی که از این بابت از حقوق کارمند کسر می¬شود.
ج- سایر مزایای غیرنقدی مستمر (معادل تمام شده برای پرداخت کننده حقوق) از قبیل خوار و بار و بقیه.
مزایای غیرمستمر:
به استناد قالنون مالیاتها و قانون کار عبارتنداز: اضافه¬کار، فوق¬العاده مأموریت، هزینه سفر، پاداش انجام کار، عیدی و پاداش آخر سال، وجوه پرداختی بابت لباس کار، و یا در اختیار گذاردن آن، پرداختهایی بابت هزینه درمان و معالجه کارکنان، بازخرید، مرخصی، پاداش بهره¬وری و سایر مزایای غیر مستمر که طبق مقررات استخدامی یا قانون کار از طرف کارفرما به کارکنان پرداخت و یا در اختیار آنان قرار داده می¬شود.
تذکر:
به استناد ماده 82 قانون مالیاتها برای محاسبه درآمد مشمول مالیات باید درآمدهای غیرنقدی به معادل نقدی آن تقویم و سپس به درآمدهای نقدی اضافه گردد تا درآمد مشمول مالیات حقوق مشخص گردد.
مالیات
(قوانین و محاسبات حقوق و دستمزد)

مالیات چیست؟
مالیات در واقع انتقال بخشی از درآمدهای جامعه به دولت و یا بخشی از سود فعالیتهای اقتصادی است که نصیب دولت می¬گردد زیرا ابزار و امکانات دست¬یابی به این درآمد و سودها را فراهم ساخته است. در واقع اجرای عادلانه قانون مالیاتها دولت آحاد مردم را به یک نوع پس¬انداز اجباری صوق می¬دهد. امروزه در کلی¬ترین تعریف مالیات یک نوع هزینه اجتماعی به شمار می¬رود که افراد جامعه به تناسب استفاده از این هزینه اجتماعی باید تقبل پرداخت آن را نمایند.
بر اساس قوانین مالیاتی کشور انواع مالیات¬ها به شرح ذیل می¬باشد:
1- مالیات¬های مستقیم که به طور مستقیم از دارایی و درآمد افراد وصول و شامل مالیات بر دارایی و مالیات بر درآمد می¬باشد.
الف- مالیات بر دارایی
1- الف) مالیات سالانه املاک
2- الف) مالیات مستغلات مسکونی خالی
3- الف) مالیات بر اراضی بایر
4- الف) مالیات بر ارث
5- الف) حق تمبر
ب- مالیات بر درآمد
1- ب) مالیان بر درآمد املگاک
2- ب) مالیات بر درآمد کشاورزی
3- ب) مالیات بر درآمد حقوق
4- ب) مالیات بر درآمد مشاغل
5- ب) مالیات بر درآدم اشخاص حقوقی
6- ب) مالیات بر درآمد اتفاقی
7- ب) مالیات بر جمع درآمد ناشی از منابع مختلف
2- مالیاتهای غیرمستقیم که بر قیمت کالاها و خدمات اضافه شده و به مصرف کننده- تحمیل می¬گردد بر دو نوع می¬باشد:
1-2- مالیات بر واردات
2-2- مالیات بر مصرف و فروش
1-2- مالیات بر واردات شامل موارد ذیل می¬باشد:
1-1-2- حقوق گمرکی
2-1-2- سود بازرگانی
3-1-2- 30% اتومبیل¬های وارداتی
4-1-2- 15% حق ثبت

2-2- مالیات بر مصرف و فروش شامل موارد ذیل می¬باشد:
1-2-2- مالیات بر فرآورده¬های نفتی
2-2-2- مالیات تولد الکل طبی و صنعتی
3-2-2- مالیات نوشابه¬های غیر الکلی
4-2-2- مالیات بر فروش سیگار
5-2-2- مالیات اتومبیل
6-2-2- 15% اتومبیل¬های داخلی
7-2-2- مالیات نقل و انتقال اتومبیل
8-2-2- مالیات حق اشترکاک تلفن¬های خودکار و خدمات مخابراتی بین¬المللی
9-2-2- مالیات نوار ضبط و صوت و تصویر
10-2-2- مالیات فروش خاویار
مالیاتهای تکلیفی:
مالیاتهای تکلیفی، مالیات¬هایی هستند که پرداخت¬کنندگان وجوه طبق قانون مالیات¬های مستقیم مکلف به کسر و پرداخت آن مالیاتها در موارد قانونی تعیین شده می¬باشند.
