بخشی از مقاله
چاپ اول
آشنايي با مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران
مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران به موجب قانون، تنها مرجع رسمي كشور است كه عهده دار وظيفه تعيين، تدوين و نشر استانداردهاي ملي (رسمي) ميباشد.
تدوين استاندارد در رشته هاي مختلف توسط كميسيون هاي فني مركب از كارشناسان مؤسسه، صاحبنظران مراكز و مؤسسات علمي، پژوهشي، توليدي واقتصادي آگاه ومرتبط با موضوع صورت ميگيرد. سعي بر اين است كه استانداردهاي ملي، در جهت مطلوبيت ها و مصالح ملي وبا توجه به شرايط توليدي، فني و فن آوري حاصل از مشاركت آگاهانه و منصفانه صاحبان حق و نفع شامل: توليدكنندگان ،مصرف كنندگان، بازرگانان، مراكز علمي و تخصصي و نهادها و سازمانهاي دولتي باشد.پيش نويس استانداردهاي ملي جهت نظرخواهي براي مراجع ذينفع واعضاي كميسيون هاي فني مربـوط ارسال ميشود و پس از دريـافت نظـرات وپيشنهادهـا در كـميته ملـي مرتبـط بـا آن رشته طرح ودر صورت تصويب به عنوان استاندارد ملي (رسمي) چاپ و منتشر مي شود.
پيش نويس استانداردهايي كه توسط مؤسسات و سازمانهاي علاقمند و ذيصلاح و با رعايت ضوابط تعيين شده تهيه مي شود نيز پس از طرح و بـررسي در كميته ملي مربوط و در صورت تصويب، به عنوان استاندارد ملي چاپ ومنتشرمي گردد. بدين ترتيب استانداردهايي ملي تلقي مي شود كه بر اساس مفاد مندرج در استاندارد ملي شماره ((5)) تدوين و در كميته ملي مربوط كه توسط مؤسسه تشكيل ميگردد به تصويب رسيده باشد.
مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران از اعضاي اصلي سازمان بين المللي استاندارد ميباشد كه در تدوين استانداردهاي ملي ضمن تـوجه به شرايط كلي ونيازمنديهاي خاص كشور، از آخرين پيشرفتهاي علمي، فني و صنعتي جهان و استانداردهـاي بين المـللي استفـاده مي نمايد.
مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران مي تواند با رعايت موازين پيش بيني شده در قانون به منظور حمايت از مصرف كنندگان، حفظ سلامت و ايمني فردي وعمومي، حصول اطمينان از كيفيت محصولات و ملاحظات زيست محيطي و اقتصادي، اجراي بعضي از استانداردها را با تصويب شوراي عالي استاندارد اجباري نمايد. مؤسسه مي تواند به منظور حفظ بازارهاي بين المللي براي محصولات كشور، اجراي استاندارد كالاهاي صادراتي و درجه بندي آنرا اجباري نمايد.
همچـنين بمنظـور اطـمينان بخـشيدن به استفاده كنندگـان از خـدمات سازمانها و مؤسسات فعال در زمينه مشاوره، آموزش، بازرسي، مميزي و گواهي كنندكان سيستم هاي مديريت كيفيت ومديريت زيست محيطي، آزمايشگاهها و كاليبره كنندگان وسايل سنجش، مؤسسه استاندارد اينگونه سازمانها و مؤسسات را بر اساس ضوابط نظام تأييد صلاحيت ايران مورد ارزيابي قرار داده و در صورت احراز شرايط لازم، گواهينامه تأييد صلاحيت به آنها اعطا نموده و بر عملكرد آنها نظارت مي نمايد. ترويج سيستم بين المللي يكاها ، كاليبراسيون وسايل سنجش تعيين عيار فلزات گرانبها و انجام تحقيقات كاربردي براي ارتقاي سطح استانداردهاي ملي از ديگر وظايف اين مؤسسه مي باشد.
