بخشی از مقاله
چکیده
آشنایی با مفهوم پرماکالچر1 که ترکیبی از کشاورزی پایدار و فرهنگ زیستن به گونه ای سازگار با محیط زیست است به عنوان محوریت این بحث قرار داده شده است. نکته اصلی در طراحی خانه های سازگار با محیط زیست به کارگیری مناسب شرایط اقلیمی هر منطقه است. در مناطق روستایی شرایط برای ساخت چنین بناهایی به طور کامل فراهم بوده و با رجوع کردن به معماری سنتی هر منطقه و تلفیق آن با تکنولوژی های روز به راحتی می توان ساخت بناهای سازگار با محیط زیست را آغاز کرده و ترویج داد. اما این بحث علاوه بر معماری مفاهیم وسیع تری را در حفظ بقای محیط زیست مطرح می کند. زندگی مدرن امروزی و افزایش جمعیت در جهان آثار زیانباری را به محیط طبیعی وارد کرده است. شاید بتوان با طراحی و ساخت یک شهرک سازگار با محیط زیست و شناساندن چنین فضاهایی به عموم مردم تا حدودی وضعیت کنونی را تغییر داد. این مقاله با مطالعه و ترجمه کتب مربوط به دانش پرماکالچر تهیه شده است.
واژه های کلیدی
پرماکالچر، کشاورزی پایدار، خانه های سازگار با محیط زیست
1permaculture
مقدمه
تمامی اقلیم های جهان امروزه با جمعیتی چندین برابر گذشته خود مواجه هستند. همین افزایش جمعیت باعث استفاده بیش از حد سوخت های فسیلی شده است. تامین غذای جمعیت هر منطقه دیگر با تولیدات بومی امکان پذیر نبوده و هزینه و انرژی زیادی سالانه صرف انتقال مواد غذایی به مناطق مختلف جهان می شود. دستیابی به تکنولوژی های جدید نیز نیازهای بیشتری را در افراد ایجاد کرده است. تمامی منابع مورد نیاز بشر از زمین استخراج می شوند و به اشکال مختلف مورد استفاده قرار می گیرند و در نهایت نیز آلودگی های ناشی از آنها به خاک و هوا منتقل می شوند. اما آلودگی تنها پیامد این شیوه زندگی نیست، مشکلات دیگری از جمله تغییرات آب و هوایی، از بین رفتن منابع تامین آب آشامیدنی، فرسایش خاک، از بین رفتن منابع سوخت های فسیلی، وقوع جنگ بین جوامع بشری بر سر منابع انرژی، از بین رفتن روابط مثبت انسانی با وابستگی بیش از حد به تلویزیون، تجملات، خرید، بازی های رایانه ای و ... در این زمینه مشهود می باشند. شاید روی آوردن بشر به طبیعت و بازگشت به شیوه های سنتی زندگی با روش های مدرن امروزی را بتوان به عنوان راهکاری مناسب برای مقابله با این مشکلات مطرح کرد.
راهکار بعدی توجه به راندمان در هر زمینه علمی است، که متاسفانه در کشور ما تاکنون چندان مورد توجه نبوده است. با در نظر گرفتن راندمان در بخش تولید می توان تا حد زیادی از اتلاف انرژی جلوگیری کرد. این امر بدون توجه به توسعه پایدار و افزایش تولیدات ملی میسر نمی گردد. توجه به کشاورزی و دامپروری و هنجارشناسی در این بخش می تواند تا حدودی شرایط اقتصادی فعلی کشور را بهبود بخشد، اما برای نیل به این هدف باید تمامی دانش ها اعم از علوم اقتصادی، عمرانی، انسانی و... در کنار یکدیگر قرار گیرند تا بتوان یک الگوی مناسب در جهت توسعه روستایی و کشاورزی پایدار ارائه کرد. مهم ترین گام در بهبود روند تولیدی کشور سرمایه گذاری در جهت فرهنگ سازی میان هم میهنان است. این مقاله سعی دارد یک الگوی معیشت روستایی سازگار با محیط زیست ارائه دهد. امید است بتوان با بهره گیری از الگوهای این چنینی و صرفه جویی در مصرف سوخت با استفاده از انرژی های پاک در کشور و به ویژه در بخش روستایی وضعیت کنونی تولیدات ملی را بهبود بخشید، چرا که بیشترین سهم تولید در این بخش و در تولیدات کشاورزی است.