مالیاتهای تکلیفی طبق قانون مالیاتهای مستقیم 3/12/1366 و اصلاحیه مورخ 7/2/71 عبارتنداز:
1- مالیات بر درآمد اجاره املاک (مستغلات)
2- مالیات بر درآمد حقوق
3- مالیات علی¬الحساب حق¬الوکاله وکلاء ماده 103 قانون مالیاتهای مستقیم
4- مالیات علی¬الحساب حق¬الزحمه، موضوع ماده 104 قانون مالیاتهای مستقیم
5- مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی خارجی و مؤسسات مقیم خارج از ایران موضوع ماده 107 قانون مالیاتها
6- مالیات علی¬الحساب پیمانکاری و مهندسی مشاور موضوع ماده 111 قانون مالیاتهای مستقیم.
معافیت مالیاتی درآمد حقوق:
ماده 84 قانون مالیاتهای مستقیم تا میزان 60 برابر حداقل حقوق مبنای جدول حقوق موضوع ماده 1 قانون نظام هماهنگ پرداخت کارکنان دولت مصوب 1370 درآمد سالانه مشمول حقوق کلیه حقوق¬بگیران از جمله کارگران مشمول قانون کار از یک یا چند منبع از پرداخت مالیات معاف می¬شوند. (معافیت ماهانه سال 78، 000/400 ریال و سالانه 000/800/4 ریال سال 79، 000/460 ریال و سال 80، 000/520 ریال)
تبصره یک:
25 درصد مالیات حقوق تا مبلغ 12 برابر حداکثر حقوق موضوع ماده 8 لایحه قانونی مربوط به حداکثر و حداقل مستخدمین شاغل و بازنشسته و آماده به خدمت مصوب 4/2/58 شورای انقلاب اسلامی ایران در سال علاوه بر اعمال معافیت موضوع این ماده بخشوده می¬شود و نسبت به مازاد آن مالیات بر اساس فرمهای مقرر در ماده 131 قانون مالیات¬های مستقیم مصوب 1371 محاسبه می¬شود این بخشودگی مانع استفاده از بخشودگی مقرر در ماده 92 قانون یاد شده نسبت این قانون از تاریخ 1/1/76 لازم¬الاجرا است.
تبصره دو:
مالیات اضافه¬کاری برای کارمندان مشمول قانون نظام هماهنگی پرداخت حقوق کارگران مشمول قانن کار یکسان دریافت می¬شود میزان اضافه¬کار قابل محاسبه برای کارگران مشمول قانون کار بیش از 50% ساعات کار روزانه نخواهند بود (4 ساعت در روز).
