دانلود مقاله اهمیت سیستم حقوق و دستمزد در حسابداری

بخشی از مقاله

چکیده:
سيستم از اجزاي كوچكتري تشكيل شده است كه به آن خرده سيستم مي گويند . انواع سيستم در حسابداري عبارتند از : سيستم حسابداري دستي : به يك سيستم حسابداري كه رويدادهاي مالي به كمك قلم ، كاغذ وتوسط نيروي انساني پردازش مي گردد .

سيستم حسابداري مكانيكي : در اين سيستم براي پردازش داده ها ( رويدادهاي مالي)از وسايل مكانيكي مانند ماشين هاي اداري صندوق دار و از اين قبيل استفاده مي شود .
سيستم حسابداري كامپيوتري : در اين سيستم پردازش داده ها ( رويدادهاي مالي ) به كمك كامپيوتر در اندازه هاي مختلف بر اساس برنامه اي كه مبتني بر اصول متداول حسابداري است با سرعت و دقت صورت مي گيرد . سيستم حقوق و دستمزد يكي از سيستمهاي مهم موجود در داخل سيستم كلي موسسات است كه نقش با اهميتي در ايجاد رابطه مناسب بين كاركنان ، كارفرما و ادارات دولتي ايفا مي كند .

فصل اول
مقدمه

مقدمه
1-1- اهميت سيستم حقوق و دستمزد :
هزينه حقوق ودستمزد نشان دهنده سهم نيروي كاري در توليد ، محصولات و ارائه خدمات بوده و يكي از مهمترين هزينه هاي عملياتي اغلب موسسات است وظايف حسابداران در مورد هزينه حقوق و د ستمزد از ساده ترين و درعين حال با اهميت ترين آنها است . محاسبه و پرداخت درست و مناسب حقوق و دستمزد يكي از عوامل موثر در ايجاد رابطه مطلوب بين كاركنان ( كارگران ) و كارفرما مي باشد .(نوروش،1387)

كارگر كسي است كه به هر عنوان در مقابل دريافت حق السعي اهم از فرد ،حقوق ، سهم سود و ساير مزايا به درخواست كارفرما كار مي كند و كارفرما كسي است حقيقي يا حقوقي كه كارگر به درخواست و به حساب او در مقابل دريافت حق السعي كار مي كند .(قانون کاروتامین اجتماعی)
(‌ماده 2 قانون كار مصوب 29/8/69 مجمع تشخيص مصلحت نظام )
مدارك سيستم حقوق و دستمزد كه به درستي تهيه و آساني قابل فهم باشند نيز يكي ديگر از عوامل با اهميت در برقراري رابطه مناسب بين مديريت موسسات ، كاركنان و مقامات قانوني از قبيل اداره كار ، بيمه ،ماليات و ... است .

1-2- تعريف سيستم حقوق و دستمزد :
در موسسات مختلف پرداخت حقوق و دستمزد به هريك از كاركنان مي تواند بر اساس ساعات كار و به صورت دستمزد روزانه يا هفتگي يا ماهانه باشد هنگام پرداخت حقوق ودستمزد اطلاعات مربوط به دريافت هريك از كاركنان ميبايست همراه با ريز محاسبات و مبتني بر مدارك كاركرد وي پردازش و ارائه شود . بنابراين مي توان سيستم حقوق و دستمزد را به صورت زير تعريف نمود .(نوروش،1387)

سيستم حقوق ودستمزد مجموعه از اجزا به هم پيوسته در داخل يك موسسه است كه داده هاي مربوط به سهم نيروي كار در توليد محصولات و يا ارائه خدمات را به صورت اطلاعات حقوق ودستمزد تبديل مي كند . داده هاي مربوط به سهم نيروي كار عبارتند از : نام كارمند ، شمارة‌تأمين ا جتماعي ، ساعات كاركرد ، نرخ و دستمزد ، اضافه كار ، كسورات بيمه ماليات و غيره و...
در حسابداري بهاي تمام شدة هزينة‌ دستمزد و سهم نيروي كار به طور مستقيم و غير مستقيم در توليد محصول مصرف شده است . يكي از عوامل بهاي تمام شده محصول مي باشد .