كميسيون استاندارد خودرو – رينگهاي فولادي و آلياژي سبك – روش آزمون
رئيس نمايندگي
تابع افشار ، علي رضا(فوق ليسانس متالوژي ) مركز آزمايش و تحقيقات مجموعه خودرو
اعضا
بحري ، فرخنده سادات(فوق ليسانس مكانيك ) وزارت صنايع و معادن
حسيني ، پرويز( فوق ليسانس متالوژي) شركت توليدي صنايع جوگي
ريواز ، محمد(مهندس مكانيك ) شركت توليدي رينگ سايپا
عمراني، سعيد(مهندس مكانيك) شركت رينگ سازي مشهد
مؤمن دوست ، محمد رضا(مهندس متالوژي) شركت رينگ سازي مشهد
دبير
اميني ، فاطمه(مهندس مكانيك ) مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران
پيشگفتار
استاندارد ” خودرو – رينگهاي فولادي و آلياژي سبك – روش آزمون ”كه توسط كميسيونهاي مربوطه تهيه و تدوين شده و در بيست و چهارمين جلسه كميته ملي استاندارد خودرو ونيروي محركه مورخ25/8/81 تصويب شد، اينك به استناد بند 1 ماده3 قانون اصلاح قوانين و مقررات مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران محسوب بهمن ماه 1371 به عنوان استاندارد ملي ايران منتشر مي شود.
براي حفظ همگامي و هماهنگي با تحولات و پيشرفتهاي ملي و جهاني در زمينه صنايع ، علوم و خدمات ، استاندارد هاي ملي ايران در مواقع لزوم تجديد نظر خواهد شد و هر گونه پيشنهادي كه براي اصلاح و تكميل اين استانداردها ارائه شود ، در هنگام تجديد نظر در كميسيون فني مربوط مورد توجه قرار خواهد گرفت. بنابراين براي مراجعه به استاندارد هاي ايران بايد همواره از آخرين تجديد نظر آنها استفاده كرد.
در تهيه و تدوين اين استاندارد سعي شده است كه ضمن توجه به شرايط موجود نيازهاي جامعه ، در حد امكان بين اين استاندارد و استاندارد ملي كشورهاي صنعتي و پيشرفته هماهنگي ايجاد شود.
منابع و مآخذي كه براي تهيه اين استاندارد به كار رفته به شرح زير است :
1- Jis D 4103 – 1989 : Disc Wheels for Automobiles
كميسيون استاندارد خودرو – رينگهاي فولادي و آلياژي سبك – روش آزمون
1- هدف و دامنه كاربرد
هدف از تدوين اين استاندارد ارائه روش آزمون رينگهاي فولادي و آلياژي سبك مي باشد. اين استاندارد شامل دوچرخه ، موتور سيكلت، خودرو هاي صنعتي، راهسازي و كشاورزي نمي شود.
يادآوري 1- رينگهاي آلياژي به رينگهايي اطلاق مي گرددكه كاسه و طوقه و يا طوقه آن از آلياژ سبك ساخته شده باشد.
2- مراجع الزامي
مدارك الزامي زير حاوي مقرراتي است كه در متن اين استاندارد به آنها ارجاع داده شده است . بدين ترتيب آن مقررات جزيي از اين استانداردمحسوب مي شود . در مورد مراجع داراي تاريخ چاپ وياتجديد نظر اصلاحيه ها و تجديد نظرهاي بعدي اين مدارك مورد نظر نيست . معهذابهتر است كاربران ذينفع اين استاندارد امكان كاربرد آخرين اصلاحيه ها و تجديد نظرهاي مدارك الزامي زير مورد بررسي قرار دهند. در مورد مراجع بدون تاريخ چاپ و ياتجديد نظر آخرين چاپ و يا تجديد نظر آن مدارك الزامي ارجاع داده شده است .
1- استاندارد ملي ايران 6329 : سال 1381 ” خودرو – طرح طوقه – ويژگي ها ”
2- استاندارد ملي ايران 6333 : سال 1381 ”خودرو – رينگهاي چرخ – ويژگي هاي ابعادي و روش بستن ”
3- JIS D 4202 1989. Dimensions of Tires for Automobiles
3- اصطلاحات و تعاريف
در اين استاندارد واژه ها و يا اصطلاحات با تعاريف زير بيان مي گردد .