حداکثر حقوق موضوع ماده 1 قانون هماهنگی پرداخت حقوق کارکنان دولت مصوبه هیئت وزیران مبلغ 000/000/3 اعلام گردیده (سال 80) چنانچه مجموحع درآمد حقوق و اضافه¬کار هر یک از کارکنان کمتر از 000/000/3 ریال در ماه باشد نخست مالیات اضافه کار مربوطه را با اعمال نرخ 10% محاسبه می¬کنیم سپس با اعمال بخشودگی 25% در واقع 75% مالیات اضافه کار را از اضافه¬کار حقوق بگیر کسر می¬نمائیم. (چنانچه مجموع درآمد و اضافه¬کار در ماه بیشتر از مبلغ 000/000/3 ریال باشد مازاد بر آن مشمول نرخ 10% خواهد بود و مابه¬التفاوت آن مشمول نرخ 5/7% خواهد بود)
اضافه¬کاری + حقوق و مزایا
000/150/3 = 000/550 + 000/600/2 ب) 000/300/2 = 000/400 + 000/900/1(الف
000/000/3  000/150/3 000/000/30  000/300/2
اضافه¬کاری مالیات اضافه¬کاری 000/30 = 5/7% × 000/400

000/550
45000 = 30000 + 15000 مالیات اضافه¬کاری
معافیت¬های مالیاتی مزایای مستمر و غیرمستمر ماده 91 – قانون م-م:
1) هزینه سفر و فوق¬العاده و مأموریت
2) فوق¬العاده¬های بدی آب و هوا (محرومیت از تسهیلات زندگی، محل خدمت، اشغال خارج از مرکز، شرایط محیط کار، نوبت کاری، کشیک و جذب)
تبصره:
فوق¬العاده¬های مندرج در این بند برای کارکنان بخش دولتی دولتی محدودیتی نداشته ولی برای کارکنان بخش خصوصی و نهادهای عمومی غیر دولتی حداکثر معافیت فوق¬العاده¬های مذکور 30% حقوق اصلی (پایه حقوق) و مازاد بر آن مشمول مالیات خواهند بود.
3) فوق¬العاده کسر صندوق، فوق¬العاده تضمین صاحب جمعان هر یک به میزان 000/10 ریال
4) مسکن واگذاری در محل کارگاه یا کارخانه جهت استفاده کارگران
5) خانه¬های ارزان قیمت سازمانی در خارج از محل کارگاه یا کارخانه مورد استفاده کارگران.
6) هر نوع مزایای غیر نقدی پرداختی به کارگران و یا وجوهی که تحت عنوان ایاب و ذهاب یا تغذیه دریافت می¬دارند.
7) وجوه حاصل از بیمه بابت جبران خسارت بدنی و معالجه و امثال آن که عاید حقوق¬بگیر شود.
8) عبدی سالانه و یا پاداش آخر سال جمعاً تا میزان 000/100 ریال
9) خانه¬های سازمانی با اجازه قانونی یا به جهت أئین¬نامه¬های خاص در اختیار مأمورین کشوری گذارنده می¬شود و همچنین مزایای غیرنقدی یا وجوه نقدی که بابت مزایای غیرنقدی به افراد مذکور به موجب قانون آئین¬های مربوطه داده می¬شود.
10) وجوهی که کارفرما بابت هزینه معالجه کارکنان خود یا افراد تحت تکلف آنها مستقیماً یا به وسیله حقوق¬بگیر به پزشک یا بیمارستان به استناد اسناد و مدارک پرداخت کنند.
11) وجوهی که از طریق وزارتخانه¬ها و مؤسسات دولتی یا وابسته به دولت،
شرکتهای دولتی و یا نیز سازمان¬هایی که مشمول قانون نسبت به آنها مستلزم ذکر نام است یا از محل اعتبارات دولتی بابت مزایای غیرمستقیم پرداخت می¬گردد به طور کلی و همچنین وجوهی که تحت عناوین فوق¬العاده پرواز، اضافه کار پروازی به خلبان، گروه عملیاتی و خدماتی پرواز، اضافه کار حق محرومیت از مطب، حق کشیک و آنکال به پزشکان و دندانپزشکان و پیراپزشکان و دامپزشکان و دکترهای داروساز و یا حق¬التدریس یا حق¬التخصیص به استادان، معلمحان و مدرسین اعم از تکمام وقت یا نیمه وقت پرداخت می¬گردد، مشمول مالیات مقطوعی به نرخ 10% می¬باشد و به این درآمدهای مالیات دیگری تعلق نخواهد گرفت در صورتی درآمد سالانه حقوق-بگیر کمتر از میزان معافیت مقرر در قانون باشد مشمول کسر مالیات حقوقی نخواهد شد.
12) درآمد حقوق پرسنل نیروهای مسلح جمهور اسلامی ایران اعم از نظامی و انتظامی از پرداخت هرگونه مالیات معاف می¬باشد.
