بخشی از مقاله
چکیده
پنجره ارسی یکی از عناصر معماری سنتی و بومی مناطق گرم و خشک
می باشد .این نوع پنجره که بیشتر در معماری مناطل مسکونی
شهرهای یزد و اصفهان مشاهده می شود ،حاصل ترکیب گره چینی چوبی با شیشه های رنگی می باشد. پنجره علاوه بر زیبایی و خصوصیات روان شناختی بر روشنایی فضا نیز تاثیر دارد. متاسفانه در حال حاضر بدلایل مختلف استفاده از آن روبه فراموشی می باشد.در این پژوهش ابتدا خصوصیات کلی پنجره ارسی عنوان شده و سپس نمونه ی موجود در یکی از خانه های مسکونی شهر یزد (خانه لاری ها) اندازه گیری گردید. اتاق نمونه در نرم افزار انرژی مدل سازی شد و تاثیر پنجره ارسی و پنجره شفاف ساده و یک نمونه پنجره دو جداره بر روی میزان مصرف انرژی بررسی گردید. با مطالعات انجام شده مشخص شد که پنجره های ارسی نسبت به پنجره هایی با شیشه شفاف ساده به لحاظ عملکرد حرارتی کارایی بیشتری به منظور استفاده در فضاهای مسکونی مناطق گرم و خشک دارند و بهره وری از پنجره های ارسی علاوه بر تداوم وجود عناصر معماری سنتی در فضاهای امروز،از لحاظ صرفه جویی در مصرف انرژی نیز مفید خواهد بود.
واژههای کلیدی: پنجره، ارسی، مصرف انرژی،پنجره دو جداره،معماری سنتی
-1 مقدمه
تا اواس دوران قاجار تقریبا تمامی قابهای پنجره ها از جنس چوب بوده است و شیشه ها یک جداره بوده است.استفاده از شیشه های رنگی در پنجره ها از دوران صفویه رایج گردید.بعد از دوران قاجار با
توجه به پیشرفت تکنولوژی از مصالح دیگری مانند آهن برای ساختن
قاب پنجره ها استفاده شد و سپس آلمینیوم و upvc برای تولید قاب
پنجره بکار رفت و تا امروز نیز این مصالح مورد استفاده قرار میگیرند. از انجا که چوب جزو مصالح نسبتا گران است امروزه کمتر در صنعت پنجره سازی استفاده می شود. استفاده از پنجره با شیشه دوجداره حدود 88 سال است که در ایران رونق گرفته است.در معماری سنتی ایران قبل از استفاده از شیشه های دوجداره به منظور جلوگیری از ورود بیش از حد روشنایی و گرما از انواع مختلف پنجره استفاده می شده است که پنجره ارسی یکی از آنها می باشد.
-2 پنجره ارسی
پنجره ارسی حاصل ترکیب گره چینی چوبی با شیشه های رنگی می باشد)[1]تصویر .(1 محل قرارگیری ارسی ها علاوه براتاق های بزرگ (شاه
1
International Conference on Civil Engineering Architecture & Urban Sustainable Development 18&19 December 2013, Tabriz , Iran
نشین یا پذیرایی )در اتاق هایی موسوم به سه دری ،پنج دری (اتاق خواب های امروزی )و یا اتاق های گوشه و یا فضای بین دو اتاق بزرگ نیز می باشد. بازشوی ارسی های واقع در اتاق ارسی به صورت عمودی (کشویی )می باشد واین خصیصه دراینگونه ارسی ها مشترک است و ارسی های اتاق سه درکی یا پنج دری به صورت درپنجره می باشند و بازشوی انان به صورت افقی (لولایی) است.[2,3] قاب پنجره ارسی از چوب می باشد
که نوع چوب استفاده شده بسته به اقلیم و شهر تفاوت دارد .در
اقلیم گرم و خشک معمولا از چوب درخت چنار که به وفور یافت می شود
و دارای استحکام خوبی است استفاده می شود.گره چینی چوبی که در
واقع قاب ان می باشد نوعی هنر دست است که در زمان خلافای عرب (عباسی)یعنی قرن 6 تا 8 هجری قمری وارد ایران شده است اما این هنر توس ایرانیان پیشرفت زیادی پیدا کرد.
تصویر :1 پنجره ارسی
-3 پنجره های دو جداره
پنجره دو جداره از اتصال یک یا چند قاب شیشه ای موازی برای به وجود آوردن یک واحد غیر قابل نفوذ تشکیل میشود.واصل آن برای به وجود آوردن محفظه ای همگن از هوای خشک یا با گاز که بین یک یا چند جداره پر میشود استوار است.(تصویر (2