3-1 فاصله آفست
عبارت است از فاصله بين خط مركزي طوقه و محل اتصال كاسه
3-2 آفست داخلي
عبارت است از فاصله بين صفحه مركزي طوقه و سطح نشيمنگاه كاسه در حالتي كه صفحه مركزي طوقه نسبت به سطح نشيمنگاه كاسه در قسمت پايين تري قرار گرفته باشد .
3-3 آفست خارجي
عبارت ازفاصله بين صفحه مركزي طوقه وسطح نشيمنگاه كاسه درقسمت بالاتري قرارگرفته باشد.
3-4 شاخص نيرو
عبارت است ازبيان نيرو به صورت خاص.براي تعين اين نيروبايد(بند 5-3-3 ، 5-3-2 و 5-3-1) از جدول پيوست استفاده گردد .
4 عملكرد
4-1 عملكرد عمومي شامل موارد زير مي باشد:
4-1-1-سطح نصب لاستيك و محيط سوراخ و الورينگ بايد از به گونه اي باشد كه خدشه اي به عملكرد لاستيك ، تيوب و والو وارد نشود .
4-1-2- لبه انتهايي فلانچ طوقه چرخ بايد عاري از پليسه هايي باشد كه در هنگام سواركردن و خارج كردن لاستيك موجب صدمه مي شوند
4-3-1 رينگ بايد عاري از عواملي كه باعث كاهش استحكام آن مي گردد ، مانند ترك ، كندگي و تخلخل باشد .
4-2 دوام چرخشي خمشي
پس از اينكه رينگ تحت آزمون بند 5-1 قرار گرفت ، بايد عاري از هر گونه ترك ، علامت تغيير شكل ، شل شدن غير عادي پيچ ومهره باشد .
4-3 دوام بار شعاعي
پس از اينكه رينگ تحت آزمون بند 5-2 قرار گرفت ، بايد عاري از هر گونه ترك (توسط مايع نافذ مشخص مي شود ) ، تغير شكل قابل توجه و شل شدن غير عادي پيچ و مهره باشد .
4-4 مقاومت در برابر ضربه
پس از اينكه رينگ تحت آزمون بند 5-3 قرار گرفت ، بايد عاري از هر گونه ترك (توسط مايع نافذ مشخص مي شود) و نشت سريع هوا باعث باشد . منظور از نشت سريع هوا اين است كه در مدت 30 ثانيه پس از پايان آزمون طبق بند 5-3-3 فشار لاستيك نبايد بيش از 50 درصد كاهش يابد اما تركهايي كه در ناحيه برخورد مستقيم وزنه هاي كمكي و يانزديكي آن قرار دارند نبايد ملاك داوري قرار گيرد.
تجهيزات و روش آزمون مي تواند طبق پيوست اين استاندارد نيز باشد . اين آزمون فقط برروي رينگهاي آلياژي سبك انجام مي شود.
5 ابعاد
5-1 طرح طوقه
طرح طوقه بايد طبق استاندارد ملي ايران به شماره .........6329.........باشد.
5-2 ابعاد و روش بستن
روش يستن و ابعاد رينگ بايد طبق ايتاندارد ملي ايران به شماره .........6333..........باشد .
6 آزمونها
6-1 آزمون چرخشي خمشي
6-1-1 تجهيزات آزمون چرخشي خمشي
مشخصات تجهيزات بايد طبق يكي از دو موارد زير باشد .
6-1-1-1 تجهيزات بايد قادر به اعمال گشتاور خمشي مشخص( بند 6-1-3 )به سطح اتصال توپي چرخي كه با سرعت معيني در حال چرخش است ، باشد. (شكل شماره 1يا2 )
6-1-1-2 تجهيزات آزمون بايد قادر به اعمال گشتاور خمشي به صورت يكنواخت به محل اتصال رينگ ( در حالي كه رينگ ثابت است ) باشد. (شكل شماره 3يا4 )
6-1-2 روش آزمون
6-1-2-1 قسمت طوقه رينگ را به تجهيزات آزمون نسب نمائيد . بازوي اعمال نيرو را به رينگ در حالتي مشابه نصب روي خودرو متصل نمائيد .