13) به استناد ماده 92 قانون م.م 50% مالیات حقوق کارکنان وزارتخانه¬ها مؤسسات دولتی شاغل در روستاها و همچنین در نقاط محروم (طبق لیست سازمان برنامه و بودجه) بخشوده می¬شود.
14) درآم مشمول مالیات حقوق اعضای هیئت علمی آموزشی و پژوهشی کلیه دانشگاه¬ها و مؤسسات آموزشی عالی به نرخ 10% مشمول مالیات می¬باشد و به این درآمد مالیات دیگری تعلق نخواهد گرفت.
15) حقوق بازنشستگی و وظیفه و مستمری پایان خدمت و خسارت اخراج بازخرید خدمت وظیفه یا مستمری پرداختی به وارث.
16) به موجب رأی هیأت عمومی شورای عالی مالیاتی مبلغی که به عنوان کمک هزینه به عائله و اولاد مستخدمین شاغل غیرشاغل و مستخدمین متوفی پرداخت می¬شود از پرداخت مالیات درآمد و حقوق معاف می¬شود.
17) به موجب بخشنامه مورخ 15/11/68 وجه نقدی که بابت تأمین مسکن کارکنان شاغل در بعضی شهرستانها به مأمورین کشوری پرداخت می¬شود شامل مالیات درآمد حقوق نمی¬باشد.
18) به استناد ماده 132 قانون مالیات¬های مستقیم درآمد حاصل از رشته¬های مختلف پزشکی بهداشتی و درمحانی در نقاط محروم طبق فهرست سازمان برنامه و بودجه در روستاهای فاقد تهیلات پزشکی کافی طبق لیست وزارت بهداشت و درمان پزشکی از مالیات معاف است.
19) مالیات اضافه¬کاری کارکنان بخش دولتی و خصوصی با سقف 50% ساعت کار روزانه صرفاً مشمول مالیات مقطوعی به نرخ 10% خواهد بود. (در بخش خصوصی تا سقف 96 ساعت در ماه)
سایر معافیت¬های مالیاتی درآمد حقوق:
درآمدهای حقوق (حقوق و مزایا) افراد زیر به استناد ماده 91 قانون مالیات¬ها از پرداخت مالیات معاف است.
1) رؤسا و اعضای مأموریت¬های سیاسی خارجی در ایران و رؤسا و اعضای هیئت¬های نمایندگی فوق¬العاده دولتهای خارجی نسبت به درآمد حقوق دریافتی از دولت مطبوع خود به شرط معامله متقابل.
2) رؤسا و اعضای هیئت¬های نمایندگی سازمان ملل متحد و مؤسسات تخصصی آن در ایران نسبت به درآمد حقوق دریافتی از سازمان و مؤسسات مزبور در صورتی که تابع دولت اسلامی نباشد.
3) رؤسا و اعضای مأموریت¬های کنسولی خارجی در ایران همچنین کارمندان مؤسسات فرهنگی دولتهای خارجی نسبت به درآمد حقوق دریافتی از دولت مطبوع به شرط معامله متقابل.
4) کارشناسان خارجی که با موافقت دولت جمهوری اسلامی ایران از محل کمک¬های بلاعوض فنی و اقتصادی و علمی و فرهنگی و خارجی و یا مؤسسات بین¬المللی به ایران اعلام می¬شود نسبت به حقوق دریافتی آنان از دولت مطبوع یا مؤسسات بین¬المللی مذکور.
5) کارمندان سفارتخانه¬ها و کنسول¬گری¬ها و نمایندگی¬های دولت جمهوری اسلامی

ایران در خارج از کشور به درآمد حقوق دریافتی از دولت جمهوری اسلامی ایران در صورتی که دارای تابعیت دولت جمهوری اسلامی ایران نباشد به شرط معامله متقابل.