1-3- تعريف دستمزد :
دستمزد توليدي عبارت است از وجوهي كه براي كار انجام شده توليدي در يك مدت معين پرداخت و يا تعهد مي گردد . بنابراين كميت وكيفيت نيروي كار و هزينه هاي مربوط به آن از موضوعاتي است كه همواره بايد كنترل و بررسي شود تا با پرداخت حقوق و دستمزد مناسب كيفيت نيروي كار حفظ شود . كنترل حقوق ودستمزد به لحاظ ارتباط و تأثيري است كه اين هزينه ها با توليد و بهاي تمام شده هر واحد محصول دارند .(عشقی،1389)

كاهش و تثبيت بهاي تمام شده از يك طرف با تشويق و ترغيب كارگران به توليد بيشتر و از طرف ديگر با سرپرستي كنترل مداوم آنان امكان پذير است . همچنين با كنترل هزينه هاي دستمزد و اطلاع از جزئيات آن امكان افزايش توليد و كاهش زمان استاندارد انجام كار فراهم مي گردد .(عشقی،66:1389)
در اين قسمت به لحاظ ساده تر شدن موضوع به توضيح برخي از اصلاحات مي پردازيم:

فصل دوم
ادبیات موضوع

مقدمه
افراد در زمينه آنچه در نظر است درباره تغيير نظام انجام گيرد شايسته است برخي از افراد منجمله نمايندگي كه مورد قبول كاركنان است و نسبت به شغل تحت بررسي آگاهي دارند مشاركت داشته باشند . نظام در قلمرو حقوق و دستمزد طي چندين سا ل به منظور ايجاد وحفظ ساختارهاي پرداختي است كه سازمان براي حصول اهدافش بتواند به كمك آن به جذب ،‌نگهداري ، پرورش وانگيزش كاركنان مورد نيازش با كيفيات مورد نظرش بپردازد
2-1- دستمزد مستقيم :

عبارت است از هزينة‌كار انجام شده اي كه مستقيماً به جهت ساخت محصول پرداخت و يا تعهد شود به عبارت ديگر دستمزد كارگراني را كه مستقيماً به ساخت محصول اشتغال دارند.دستمزد مستقیم میگویند.مانند دستمزد کارگران چوب بر و...(عشقی،66:1389)
دستمزد غير مستقيم :
عبارت است از هزينة نيروي كار انجام شده اي كه مستقيماً به جهت ساخت محصول صرف نشده باشد به عبارت ديگر دستمزد كارگران ، سرپرستان و كساني كه به تغيير و نگهداري ماشين آلات اشتغال دارند و مستقيماً تأثيري در توليد ندارند، دستمزد غير مستقيم مي گويند.(عشقی،67:1389)
زمان استاندارد براي انجام كار :

عبارت است از ميزان كار مورد انتظار از هر كارگر در زمان معين ، زمان استاندارد از طريق زمان سنجي حركات لازم براي توليد و با در نظر گرفتن اوقات استراحت ، توقف و تأخيرات احتمالي بدست مي آيد .(عشقی،67:1389)
2-2- دواير كنترل كنندة حقوق ودستمزد :
واحدهاي توليدي به منظور كنترل حقوق ودستمزد از دوايري نظير
1) كارگزيني
2) برنامه ريزي توليد

3) زمان سنجي
4) ثبت اوقات كار
5) دايرة حقوق و دستمزد و دايرة حسابداري بهاي تمام شده استفاده مي كنند . اين دواير اطلاعات لازم را جمع آوري ، ثبت ، نگهداري و به مديريت واحدهاي ديگر گزارش مي نمايد .
6) اكنون توضيح مختصري در مورد وظايف هريك از دواير كنترل كنندة حقوق ودستمزد مي پردازيم :

الف)دايرة كارگزيني:
افرادي كه براي استخدام وارد مؤسسه اي مي شوند ابتدا بايد در بخش كارگزيني مؤسسه اقدام به انعقاد قرار داد كار نموده و با توافق هايي كه در ارتباط با نحوه و شرايط روزكار و زمان و مدت قرار داد و ساير مواردي كه طبق قانون كار مشخص شده به عنوان يكي از پرسنل موسسه شروع به كار مي نمايد . سپس واحد كارگزيني وظيفه دارد تا با ثبت قرارداد كار با نيروي كار رسماً او را به استخدام موسسه درآورد .(عشقی،67:1389)

همان طور كه گفته شد وظيفه اين دايره تهيه و تدوين و يا اصلاح دستورالعمل ها، آئين نامة‌استخدامي و فرمول هاي پرسنلي مي باشد به گونه اي كه با قانون ومقررات بيمه و تأمين اجتماعي مطابق باشد . از وظايف ديگر اين دايره امور مربوط به استخدام آموزش ، ترفيعات ، مرخصي ها ، نقل وانتقالات ، اجراي طرح طبقه بندي مشاغل و تعيين شرح وظايف و برقراري ارتباط با سازمانها و اتحاديه هاي كارگري مي باشد .(عشقی،67:1389)
ب) دايرة زمان سنجي :