با انتخاب يكي ازتركيب هاي زيرضريب s وتعداددورهاي مشخص شده درجدول شماره 1،رينگ يا وزنه اعمال گشتاور را تا تعداد دورهاي مشخص شده در حالتي كه تحت گشتاور خمشي است ، بچرخانيد.
جدول شماره 1
رينگ آلياژي سبك رينگ فولادي طبقه بندي رينگ
تعداد دور تقسيم بر4 10 ضريب S تعداد دور تقسيم بر3 10 ضريب S رينگهاي باآفست كمتر از 100 ميليمتر
(1) -- 6/1 8/1 6/1
(2) 10 (2) 5/1 (1) -- 5/1
25 35/1 3 23/1
(1) -- 23/1
(1) -- 26/1 (1) -- 26/1
(1) -- 1/1 (1) -- 1/1
(1) -- 6/1 (1) -- 6/1 رينگهاي با آفست بيشتر يا مساوي 100 ميليمتر
(1) -- 6/1 (1) -- 5/1
25 35/1 3 33/1
(1) -- 33/1
(1) -- 26/1 (1) -- 26/1
(1) -- 1/1 6 1/1
(1) تعداد دورها بايد با توافق توليد كننده و مشتري باشد .
(2) فقط مربوط به رينگهاي سواري مي باشد .
6-1-3 شرايط آزمون
شرايط آزمون به قرار زير مي باشد :
6-1-3-1 گشتاور خمشي از فرمول زير محاسبه مي گردد.
M=(m R + d) F S
M = گشتاور خمشي(نيوتن مترياكيلوگرم نيرومتر)
M = ضريب اصطحلاك بين لاستيك وسطح جاده = 7/0
R= حد اكثر شعاع لاستيك مورد استفاده تحت بار ساكن ( طيق استاندارد ملي ايران به شماره ..............1 مي باشد .
D= آفست رينگ (m) (+) براي آفست داخلي رينگ و (-) براي آفست خارجي رينگ.
F= بالاترين مقدارحداكثر نيرو ( به استاندارد ملي ايران به شماره ............... مراجعه گردد )قابل اعمال از لاستيك به رينگ مي باشد . ( براي لاستيك خودرو هاي سواري اين مقدار مشخص گرديده است.در حالي كه اگر بار به طور خاص مشخص شده باشد اين نيرو خاص بكار مي رود). S= طبق جدول شماره 1
يادآوري – حداكثر نيرو لاستيك برحسب واحد جرم (كيلوگرم) بيان مي گردد . امامقادير وزن (نيرو )معادل با آن بايد بكار رود .
6-1-3-2 مقدار گشتاور محكم كردن پيچ يا مهره رينگ بايد مطابق با مقادير اعلام شده از طرف سازنده خودرو و يا رينگ باشد .
6-1-3-3 سطح پيچ توپي ، مهره رينگ ، پيچ رينگ و نشيمنگاه مهره نبايد به روغن يا مواد مشابه آن آغشته شود .
6-1-3-4 مقدار تغيرات گشتاور خمشي در طول آزمون بايد بين 5/2 ± درصد براي خودرو هاي سواري و 5 ± درصد براي خودرو هاي ديگر ( نسبت به مقادير محاسبه شده ) باشد .
6-2 آزمون دوام بار شعاعي
6-2-1 تجهيزات آزمون
تجهيزات آزمون بايد طوري ساخته شود كه رينگ همراه با لاستيك به يك درام در حال چرخش با سرعت ثابت فشرده شود و در نتيجه اجازه مي دهد كه رينگ و لاستيك با هم در حالي كه نيروي شعاعي به آن وارد مي شود ، دوران كند ( طبق شكل شماره 5 )
يادآوري 1- سطح درام بايد مسطح و عريض تراز لاستيك مورد استفاده در آزمون باشد .