نحوه محاسبه مالیات حقوق:
1) محاسبه مالیات حقوق و مزایا مستمر ماهانه:

برای محاسبه نخست حقوق و مزایای مستمر ماهانه هر یک از کارکنان را پس از کسر معافیت¬های قانونی 12 برابر نموده سپس با اعمال نرخ ماده 131 مالیات سالیانه درآمد حقوق را محاسبه که این مبنا به عنوان مالیات درآمد حقوق و مزایای مستمر ماهانه تلفی خواهد شد.
2) محاسبه مالیات مزایای غیرمستقیم:
به منظور محاسبه مالیات غیرمستمر هر یک از کارکنان نخست حقوق مزایای سالیانه آنها محاسبه و مزایای غیرمستمر (پس از کسر معافیت¬های قانونی) به آن اضافه و آن را با اعمال نرخ ماده 131 مالیات سالانه حقوق¬بگیر مشخص که این مبلغ به عنوان مالیات ماهانه تلقی می-گردد.
لازم به ذکر است که:
در محاسبه مالیاتی مزایای غیرمستمر باید توجه نمود که در بخش دولتی مالیات مزایای غیرمستمر صرفاً مشمول نرخ 10% خواهد شد و لزوم اعمال جمع درآمد سالیانه با مزایای غیرمستمر نخواهد بود اما در بخش خصوصی و بخش نهادهای عمومی غیردولتی پس از وضع معافیت¬های قانونی مزایای غیرمستمر افزودن به درآمد سالیانه حقوق و مزایای مستمر الزامی خواهد بود به استثنای اضافه¬کار تا سقف 96 ساعت در ماه بدیهی است چنانچه در طی یک سال چندین مرتبه به حقوق¬بگیران مزایای غیرمستمر پرداخت شود درآمد سالیانه حقوق و مزایای مستمر باید با کلیه مزایای غیرمستمر دریافتی تا آخرین بار جمع شده و سپس با اعمال نرخ ماده 131 مالیات مربوطه محابه گردد.
3) نحوه محسابه مزایای غیرمستمر که از طرف اشخاص غیر از پرداخت کنندگان حقوق اصلی پرداخت می¬شود:
به استناد ماده 86 قانون مالیاتهای مستقیم پرداختهایی که از طرف اشخاص غیر از پرداخت-کنندگان مقرری مزد و حقوق اصلی به عمل می¬آید نظیر حقوق در جلسات مشمول مالیاتی به نرخ 10% می¬باشد. که پرداخت¬کنندگان این قبیل وجوه مکلفند هنگام پرداخت، مالیات را کسر و ظرف مدت 30 روز با صورتی حاوی نام و نشانی دریافت¬کنندگان و میزان آن به حوزه مالیاتی محل پرداخت کنند.
4) محاسبه مالیات اضافه¬کار:
الف- چنانچه شگرکت دولتی باشد در این حالت مبلغ اضافه کار صرفاً شامل 10% مالیات خواهد شد.
ب- چنانچه شرکت خصوصی یا نهاد عمومی غیر دولتی باشد در این حالت مبلغ اضافه کار ماهانه به شرط اینکه بیش از 50% ساعت کار ماهیانه نباشد (96 ساعت در ماه) مشمول نرخ 10% و مازاد بر آن به حقوق مزایای ماهیانه اضافه خواهد شد. یعنی نخست حقوق مزایای مستمر مشمول مالیات حقوق بگیر را 12 برابر نموده و سپس اضافه¬کار مازاد بر 96 ساعت را به آن افزوده و با توجه به نرخ ماده 131 مالیات آن را محاسبه می¬کنیم. چنانچه مجموع حقوق و مزایای ماهیانه مشمول مالیات و اضافه¬کار هر یک از 000/000/3 ریال باشد اضافه¬کاری مزبور مشمول معافیت 25% خواهد بود.