وظيفة اين دايره بررسي و محاسبه استاندارد براي ساخت يك واحد محصول است . زمان استاندارد انجام كار را با توجه به امكانات و شرايط فيزيكي تعيين مي كند ، بدين ترتيب كه ابتدا زمان هر حركت را با بررسي حركات لازم براي توليد اندازه مي گيرند و سپس با جمع مدت حركات زمان استاندارد براي ساخت يك واحد محصول ، در دوايري نظير برنامه ريزي توليد ، حسابداري حقوق و دستمزد و حسابداري بهاي تمام شده به دلايل كاربرد دارد .(عشقی:1389)
ج) دايرة برنامه ريزي توليد :

اين دايره قبل از شروع عمليات با استفاده از زمان استاندارد محصول ، برنامه توليد را براي هر سفارش دايره و يا مرحلة توليد مي كند تا ازاين طريق ، امكان مقايسه و كنترل هزينه هاي واقعي دستمزد با بودجة‌ دستمزد ، همچنين مقايسه ساعات كار واقعي با ساعات استاندارد و توليد واقعي با توليد پيش بيني فراهم گردد ضمناً با بررسي برنامه ريزي توليدي انحراف كارايي كارگران كه ممكن است به دلايل مختلف از جمله تأخير ناشي از كمبود اوليه خراب ماشين آلات با تجديد نظر در دستورالعمل هاي اجرايي باشد بررسي مي گردد .(عشقی:1389)

د) دايره ثبت اوقات كار:
وظيفه اين دايره گرد آوري اطلاعات مربوط به اوقات كار انجام شده در مورد هريك از سفارشات ، مراحل توليد و يا محصولات مي باشد اطلاعات مربوط به اوقات كار صرف شده با استفاده از دو كارت ( كارت ساعت و كارت اوقات كار) مشخص ، ثبت و نگهداري مي شود .

الف ) كارت ساعت ( كارت حضور و غياب ):
اين كارت حضور هريك از كاركنان در كارخانه در ساعت شروع و خاتمه كار آنان در هر روز يا هر نوبت كاري همچنين ساعات كاري را نشان مي دهد . در موسسات مختلف براي حضور و غياب كاركنان از كارتهاي متنوعي استفاده مي شود .

ثبت زمان ورود و خروج كاركنان بر روي اين كارت ها ، برخي به وسيله‌ماشين ، ساعت كارت زن وكامپيوتر و برخي ديگر با دست انجام مي شود .
ب) كارت اوقات كار :
اين كارت نشانده اوقاتي است كه براي ساخت و تكميل هر سفارش صرف كرده است.
به عبارت ديگر اين كارت حاوي اطلاعاتي در مورد نوع كار انجام شده مي باشد .تكميل كارت هاي ثبت اوقات كار به عوامل متعدد و نوع عمليات بستگي دارد . در موسساتي كه توليد ، به صورت سفارش انجام مي شود كارت اوقات كار، در محاسبه و پرداخت نهايي دستمزد كاركنان ، يا كاركنان از اهميت ويژه اي برخوردار است ولي در موسساتي كه توليد به صورت سفارش انجام نمي شود كارت اوقات كار نيازي نيست اگر هر كارگر روي سفارشات متعددي كار كند بايد زمان شروع و پايان كار برروي هر سفارش به سرپرست اطلاع دهد كه دراين صورت كارت ها به وسيله‌سرپرست تكميل مي گردد . كارت هاي ثبت اوقات كار ابزار محاسبه و پرداخت پاداش كارگران بر اساس طرح هاي تشويقي است .(عشقی،67:68:1389)

2-3- دايرة‌حسابداري حقوق و دستمزد
وظيفه اين دايره تنظيم ليست حقوق ودستمزد و تعيين مبلغ ناخالص و خالص حقوق و دستمزد است همچنين اين دايره بر مبناي اطلاعاتي كه از دواير ديگر دريافت داشته است ، وظيفه طبقه بندي ليست و دستمزد را بر حسب نوع كار ،دواير و مراحل توليد بر عهده دارد .(عشقی،69:1389)مشاركت حقوق و دستمزد هريك از كاركنان در اين دايره نگهداري مي شود كه مدارك حقوق و دستمزد شامل :

حقوق پايه ، اضافه كاري ، حق نوبت كاري ، پاداش ، مرخصي استحقاقي ، هزينة اوقات تلف شده ، طرح هاي تشويقي ، حقوق و دستمزد ، حق بيمه و هزينه هاي رفاهي كارگران مي باشد .