يادآوري 2- قطر درام بايد حداقل 1700ميلي متر باشد .
6-2-2 روش آزمون
لاستيك با مشخصات داده شده دربند 6-2-3-2 راروي رينگ نصب نموده و آن را روي تجهيزات آزمون مشابه نصب روي خودروسوارنمائيد و يك تركيبي از ضريبK و تعداد دور داده شده در جدول شماره 2 را انتخاب كنيد و رينگ رادر حالي كه بار شعاعي به آن وارد مي شودتا تعداد سيكلهاي مشخص شده به دوران در آوريد .
6-2-3 شرايط آزمون
شرايط آزمون بايد طبق موارد زير باشد :
6-2-3-1 با شعاعي بايد از فرمول زير محاسبه گردد .
Fr = F K
Fr = بار شعاعي برحسب نيوتن يا كيلو گرم
F = بالاترين مقدار حداكثر نيرو ( به استاندارد ملي ايران شماره ................ مراجعه گردد ) قابل اعمال از لاستيك به رينگ مي باشد ، براي لاستيك خودرو هاي سواري اين مقدار مشخص گرديده است . در حالي كه اگر بار بطور خاص مشخص شده باشد اين نيروي خاص به كار رفته مي رود.
K = ضريب طبق جدول شماره 2
جدول شماره 2
رينگهاي آلياژي سبك رينگهاي فولادي طبقه بندي رينگ
تعداد دور تقسيم بر104 ضريبK تعداددورتقسيم بر104 ضريب K
(1)50 (1)52/2 (2) 40 52/2 رينگها با قطراسمي طوقه 5/17 ياكمتر
(2) - 2/2 50 2/2
100 0/2 70 0/2
(2) - 8/1 100 8/1
(2) - 4/1 (2) - 4/1
(2) - 2/2 (2) - 2/2 رينگها با قطراسمي طوقه بالاي 5/17
100 0/2 50 0/2
(2) - 9/1 60 9/1
(2) - 8/1 70 8/1
(2) - 7/1 85 7/1
(2) - 6/1 100 6/1
(2) - 4/1 (2) - 4/1
(1) فقط مربوط به رينگهاي سواري مي باشد.
(2) مقدار دورها بايد با توافق توليد كننده و مشتري باشد.
6-2-3-2 لاستيك مورد استفاده بايد داراي بالاترين مقدار حداكثر نيرو (به استاندارد ملي ايران به شماره ........... مراجعه گردد) قابل اعمال به رينگ باشد براي لاستيك خودروهاي سواري اين مقدار مشخص گرديده است . در حالي كه اگر بار به طور خاص مشخص شده باشد اين نيرو خاص به كار مي رود.
6-2-3-3 فشار هواي لاستيك قبل از آزمون بايد كمتر از حداكثر فشار هواي معين شده براي آزمون لاستيك باشد .(به استاندارد ملي ايران به شماره ........... مراجعه گردد).
6-2-3-4 مقدار كشتاور محكم كردن پيچ با مهره رينگ بايد مطابق با مقادير اعلام شده از طرف سازنده خودرو يا رينگ باشد.
6-2-3-5 سطح پيچ توپي ، مهره رينگ ، پيچ رينگ و نشيمنگاه مهره نبايد به روغن يا مواد مشابه آن آغشته شود.
6-2-3-6 مقدار تغييرات بار شعاعي در طول آزمون بايد بين 5/2 ± درصد براي خودروهاي سواري 5 ± درصد براي خودروهاي ديگر (نسبت به مقادير محاسبه شده )باشد.
6-3 آزمون ضربه
6-3-1 تجهيزات آزمون
تجهيزات آزمون بايد به گونه اي ساخته شود كه رينگ با لاستيك روي پايه اي محكم شده باشد كه نسبت به افق داراي زاويه 30 درجه بوده و از نظر مقاومت فيزيكي بدنه بسيار محكم باشد.
(نمونه اي از تجهيزات براي مثال در شكل شماره 6 آمده است ) (عناصر اصلي در شكل شماره 6 و جدول شماره 3 آمده است)