محاسبه مالیات عیدی یا پاداش آخر سال:
به استناد بند 10 ماده 91 قانون مالیاتهای مستقیم عیدی سالانه یا پاداش حقوق¬بگیران که شاغل در وزارتخانه و مؤسسات و شهرداری¬ها باشد مازاد بر مبلغ فوق (000/100) صرفاً شامل مالیات به نرخ 10% خواهد بود عیدی و پاداش حقوق¬بگیران شاغل در بخش خصوصی و نهادهای عمومی غیر دولتی مازاد بر مبلغ 000/100 ریال به مجموع درآمد سالانه حقوق آنان اضافه شده و مشمول مالیات به نرخ ماده 131 قانون مالیاتهای مستقیم خواهد شد بدیهی است طی سال چند بار پاداش به هر یک از کارکنان پرداخت شود صرفاً معادل 000/100 ریال آن از پرداخت مالیات معاف و مازاد بر آن طبق توضیحات فوق مشمول مالیات مقرر خواهد بود.
نکته مهم در ارتباط با محاسبه مالیات بر درآمد حقوق:
چنانچه حقوق و مزایای ثابت حقوق¬بگیر در طی سال تغییر کند و یا اینکه حقوق¬بگیر در بین سیال استخدام یا خدمت وی بنا به هر علت در طی سال خاتمه یابد مالیات حقوق در این موارد به شرح زیر قابل محاسبه خواهد بود.
1) چنانچه حقوق در ضمن سال تغییر نماید برای محاسبه مالیات حقوق بایستی حقوق جدید (حقوق ماهی که تغییر یافته است) را 12 برابر نموده و بر مأخذ آن میزان مالیات محاسبه و آن را به عنوان مالیات مربوطه و ماه¬های بعد تا آخر سال در صوحرتی که تغییرات جدیدی پیش نیاید کسر نمود.
2) در صورتی که هر یک از کارکنان در ضمن سال استخدام گردند درآمد مشمول مالیات حقوق بایستی بر اساس درآمد سالانه (12 برابر حقوق ماه اول) محاسبه و پس از تعیین مالیات سالانه آن را از تاریخ شروع به کار تا آخر سال در صورتی که در مدت مذبور حقوق تغییر ننماید به عنوان مالیات ماهانه کسر و واریز گردد.
3) در صورتی که هر یک از کارکنان در ضمن سال بازنشسته، بازخرید یا اخراج و یا به عللی ترک خدمت نماید کارفرما مکلف است صرف¬نظر از مدت کارکرد مالیات حقوق را بر اساس درآمد سالانه به شرح¬بندهای فوق محاسبه و ماهانه تا آخرین تاریخ اشتغال کسر نماید. البته ممکن است در هر یک از سه حالت فوق درآمد مشمول مالیات که مأخذ محاسبه مالیات قرار می¬گیرد. بیشتر از درآمد واقعی سالانه بوده و یا حقوق¬بگیر به طور کامل از بخشودگی مقرر سالانه استفاده ننموده باشد و در نتیجه به سبب اعغمال نرخ مالیاتی بالاتر و یا اصولاً به رسیدن درآمد سالانه به حد نصاب بخشودگی مالیات پرداخت گردد در این قبیل موارد اضافه پرداختی طبق مقررات ماده 87 مالیاتهای مستقیم قابل استرداد خواهد بود.
4) پرداخت¬کنندگان حقوق علاوه بر کسر مطالبات مالیات حقوق کارکنان خود مکلف¬اند نام

و نشانی آنها و میزان پرداخت را نیز به حوزه مالیاتی ارسال دارند در این خصوص چند نکته ضروری زیر حائز اهمیت است.
الف) در مورد تعیین حوزه مالیاتی برای تسلیم فهرست و پرداخت مالیات در پاره¬ای موارد که شرکت یا مؤسسه پرداخت¬کننده حقوق دارای کارگاه یا شعب در نقاط مختلف هستند اصولاً همان پرداخت یا تخصیص حقوق ملاک عمل می¬باشد.