دايرة‌حسابداري پس از آنكه اطلاعات و توافق هاي مربوط به كار نموده و ورود و خروج افراد موسسه ثبت و مدت زمان كار او كه مشخص شده در اختيار دايرة‌حسابداري قرار مي دهد كه معمولاً‌پس از يك ماه كار مي باشد ، اقدام محاسبه مدت كاركرد فرد با توجه به قرارداد كار و محاسبه ساعات اضافه كاري و شرايط قانون كار ، حقوق و دستمزد متعلقه پرسنل مذكور را دكورات قانوني ايشان را تعيين و بعد از آن دريافتي را به كارگر پرداخت ودر دفاتر ثبت مي نمايد .
2-4- بررسي هاي دستمزد

پس از آنكه هر گونه تصميمي بتواند در زمينة سياست حقوق و دستمزد اتخاذ گردد انجام يك بررسي در مورد حقوق دستمزد به منظور ذيل به استانداردهاي پرداخت رد ديگر سازمانها ضرورت دارد .
بررسي حقوق و دستمزد به منظور وصول يك تعادل و همبستگي پرداخت برون سازماني صورت مي گيرد يعني تعادل بين سطح حقوق و دستمزد يك سازمان و آنچه در سازمان هاي قابل مقايسه وجود دارد براي اين منظور حقوق ها و دستمزدايي را كه به افراد موجود در يك طبقه شغلي مثل مسئول و نگهداري ونصب پرداخت مي شود مي توان از محل آمارهاي منتشره توسطدولت به دست آورد با اين وجود اين آمار ها ممكن است مناسب و قابل اطمينان نباشد زيرا :

الف)امكان اشتغال بيش از اندازه كه در آن حقوق ها ودستمزدهاي پرداختي براي جلب افراد مي تواد بيش از ميانگين ملي باشد .
ب)بيكاري كه در آن حقوق ها و دستمزدهاي پرداختي كمتر از ميانگين ملي است .
نتايج حاصله از بررسي هاي حقوق و دستمزد بايد با دقت و احتياط تفسير شود زيرا نرخ هاي پرداخت متأثر از عواملي چون كمك هاي جنبي پرداخت هاي تشويقي و امنيت شغلي هستند به هر حال بررسي ها شاخص هايي را به دست مي دهد كه سازمان بدان وسيله بتواند اشكال هاي حقوقي و دستمزد كنوني مشاغل خود را مقايسه كند و در صورت لزوم با انجام تعديل هاي لازم در جهت مسير سياست حقوق و دستمزد قرار گيرد .

براي بيشتر مردم حقوق يا دستمزدشان موضوع حساسي است و لذا در قبال تغيير دلخواه آن مقاومت نشان مي دهد ونسبت به هر گونه اقدامي كه منجر به ارزش گذاري بر شغلشان مي شود بد گمان هستند . بنابراين از پيش توجيه كردن
افراد در زمينه آنچه در نظر است درباره تغيير نظام انجام گيرد شايسته است برخي از افراد منجمله نمايندگي كه مورد قبول كاركنان است و نسبت به شغل تحت بررسي آگاهي دارند مشاركت داشته باشند . نظام در قلمرو حقوق و دستمزد طي چندين سا ل به منظور ايجاد وحفظ ساختارهاي پرداختي است كه سازمان براي حصول اهدافش بتواند به كمك آن به جذب ،‌نگهداري ، پرورش وانگيزش كاركنان مورد نيازش با كيفيات مورد نظرش بپردازد .

2-5- « اطلاعات لازم براي محاسبه حقوق و دستمزد »
براي محاسبه هزينه حقوق و دستمزد بايد اطلاعات و عوامل ليست حقوق و دستمزد شناخت و علاوه بر آن از قوانين و مقررات مربوط ( قانونكار ، بيمه هاي اجتماعي و ماليات و ...) اطلاعات كافي داشت برخي اطلاعات مربوط به دستمزد شامل مدت كاركرد حقوق پايه ، اضافه كاري ، حق نوبت كار ، مرخصي استحقاقي ، پاداش ، كارآموزي ، اوقات تلف شده ، طرح هاي تشويقي ، بيمه هاي اجتماعي ، سهم كارفرما، بيمه عمر و حوادث ناشي از كار و هزينه هاي رفاهي كارگران مي باشد كه شرح مختصري در مورد بعضي از آنها داده مي شود .
حقوق پايه :

