بخشی از مقاله
چکیده
کیفیت زندگی انسان ارتباط مستقیمی با کیفیت محیط زیست در فضاهای شهری دارد. امروزه در شهرها مسائلی از جمله بحران محیط زیست، انرژی و آلودگی ها بخشی از عواملی می باشند که می توانند کیفیت زندگی انسان را دستخوش تغییر و دگرگونی قرار دهند؛ از این رو در چنین شرایطی مقولهی توسعهی پایدار یا پایداری در شهرها در راستای افزایش و بهبود کیفیت زندگی انسان مطرح می شود. توسعهی پایدار دربرگیرنده سه مؤلفهی اصلی زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی می باشد که در پژوهش حاضر بر بعد زیست محیطی آن تاکید شده است. از طرفی عوامل و راهبردهای بسیاری در ارتقاء کیفیت فضاهای شهری موثرند که طراحی روشنایی شهر و فضاهای شهری جهت ایمنی، امنیت، آسایش و زیبایی از این عوامل است.
از مسائل اصلی برای برنامه ریزان و طراحان شهری این است که نورپردازی منظر شهری و روشنایی فضاهای شهری سازگار با محیط زیست از چه مشخصه هایی باید برخوردار باشد. در مقاله حاضر با بهره گیری از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی ابتدا به بیان مفاهیم مرتبط با پایداری و فضاهای شهری پایدار پرداخته شده و سپس به روشنایی و نورپردازی در فضاهای شهری اشاره و تاکید می کند که این دو موضوع باید به طور همزمان در راستای هدف اصلی یعنی پایداری پیش روند. در انتها نیز به شاخصه های موثر بر سیستم های روشنایی فضاهای شهری و نورپردازی مناظر شهری در راستای سازگاری با محیط زیست پرداخته شده است.
-1 مقدمه
افزایش نابسامانی های زیست محیطی و تنزل کیفیت زندگی انسان در تمام وجوه و هم چنین مسائل و مشکلات فرهنگی-اجتماعی و اقتصادی منجر به شکل گیری مفهوم پایداری در ابعاد مختلف زندگی شهری شد. پس از آن دیدگا ه های بسیاری در زمینه توسعه پایدار و به ویژه توسعه پایدار در شهر ارائه شد که نتیجه تلاش نظریه پردازان جهت رفع این مسائل شهری بود. از آن زمان تعاریف و تعابیر متعددی از توسعه پایدار ارائه شده است که میتوان آن را یک تغییر مهم در فهم رابطه انسان با طبیعت و خود دانست.
از آنجا که کیفیت زندگی انسان ارتباط مستقیمی با کیفیت محیط زیست در فضاهای شهری دارد و این امر به دلیل بحران محیط زیست، انرژی و آلودگی ها دستخوش تغییر و دگرگونی قرار گرفته شده است، پرداختن به این مفهوم و ارائه راهکارهایی در زمینه ها و ابعاد مختلف شهری امری ضروری است. لذا در پژوهش حاضر بر بعد زیست محیطی توسعه پایدار تاکید می شود و نورپردازی منظر شهری و روشنایی فضاهای شهری به منظور ارتقای کیفیت محیط شهری در راستای پایداری و سازگاری با محیط زیست مورد بررسی قرار می گیرد.
-2 مفهوم پایداری و توسعه پایدار
توسعه پایدار برای اولین بار به طور رسمی توسط برانتلند 1 در سال 1987 در گزارش آینده مشترک ما مطرح گردید. این واژه به مفهوم گسترده آن شامل "اداره و بهره برداری صحیح و کارا از منابع پایه، منابع طبیعی، منابع مالی ونیروی انسانی برای نیل به الگوی مصرف مطلوب همراه با به کارگیری امکانات فنی وساختار و تشکیلات مناسب برای رفع نیازهای نسل های امروز و آینده به طور مستمر و قابل رضایت" می شود. - بحرینی ، . - 1387
در تعریفی دیگر که به صورت جزیی تر به موضوع پرداخته است توسعه پایدار را به معنی ارایه راه حل هایی در مقابل الگوهای سنتی کالبدی، اجتماعی و اقتصادی توسعه می باشد که بتواند از بروز مسایلی همچون نابودی منابع طبیعی، تخریب اکوسیستم ها، آلودگی ،افزایش بی رویه جمعیت، رواج بی عدالتی و پایین آمدن کیفیت زندگی انسان ها جلوگیری کند - بحرینی،. - 1387 رویکرد توسعه پایدار تاکنون، در ابعاد مختلفی مورد بررسی قرار گرفته است، که مهمترین آن ها شامل ابعاد زیر می باشد. - مخدوم، 1386، - 16
زیست اقتصادی محیطی اجتماعی
پایداری را نیز می توان موازنه ای بین ضرورتهای زیست محیطی و نیازهای توسعه بیان نمود - نصیری، - 114 : 1379 بنابراین شرایط اصلی پایداری عبارتند از :
1. سیستمها باید با شرایط محلی و زیست محیطی سازگار باشند.
2. سیستمها باید با نیازهای آتی و اهداف مورد نظر قابلیت سازگاری داشته باشند.
3. سیستمها باید نسبت به تغییرات، انطباق پذیری کافی داشته باشند و در صورت تخریب سیستم در اثر وقوع حوادث ناخواسته با صرف کمترین هزینه ترمیم شوند.
4. گسترش سیستمها نباید باعث وارد آوردن آسیب به سیستم های حافظ زندگی انسان مانند آب و هوا، خاک و سیستم های بیولوژیکی شود. بر این اساس می توان گفت که نورپردازی منظر شهری و روشنایی فضاهای شهری بایستی به نحوی صورت گیرد که منطبق بر شرایط پایداری باشد.
-3 شهر پایدار و شاخص های آن
معیارهای پایداری شهری در سطوح مختلف متفاوت هستند و قابل سنجش در شرایط یکسان نیستند. برخی از موضوعات تحت بررسی توسعه پایدار مستقیما به شهرها مرتبط می شوند که این موضوعات عبارتند از : توسعه پایدار از طریق برنامه ریزی در کاربری زمین، باززنده سازی شهر، ساختمان های پایدار، انرژی و شکل شهر، حمل ونقل پایدار، آلودگی و شکل شهر و به خصوص نقش تراکم در رسیدن به پایداری است - عزیزی1382، . - 46-35 آژانس بین المللی محیط زیست شهری اروپا در سال 1994، ده معیار برای پایداری شهری ارائه نمود:
· محیط زیست سالم و مطلوب
· دسترسی به فضای سبز
· کارایی در استفاده از منابع
· نسبت استفاده از انرژی ها به نسبت کل جمعیت
· عدالت NGO تجدیدپذیر به انرژی تجدید ناپذیر
· اقتصاد سبز
· حیات بخشی
· نسبت اجتماعی
· رضایت از کیفیت زندگی شهری
· رفاه - جعفریان، عبدالحسین پور، 1385، - 6