پرماکالچر چیست ؟
پرماکالچر از لحاظ لغوی شامل دو واژه "پرمننت اگریکالچر"2 به معنای کشاورژی پایدار است. اما در بعدی وسیع تر می توان دو واژه "پرمننت کالچر"3 را برای آن به کار برد که به معنای فرهنگ پایدار است. منظور از این فرهنگ پایدار زندگی در کنار محیط زیست و نه در مقابل آن است، به گونه ای که تمامی فعالیت های بشر برای بقای حیات به صورت طولانی مدت و هوشمندانه باشد و نه کوتاه مدت و غیر عقلانی. در این مفهوم طبیعت به عنوان سیستمی تعریف می شود که از همه نظر کاربردی می باشد و نباید به آن فقط در یک بعد نگاه کرد. بنابراین در تعریف این واژه باید چیزی فراتر از معادل فارسی آن یعنی " کشاورزی پایدار " را مطرح کرد زیرا این واژه تمامی ابعاد زندگی انسان در مقابل محیط زیستش را در بر می گیرد و می توان آن را فرهنگ زیستن سازگار با محیط زیست ترجمه کرد. تعریف کامل تری که برای این واژه وجود دارد عبارت است از: تلفیق متوازن طبیعت و انسان که در برگیرنده تکنولوژی های مناسب برای تامین انرژی، مسکن، مصالح، غذا و ... به روشی پایدار است به گونه ای که بتوان تمامی منابع طبیعی را به طور کامل برای نسل های آینده حفظ کرد. این فرهنگ رشد می کند تا کل سیستم جوامع بشری را در بر گیرد و به یک ایدئولوژی پایدار در هر زمینه فرهنگی، تجاری، هنری و ... تبدیل شود. مفهومی که از واژه کشاورزی پایدار آغاز شده و به صورت یک فرهنگ پایدار در می آید و در آینده به یک اصل اساسی در زندگی بشر تبدیل می شود. در ادامه به تعدادی از مهم ترین راهکارهایی که برای رسیدن به این فرهنگ مطرح شده اشاره می شود.
تامین انرژی
تامین انرژی از مهم ترین موارد در ایجاد آلاینده ها میباشد. تامین انرژی به شیوه ای که امروزه رایج است علاوه بر آلوده کردن محیط زیست منابع انرژی را نیز دچار تهدید می کند. بهترین راهکار برای حل این مشکلات استفاده از منابع انرژی پاک و بهره گیری از شیوه های سنتی تامین انرژی می باشد.
2permanent agriculture 3permanent culture
الکتریسیته اولین منبع انرژی پاک جهت دریافت الکتریسیته انرژی خورشیدی است. برای این منظور نیاز به سلول های خورشیدی، کنترل کننده
های شارژ، تعدادی باتری، معکوس کننده، فیوز و مدار شکن جهت تامین ایمنی داریم. از بین موارد فوق مهم ترین قسمت سلول های خورشیدی است که زاویه قرار گیری آنها با توجه به جهت تابش خورشید در منطقه متفاوت است. زمانیکه نور خورشید به سطح سلول ها می تابد این سلول ها انرژی گرمایی خورشید را به الکتریسیته تبدیل می کنند. انرژی ابتدا به تنظیم کننده ها فرستاده می شود و سپس تنظیم کننده ها انرژی را به باتری ها و معکوس کننده منتقل می کنند. این معکوس کننده ها جریان DC را به AC تبدیل کرده و آنرا به تجهیزات برق AC می فرستد.
برای تامین آب گرم نیز می توان از این سلولهای خورشیدی بهره برد. با قرار دادن یک مخزن آب در پشت بام و جایی که سلول خورشیدی نصب شده و انتقال آب سرد از منابع آب درون خانه به داخل مخزن انرژی تولید شده در این سلول ها می تواند آب را گرم کند.
منبع دیگری که برای تامین الکتریسیته مطرح می شود انرژی حاصل از جریانات آب است، این جریانات باید انرژی کافی برای تامین الکتریسیته را دارا باشند. برای بهره گیری از این انرژی نیاز به ژنراتور، توربین و مخازن عظیمی از آب داریم (مانند سدها). تنظیم کردن ولتاژی که با یک توربین آبی تولید می شود کار دشواری است، بنابراین استفاده کردن از جریان AC عملا غیر ممکن است. جریان DC به شما این امکان را می دهد که الکتریسیته را در باتری ها ذخیره کنید. در مجموع زمانیکه از منابع انرژی خورشیدی، آبی و باد بهره می گیریم جریان DC به ما کمک می کند که آنها را به هم پیوند دهیم.
در مناطقی که وزش باد در طول سال زیاد است می توان با نصب توربین های بادی از باد به عنوان منبعی برای تامین انرژی استفاده کرد. توربین های بادی عموما از توربین های آبی ارزان تر و از تجهیزات مربوط به سیستم های فتوولتائیک گران تر هستند. یکی از دلایل کم بودن قیمت نسبت به سیستم های آبی بازدهی کم تر توربین های بادی است، به هر حال اگر با مناطق پر باد سرو کار داشته باشیم بهره گیری از این منبع در کنار سیستم های دیگر می تواند مناسب باشد.
گرما برای تامین گرما بهره گیری از انرژی های منفعل می تواند به عنوان راهکاری مناسب پیشنهاد شود. انرژی های منفعل به دو دسته انرژی
خورشیدی و زیست توده یا بیوماس تقسیم می شوند. انرژی منفعل خورشیدی به زمانی اطلاق می شود که بدون واسطه و تنها با معماری ساختمان بتوانیم از نور خورشید استفاده کنیم. قرارگیری ساختمان در جهت تابش نور خورشید و ایجاد پنجره های بزرگ دو جداره برای این منظور بسیار موثر است (شکل 1و( 2، همچنین پنجره ها باید دارای پوششی باشند که به هنگام شب و در هوای سرد و به هنگام روز و هوای گرم بتوان دما را تنظیم کرد. در این ساختمان ها باید از جاذب های حرارتی در نما مانند سنگ و آجرهای که بتوانند در روز انرژی خورشید را جذب و در شب آزاد کنند استفاده شود، همچنین قرارگیری نشیمن یا قسمتی که بیشتر طول روز را در آن سپری می کنیم باید در قسمت رو به خورشید ساختمان قرار گیرند.
شکل:1 خانه منفعل خورشیدی در زمستان