حقوقي است كه با رعايت قانون كار ( براي كارگران رسمي ) و يابوسيلة عقد قراردادي كه مقادير قانون كار نباشد ( براي كارگران قراردادي ) ، براي انجام يك ساعت كار ويا توليد يك واحد محصول تعيين وبه صورت ساعتي ، روزانة ، هفتگي و معمولاً ماهانه پرداخت مي شود، در صورتي كه مزد كارگر بر اساس تعداد توليد و بدون توجه به ساعات كاركد ( پارچه كاري ) محاسبه و پرداخت شود ، اصلاحاً آن را كارمزد مي گويند .(عشقی،70:1389)

نكته : دستمزد روزانه كارگر نبايد از حداقل دستمزد تعيين شده در قانون كمتر باشد .
حداقل دستمزد :
حداقل دستمزد به دستمزدي گفته مي شود كه هيچ كارگري نبايد از اين حداقل كمتر دريافت كند كه اين حداقل براي مناطق مختلف كشور و در صنايع مختلف متغيير ميباشد .
حداقل دستمزد به دستمزدي گفته مي شود كه هيچ كارگري نبايد از اين حداقل كمتر دريافت كند كه اين حداقل براي مناطق مختلف كشور و در صنايع مختلف متغير مي‌باشد .
مادة 34- كلية‌دريافت هاي قانوني كه كارگر اعتبار قرار داد كار اعم از مزد و حقوق ، كمك عائله مندي ، هزينة مسكن ، خواربار ، اياب و ذهاب ، مزاياي غير نقدي ، پاداش افزايش توليد ، سود سالانه و نظاير آنها دريافت مي نمايد را حق السعي مي‌نامند .

مادة 35- مزد عبارت است از وجوه نقدي و غير نقدي و يا مجموع آنها كه در قبال انجام كار به كارگر پرداخت مي شود .
تبصرة 1- چنانچه مزد با ساعت انجام كار مرتبط باشد مزد ساعتي و درصورتي كه بر اساس ميزان انجام كار و يا محصول توليد شده كارمزد و چنانچه براساس محصول توليد شده يا ميزان كار در زمان معين باشد كارمزد ساعتي ناميده مي شود .

تبصرة 2- ضوابط و مزاياي مربوط به مزد ساعتي و كارمزد ساعتي ، و كارمزد مشاغل شمول موضوع اين ماده كه با پيشنهاد شوراي عالي كار به تصويب وزير كار و امور اجتماعي خواهد رسد تعيين مي گردد . حداكثر ساعت كار موضوع مادة فوق نبايد از حداكثر ساعت قانوني تجاوز نمايد .
مادة 36- مزد ثابت عبارت است از مجموعه مزد شغل و مزاياي پرداختني يا طبع شغل

تبصرة 1- در كارگاه هايي كه داراي طرح طبقه بندي و ارزيابي مشاغل نيستند منظور از مزاياي ثابت پرداختي به تبع شغل به مزايايي است كه بر حسب ماهيت شغل يا محيط كار .
تبصرة 2- در كارگاههايي كه طرح طبقه بندي مشاغل به مراحل اجرا درآمده است مزد گروه و پايه بامزد مبنا را تشكيل مي دهد .

تبصرة 3- مزاياي رفاهي و انگيزه اي از قبيل كمك هزينة مسكن خواربار و كمك عائله مندي ، پاداش افزايش توليد و سود سالانه جز و مزد ثابت و مزد مبنا محسوب نمي شود .
مادة 37- مزد بايد در فواصل زماني مرتب روز و در غير تعطيل و ضمن ساعت به وجه نقدي رايج كشور با توافق طرفين به وسيلة چك ، به عهدة بانك و با رعايت شرايط ذيل پرداخت مي شود .

الف ) چنانچه بر اساس قرار داد با عرض كارگاه مبلغ مزد به صورت روزانه يا ساعتي تعيين شده باشد پرداخت آن بايد پس از محاسبه در پايان روز يا هفته 15 روز يك بار به نسبت ساعات كار و يا روزهاي كارگر صورت گيرد .

