بخشی از مقاله

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تاثیر آموزش مهارت های حرکتی مبتنی بر آزمون اوزرتسکی بر بهبود ادراک دیداری بر مبنای خرده آزمون فراستیگ - هماهنگی حرکتی–دیداری - در دانش آموزان با اختلال یادگیری پایه سوم ابتدایی منطقه 3 شهر اصفهان انجام شد. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانشآموزان پایه سوم دارای اختلال یادگیری شهر اصفهان که توسط مراکز اختلالات یادگیری تشخیص داده شده و در سال تحصیلی 95-96 مشغول به تحصیل بودند. برای انتخاب آزمودنیها از روش نمونهگیری در دسترس استفاده شد. آزمودنیها به روش گمارش تصادفی به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند.

در این پژوهش از آزمون ادراک دیداری فراستیگ استفاده شد. آموزش های حرکتی مبتنی بر آزمون اوزرتسکی بود. تجزیه و تحلیل داده ها با نرم افزار SPSS22 و با استفاده از تحلیل کوواریانس انجام شد. یافته ها نشان داد میانگین نمرات خرده مقیاس هماهنگی دیداری-حرکتی - P=0/04 - و - F=8/62 - ، در مرحله پس آزمون در دو گروه آزمایش و کنترل تفاوت معنی داری دارد. نتایج نشان داد آموزش مهارت های حرکتی باعث توانایی تطابق یا هماهنگ سازی دید با حرکات دست با دیگر اعضای بدن می شود.
واژههای کلیدی:مهارت های حرکتی، اوزرتسکی، ادراک دیداری، فراستیگ، اختلال یادگیری

-1 مقدمه

آموزش و پرورش رسمی با ورود به مدرسه شروع می شود و افراد به صورت گام به گام، سیر صعودی را طی می کنند. اما این مسیر همیشه به راحتی پیموده نمی شود؛ بلکه بعضی اوقات عواملی باعث کند شدن حرکت دانش آموزان می شوند. یکی از عوامل عدم موفقیت تحصیلی دانش آموزان، وجود اختلالات یادگیری در آنان است که منجر به افت تحصیلی دانش آموزان، کاهش عزت نفس و ترک تحصیل آنها خواهد شد و لطمات جبران ناپذیری از نظر روانی و اقتصادی به کودک و خانواده و نظام آموزش و پرورش وارد خواهد کرد .[1] مسئله ناتوانیهای خاص یادگیری اخراًی به طور چشمگیری توسعه یافته و توجه متخصصان و دست اندرکاران مسائل آموزشی کودکان را بیش از پیش به خود جلب نموده است.

در کنار کودکان ناشنوا، نابینا و عقب مانده ذهنی، کودکانی هستند که بدون اینکه ناشنوا، نابینا و عقب مانده ذهنی باشند، کلمات را درک نمی کنند. این دسته از کودکان با اینکهعمدتاً از نظر هوشی در سطح طبیعی هستند، اما گروه ناهمگن و غیر یکنواختی را تشکیل می دهند که به هیچ وجه در قالب گروه بندیهای معمول کودکان استثنایی نمی گنجند، ولی از نظر رشد زبان، ادراک بینایی و شنوایی و یا در یادگیری خواندن، صحبت کردن، هجی کردن، نوشتن و حساب کردن دچار اشکال هستند. به علت ناهمگن بودن این گروه از کودکان، مشکل می توان ناتوانی های خاص آنان را در یادگیری به وضوح توصیف نمود. در این رابطه از عناوینی همچون »اختلال در درک و بهره برداری از اطلاعات کسب شده«، »اختلال جزئی در کار مغز«، »ناتوانی در ادراک« و نظایر آن استفاده شده است .[2]

از طرفی به خاطر منابع محدود برای آموزش ویژه، رشد سریع، گوناگونی و بالا رفتن نرخ شیوع، اختلالات یادگیری مورد توجه ویژه قانون گذاران قرار گرفته است .[3] بسیاری از مباحث یادگیری دانش آموزان در مدرسه و در دوران تحصیل به توانمندیهای ادراک دیداری نیازمندند، از جمله خواندن و املاء از برجسته ترین آنها به شمار می رود. دستیابی هر کودک به توانمندیهای ادراکی نقش مهمی در زندگی وی بازی می کند. مشکلات ادراک دیداری در زمینه خواندن باعث اشتباه گرفتن حروف مشابه، معکوس کردن واژه ها، به سختی پیدا کردن حروف در داخل واژه ها یا واژه ها در داخل جمله و به سختی به یاد آوردن واژه های دیواری می شود. دانش آموزانی که اختلالات دیداری-ادراکی دارند، همچنین مشکلاتی در زمینه ریاضیات تجربه می کنند.