ب) در خصوص اجرای ماده 86 (پرداخت¬هایی که از طرف اشخاص غیر از پرداخت¬کنندگان مقرری، مزد و حقوق اصلی به عمل می¬آید) توجه شود که مقررات موضوع این ماده مربوط به مواردی است که مستخدم موردنظر با حفظ رابطه استخدامی با سازمان یا واحد سازمانی مطبوع خود موقتاً به طور تمام وقت یا پاره¬وقت مأمور خدمت در سازمان یا واحد سازمانی دیگر می¬شود و معمولاً این مأموریتها با علم و اطلاع و حسب مورد با موافقت در سازمان یا در واحد سازمانی مربوطه تحقق می¬یابد که در این صورت اگر نامبرده مازاد بر مقرری مزد و حقوق اصلی دریافتی از مؤسسه مطبوع مبلغی بابت اشتغال در محل مأمورین دریافت نماید این دریافتها مشمول مالیاتی به نرخ 10% خواهد بود اما اگر این مأموریت با انتقال موقت پرداخت تمامی حقوق و حسب مورد فوق¬العاده¬های مقرر از طرف کارفرمای محل مأموریت صورت پذیرد نرخ 10% مذکور جاری نبوده و مالیات درامد حقوق مستخدمین برابر مفاد ماده 15% محاسبه و کسر خواهد شد.
ج) منظور از مزایای ارزش و اشتغال مأمورین در خارج از کشور مندرج در بند 6 ماده 91 قانون مالیاتها به طور کلی هرگونه وجوهی است که علاوه بر حقوق فوق¬العاده مقرر داخلی به ارز یا ریال منحصراً به مناسبت اشتغال یا مأموریت در خارج از کشور پرداخت می¬گردد.
د) اضافه پرداختی بابت مالیات و درامد حقوق با استناد ماده 87 قانون مالیات¬ها طبق مقررات این قانون قابل استرداد می¬باشد مشروط بر اینکه بعد از انقضاء تیرماه سال بعد تا آخر آن سال با درخواست کتبی حقوق بگیر از حوزه مالیاتی محل سکونت مورد مطالبه قرار بگیرد. حوزه مالیاتی مذکور مؤظف است ظرف مدت سه ماه از تاریخ تسلیم درخواست رسیدگی¬های لازم را معمول، در صورت اضافه پرداختی و نداشتن بدهی قطعی دیگر در آن حوزه مالیالتی نسبت به استرداد اضافه پرداختی از محل وصول¬های جاری اقدام گردد در صورتی که درخواست¬کننده بدهی قطعی مالیاتی داشته باشد اضافه پرداختی به حساب بدهی مزبور منظور و مازاد مسترد خواهد شد.
«جدول مالیات بر درآمد موضوع ماده 131 قانون مالیات»
عنوان نرخ مالیات مالیات جمع
تا میزان 000/000/1 ریال درآمد مشمول مالیات سالانه نسبت به مازاد 12 % 000/120
تا میزان 000/500/2 ریال درآمد مشمول مالیات سالانه نسبت به مازاد 18 % 000/390
تا میزان 000/000/4 ریال درآمد مشمول مالیات سالانه نسبت به مازاد 25 % 000/765
تا میزان 000/000/9 ریال درآمد مشمول مالیات سالانه نسبت به مازاد 35 % 000/515/2
تا میزان 000/000/25 ریال درآمد مشمول مالیات سالانه نسبت به مازاد 40 % 000/915/8
تا میزان 000/000/50 ریال درآمد مشمول مالیات سالانه نسبت به مازاد 45 % 000/165/20
تا میزان 000/000/100 ریال درآمد مشمول مالیات سالانه نسبت به مازاد 50 % 000/165/40
تا میزان 000/000/300 ریال درآمد مشمول مالیات سالانه نسبت به مازاد 52 % 000/165/149
نسبت به مازاد000/000/300 ریال درآمد مشمول مالیات سالانه نسبت به مازاد 54 % ---
مثال:
1- شخصی از تاریخ 1/1/76 به استخدام یک شرکت درآمده است حقوق و مزایای مستمر و غیرمستمر نامبحرده در شهریرو 80 به شرح زیرمی¬باشد.