ب )‌در صورتي كه بر اساس قرارداد يا عرف كارگاه پرداخت مزد به صورت ماهانه باشد اين پرداخت در آخر ماه صورت گيرد . در اين صورت مزد مذكور ،حقوق ناميده مي شود.
تبصره: در ماههاي 31 روز ، مزايا وحقوق بر اساس 31 روز محاسبه و به كارگر پرداخت مي شود .
مادة 38- براي انجام كار مساوي در شرايط مساوي و در يك كارگاه انجام مي گيرد بايد به زن و مرد مزد مساوي پرداخت شود .
تبعيض و تعيين ميزان سود براساس سن ، جنس ، نژاد و قوميت و اعتقادات سياسي و مذهبي ممنوع مي باشد .

مادة 39- مزد و مزاياي كارگراني كه بصورت نيمه وقت ياكمتر از ساعات قانوني تعيين شده به كار اشتغال دارند به نسبتي كار ساعات كار انجام يافت محاسبه و پرداخت مي شود .
مادة 40- در مواردي كه با توافق طرفين قسمتي از مزد به صورت غير نقدي پرداختي پرداخت شود بايد ارزش تعيين شده براي اين گونه پرداخت ها منصفانه ومعقول باشد.
مادة41- شوراي عالي كار همه ساله موظف است ميزان حداقل مزد كارگران را براي مناطق مختلف كشور يا صنايع مختلف با توجه به معيارهاي ذيل تعيين نمايد .
1- حداقل مزد كارگران با توجه به درصدي كه از طرف بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران اعلام مي شود .
2- حداقل مزد بدون اينكه مشخصات جسمي و شغلي كارگران و ويژگي هاي كار محول شده را مورد توجه قرار دهد بايد به اندازة باشد تازندگي يك خانواده كه تعداد متوسط آنها توسط مراجع رسمي ذي صلاح اعلام مي شود را تأمين نمايد .
تبصره – كارفرمايان موظفند كه در ازاي كار در ساعت تعيين شده قانوني به هيچ كارگري كمتر از حداقل مزد تعيين شده جديد ننمايند ودر صورت تخلف ..ما به التفاوت مزد پرداخت شده و حداقل مزد جديد مي باشد .
مادة 42- حداقل مزد موضوع مادة 41 اين قانون منحصراً بايد به صورت نقدي پرداخت شود پرداخت هاي غير نقدي به هر صورت كه در قراردادها پيش بيني مي شود به عنوان پرداختي تلقي مي شود كه اضافه بر حداقل مزد است .

مادة 43 – كارگران كارمزد ، براي روزهاي جمعه و تعطيلات رسمي و مرخصي استحقاقي دريافت مزد را دارند و مأخذ محاسبة‌ميانگين كارمزد آنها در آن روزها ، كاركرد آخرين كاركرد ماه كار آنهاست . مبلغ پرداختي در هر حال نبايد كمتر از مزد قانوني باشد .
ساعات كار عادي :

ساعات كار عادي مدت زماني است كه كارگر نيرو و يا وقت خود را به منظور انجام كار در اختيار كارفرما قرار مي دهد .
به غير از مواردي كه در اين قانون مستثني شده است ساعات كار عادي كارگران در شبانه روز نبايد از 8 ساعت تجاوز كند وبه موجب تبصرة 1 ماده 51 قانون كار ، كارفرما با توافق كارگران نماينده يا نمايندگان قانوني آنها ميتوانند ساعت كار را در بعضي از روزهاي هفته كمتر از ميزان مقرر و در ديگر روزهاي اضافه براين ميزان تعيين كند به شرط آنكه مجموع ساعات كار هر هفته از 44ساعت تجاوز نكند .

ماده 52- در كارهاي سخت و زيان آور و زير زميني ساعات كار نبايد از 6 ساعت در روز و 36 ساعت در هفته تجاوز نمايد .
ساعات كار اضافي كاري :
به كاري كه علاوه بر ساعات معمولي روزنامه و هفتگي انجام مي شود اضافه كاري گفته مي شود .
مطابق مادة 59 قانون كار و تبصرة آن براي ارجاء كار اضافي در شرايط عادي به كارگر با شرايط ذيل مجاز خواهد بود .
الف ) موافقت كارگر
ب) پرداخت 40% اضافه بر مزد هر ساعت كار مادي

ج) عدم تجاوز مدت كار اضافي ، ارجاعي به كارگران از 4 ساعت در روز در روز مگر در موارد استثنايي و با توافق طرفين
د ) روز جمعه روز تعطيل هفتگي كارگران با استفاده از فرد مي باشد . كارگراني كه به هر عنوان روز جمعه كار كنند در مقابل عدم استفاده از تعطيل روز جمعه 40% اضافه بر مزد دريافت خواهند كرد مطابق قانون كار از ساعت 6 بامداد تا ساعت 22 كار روز و از ساعت 22 تا 6 با مداد كار شب محسوب مي شود .