آنها ممکن است مفاهیم سطح بالای ریاضی را به سختی متوجه شوند و در یادآوری اطلاعات ریاضی، جدول ضرب و غیره مشکلاتی داشته باشند. آنها به علت خطاهای محاسباتی، مکررا مسائل ریاضی را اشتباه حل می کنند .[4] یکی از نظریه های اختلال یادگیری، نقص در ادراک دیداری است. طبق این نظریه افراد ناتوان در خواندن، تشخیص، سازماندهی و تفسیر یا به خاطر آوردن تحریکات دیداری مشکل دارند. در سال های اخیر یافته های عصب زیست شناختی نشان داده است که بسیاری از اختلالات یادگیری ناشی از نقص در ادراک دیداری و به ویژه نقص در مسیر ماگنو سلولار1سیستم بینایی است. تقریبا 75 تا 95 درصد یادگیری کودکان در مدرسه از طریق بینایی صورت می گیرد. 20 توانایی ویژه برای بینایی وجود دارد که برای سهولت در سه طبقه مهارت های قدرت بینایی، مهارت های مکانیکی و مهارت های ادراک بینایی یا پردازش اطلاعات بینایی طبقه بندی شده اند.[5]

روش رشد ادراک دیداری فراستیگ2، در سال 1963 ساخته شد که از آن می توان به عنوان ابزاری برای شناسایی ناتوانایی های یادگیری و تقویت بینایی استفاده کرد. ادراک دیداری، توانایی گرفتن معنی از طریق محرک های دیداری است که خرده مهارت های آن عبارتند از: تشخیص شکل و زمینه، روابط فضایی، هماهنگی دیداری، ادراک شکل، تشخیص دیداری.[6] مهارت های هماهنگی دیداری یکی از مهارتهای پردازش ادراکی دیداری است. این توانایی به شخص کمک می کند که اطلاعات را با اطلاعات دیگر حواسش و یا اطلاعات دیگر دیداری هماهنگ کند .[7] به کمک مهارت های حرکتی چشم است که می توان بر روی اشیاء تمرکز کرد - تثبیت - ، یا به سرعت از شیء به شیء دیگر پرید - جهیدن - و اشیاء را به طور ناکارآمدتر دنبال کرد - تعقیب کردن - .

این مهارتی است که با کنترل ماهیچه های چشم، به افراد این امکان را می دهد که محیط اطرافشان را به دقت وارسی کنند. حرکات آرام و دقیق چشم در هنگام کپی کردن از تخته یا کتاب، خواند و انجام ورزش ها بسیار با اهمیت هستند. مشکلات اگر در این حیطه به سرعت تشخیص داده نشوند، مشکلاتی در عملکرد تحصیلی موجب می شوند .[8]در درمان اختلالات یادگیری، از آموزش فرایندی استفاده می شود. در این روش درمانی، بر توانایی های خاصی که در فرد وجود دارد، تمرکز می کنند و با برنامه هایی که طرح ریزی می شود، تلاش می کنند تا بدکارکردی موجود را برطرف کنند. برای مثال اگر مشکل در توجه وجود دارد، تلاش می شود تا مهارت توجه کردن در او افزایش یابد .[9] یکی از راه حل های درمانی، ایجاد و رشد مهارت های حرکتی می باشد. مهارت های حرکتی یکی از جنبه های اساسی در تعلیم و تربیت است و به عنوان یکی از عوامل مهم در یادگیری مطرح است.

چرا که زندگی پویاست و رشد و تکامل در پرتو حرکت امکان پذیر است و خلاقیت و تجربه از طریق حرکت به دست می آید و یادگیری انسان با یادگیری حرکتی شروع می شود .[10] متخصصین حرکتی، روش آموزش مهارتهای حرکتی را شیوه ی مناسب و مؤثر در درمان این اختلالات می دانند. همچنین متخصصانی که در زمینه کودکان دارای اختلالات یادگیری کار می کنند، معتقدند که این روش به عنوان پایه هایی جهت بهبود عملکرد عالی مغز می باشد و کارایی سطوح عالی تر مغز را افزایش داده و از این طریق بر کارایی تحصیلی و آموزش این کودکان تأثیرمی گذراد.[11] در همین راستا تحقیقات بی شماری بر ارتباط بین اختلالات یادگیری و انجام مهارتهای حرکتی دلالت دارد .[12] ابراهیمی ثانی، اصلانخانی، ابراهیمی ثانی و سپهری - - 1393 به بررسی تأثیر برنامه منتخب حرکتی بر مهارتهای بینایی حرکتی دانش آموزان 7 -11 سال دارای اختلال هماهنگی رشدی پرداخت.