اگر قسمتي از كار در روز و قسمتي از كار در شب انجام شود ، كار مختلط محسوب مي گردد كه مطابق قانون ، به آن قسمت از كار كه در شب انجام مي شود 35% مزد ، ساعت كار عادي تعلق مي گيرد مشروط به اينكه كارگر نوبت كار نبا شد به موجب مادة 61 قانون كار ارجاع كار اضافه به كارگراني كه شبانه يا كارهاي خطرناك و سخت و زيان آور انجام مي دهند ممنوع است . به قسمتي از دستمزد ساعات اضافه كاري كه علاوه بر نرخ ساعات كار عادي به كارگران پرداخت مي شوند فوق العادة اضافه كاري مي گويند .
مبلغ فوق العادة اضافه كاري با توجه به دلايل انجام آن يكي از حسابها بدهكار مي گردد .
الف ) به حساب كالاي در جريان ساخت
ب ) حساب سربار ساخت

ج) به حساب سربار اداري و تشكيلاتي و ياحساب سربار توزيع و فروش
چنانچه اضافه كاري به علت اضافه توليد انجام شود فوق العاده آن به حساب سربار كارخانه بدهكار مي گردد تا از طريق اين حساب به تمام محصولات توليد شده اعم از اينكه در ساعات عادي و يا ساعات اضافه كاري ساخته شده باشند به طور يكنواخت سرشكن گردد .

براي ثبت هزينة دستمزد و فوق العادة اضافه كاري به ازاي جمع دستمزد ساعات كار عادي و دستمزد عادي ساعات اضافه كاري حساب كنترل كالاي در جريان ساخت و به ازاي جمع دستمزد و فوق العادة اضافه كاري حساب كنترل حقوق ودستمزد شبانه كار مي شود .
حساب كنترل كالاي در جريان ساخت
حساب كنترل سربار ساخت

حسابت كنترل حقوق و دستمزد
ثبت دستمزد عادي ودستمزد اضافه كاري
نوبت كاري و فوق العاده نوبت كاري:

در بسياري از واحدهاي توليدي به دلايل مختلف ، كارگران به صورت نوبتي كار مي كنند .
مادة 55- نوبت كاري عبارت است از كاري كه در طول ماه گردش داشته باشد به نحوي كه نوبت هاي آن در صبح يا عصر يا شب واقع شود .
علت استفاده از اين روش انگيزة اقتصادي مي باشد به اين معني كه كارفرمايان براي اينكه از دستگاههاي خود و سرمايه هاي خودي به طور دائم استفاده كنند كارگران را به چند دسته تقسيم مي كنند و هر دسته را در يك نوبت كاري يا شيفت كار مي‌گمارند كه اين امر باعث مي شود كه به نحوي از راكد ماندن سرمايه كاسته شود .به كارگري كه در طول ماه به طور نوبتي كار كند اگر نوبت كار او در صبح وعصر واقع شود .

10% و اگر نوبت كار او در صبح و و عصر و شب قرار گيرد 15% ودر صورتي كه نوبت كار در صبح و شب و ياعصر و شب باشد 5/22% علاوه بر دستمزد عادي به عنوان فوق العاده نوبت كاري پرداخت خواهد شد .
ساعات نوبت كاري ممكن است از 8 ساعت در شبانه روز و 44 ساعت در هفته تجاوز نمايد ليكن جمع ساعات كاري در 4 هفتة متوالي نبايد از 176 ساعت تجاوز نمايد .(عشقی،72:1389) براي ثبت هزينة دستمزد و فوق العاده نوبت كاري ، به ازاي دستمزد عادي نوبت كاري حساب كنترل كالاي در جريان ساخت و به ازاي فوق العاده نوبت كاري حساب كنترل سربار ساخت بدهكار مي گردند درمقابل به ازاي جمع دستمزد و فوق العاده نوبت كاري حساب كنترل حقوق و دستمزد بستانكار مي شود.(عشقی،72:1389)
حساب كنترل كالاي درجريان ساخت **

حساب كنترل سربار ساخت **
حساب كنترل حقوق ودستمزد **
ثبت دستمزد و فوق العاده نوبت كاري

2-6- شب كاري

طبق مادة 52 قانون كار ، كارهايي كه زمان انجام آن از ساعت 6 بامداد تا 22 باشد را كار روز گويند و كارهايي كه از زمان 22 تا 6 صبح باشد را كار شب مي گويند و كارهايي كه بخشي از آن 6 ساعت در روز و بخشي در شب وارد شود را كار شب مي‌گويند .
اگر كارگر نوبت كارگر نباشد و ساعت كار او بين 22 تا 6 صبح باشد كار محسوب مي شود و به ساعات كار او 35% فوق العاده شب كاري علاوه بر ساعات كار عادي به وي تعلق مي گيرد .(عشقی،70:1389)
نكته : طبق قانون كار ارجاع كار اضافي به كارگراني كه شب كار و يا شيفت شب وياكارهاي سخت و زيان آور را انجام مي دهند ممنوع است.
حقوق و مزاياي مستمر نقدي :
مجموعه پرداخت هاي ماهانه و يا ساليانه كه معمولاً در ليست حقوق و مزايا ثبت يا پرداخت مي گردد شامل اقلام زير مي شود .
1- حقوق ثابت

2- مزاياي مستمر شغلي
3- حق مقام
4- حق اولاد
5- حق مسكن
6- حق اياب و ذهاب
7- امرار معاش
8- فوق العاده بدي آب و هوا ، محرومي

ت از تسهيلات ، محل خدمت ، اشتغال خارج از مركز ، سختي شرايط محيط كار ، نوبت كاري كشيك ، حق جذب ، مزاياي ارزي اشتغال مأموران خارج از كشور ، مرزي
9- فوق العادة كسر صندوق
10- فوق العادة تضمين صاحبان جمعان و ساير مزايا كه طبق مقررات استخدامي كارفرما تحت عناويني غير از موارد فوق همراه با حقوق و مزاياي نقدي ماهانه به طور مستمر به اشخاص حقوق بگير پرداخت و يا تخصيص داده مي شود .

2-7- مزاياي مستمر غير نقدي :
الف )‌استفاده از مسكن ، واگذاري از طرف كارفرما ، ( با اثاثه يا بدون اثاثه ) به استناد يا تبصرة ذيل مادة‌83 قانون ماليات هاي مستيم مبناي تقويم درآمدههاي غير نقدي مسكن با اثاثيه مبلغ 25% حقوق مزاياي مستمر نقدي ( به استناد مزاياي نقدي معاف كار موضوع ماده 91 ماليات ها ) در ماه پس از وضع وجوهي كه از اين بابت از حقوق كارمندان كسر مي گردد .(زاهدی:51:1391)

ب ) استفاده از اتومبيل اختصاصي واگذاري از طرف كارفرما با راننده يا بدون راننده كه اتومبيل اختصاصي با راننده 10% و بدون راننده 15% حقوق و مزاياي مستمر نقدي ( به استثناي مزاياي نقدي معاف موضوع مادة 91 مالياتها ) در ماه پس از وضع وجوهي كه از اين بابت از حقوق كارمند كسر مي شود .(زاهدی،51:1391)
ج) ساير مزاياي نقدي مستمر ( معادل تمام شده براي پرداخت كنندة حقوق ) از قبيل خواربار ؛ بن و ...(زاهدی،51:1391)
2-8- مزاياي نقدي غير مستمر به استناد قانون ماليات ها و قانون كار عبارتند از :

اضافه كاري ،فوق العاده ماموريت ، هزينه سفر ، پاداش انجام كار ، عيدي و پاداش آخر سال وجوه پرداختي بابت لباس كار و يا در اختيار گذاردن آنها ، پرداخت هايي بابت هزينة معالجه و درمان كاركنان ، باز خريد ، مرخصي ، پاداش بهره وري ، و ساير مزاياي غير مستمركه طبق مقررات استخدامي يا قانون كار از طرف كارفرما به كاركنان پرداخت و يا تخصيص داده مي شود(زاهدی،1391)
حق اولاد :
حق اولاد معادل 3 برابر مزد روزانة كارگر ساده در مناطق مختلف براي هر فرزند در ماه پرداخت مي شود . حق اولاد حداكثر تا 3 فرزند بيمه شده پرداخت مي شود به شرط اينكه بيمه شده حداقل سابقة‌720 روز كار را داشته باشد .
سن فرزندان كارگر هم بايد كمتر از 18 سال باشد و يا به تحصيل اشتغال داشته باشند و يا بر اثر بيماري و نقص عضو طبق گواهي كميسيونهاي پزشكي موضوع مادة 91 قانون كار و تأمين اجتماعي قادر به انجام كار نباشند .