یافته ها نشان داد برنامه حرکتی منتخب در مهارتهای بینایی فضایی p 0/04 - - ، تجزیه و تحلیل بینایی - 0/02 - p=، یکپارچگی بینایی حرکتی - p= 0/01 - و تثبیت چشمی - - p = 0/01 به طور معنی داری مؤثر واقع شد. به طورکلی می توان چنین نتیجه گیری کرد که ارائه برنامه منتخب حرکتی بر بینایی حرکتی کودکان دارای اختلال هماهنگی رشدی باعث بهبود این اختلال در کودکان می شود .[13] غفاریان شایستگی - 1392 - در پژوهشی به بررسی تاثیر تمرین های ادراکی مبتنی بر مدل فراستیگ بر بهبود خواندن در دانش آموزان نارساخوان پرداخت. نتایج نشان داد تمرین های ادراکی دیداری مبتنی بر مدل فراستیگ بیشترین تاثیر را بر روی خواندن کلمات، زنجیره کلمات، خواندن قافیه ها داشته است. کمترین تاثیر را بر روی نامیدن تصاویر، نشانه حرف، نشانه مقوله و حذف آواها داشته است و بر روی درک متن هیچ گونه تاثیری نداشته است.[14]

تقی نژاد - - 1391 در پژوهشی با عنوان اثربخشی آموزش برنامه رایانه ای نقاشی بر میزان رشد مهارت هماهنگی ادراک دیداری- حرکتی کودکان نشان داد آموزش برنامه رایانه ای نقاشی بر رشد مهارت هماهنگی ادراک دیداری- حرکتی کودکان تاثیر دارد .[15] ممیز و سیوری - 2016 - 1 در پژوهشی با عنوان تجزیه و تحلیل رابطه مهارت های خواندن و سطح ادراک دیداری در دانش آموزان پایه اول ترکیه نشان دادند رابطه معنادار و مثبت بین تمام سطوح ادراک دیداری و سرعت خواندن وجود دارد و سرعت خواندن و درک مطلب با افزایش نمرات ادراک دیداری-حرکتی افزایش یافته است[16] ایلن، کارل و دوینتر - 2016 - 2 در پژوهشی تحت عنوان برنامه مهارت های حرکتی برای افزایش ادراک دیداری-حرکتی در شاگردان پیش دبستانی نشان دادند مهارت های حرکتی باعث افزایش ادراک دیداری-حرکتی شاگردان پیش دبستانی گردید.[17] با توجه به آنچه گفته شد پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که آیا آموزش مهارت های حرکتی مبتنی بر آزمون اوزرتسکی بر بهبود ادراک دیداری بر مبنای خرده آزمون فراستیگ - هماهنگی حرکتی–دیداری - در دانش آموزان با اختلال یادگیری پایه سوم ابتدایی منطقه 3 شهر اصفهان تاثیر دارد؟

روش پژوهش

با توجه به هدف پژوهش که تعیین تاثیر تعیین اثربخشی آموزش مهارت های حرکتی مبتنی بر آزمون اوزرتسکی بر بهبود ادراک دیداری بر مبنای خرده آزمون فراستیگ - هماهنگی حرکتی–دیداری - در دانش آموزان با اختلال یادگیری پایه سوم ابتدایی منطقه 3 شهر اصفهان بود بنابراین، این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی می باشد . آزمودنیها به روش گمارش تصادفی به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند و سپس قبل و بعد از آموزش در معرض پیش آزمون و پس آزمون و قرار گرفتند. جامعه آماری در این پژوهش کلیه دانش آموزان دارای اختلال یادگیری شهر اصفهان بود و برای انتخاب آزمودنیها از روش نمونهگیری در دسترس استفاده شد.ملاک های ورود تحقیق عبارت بودند از: داشتن رضایتنامه کتبی از طرف والدین جهت شرکت در جلسات آموزشی، دانش آموزان شرکت کننده در پژوهش صرفا مبتلا به اختلال یادگیری با تشخیص روانشناس یا روانپزشک بودند، عدم شرکت در کلاس های آموزشی و روانشناختی دیگر، دانش آموزان شرکت کننده در آمون

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید