بخشی از مقاله
مقدمه
تومورهاي پوستی به ندرت بر روي پلک یا اطراف چشم ظاهر میشوند. متداولترین روش درمان براي این نوع عارضهها، الکترونتراپی است. زیرا در این روش علاوه بر درمان قطعـی، در مقایسـه بـا روش جراحی ظاهر صورت بهتر حفظ میشود .[3-1] ناحیه درمان در این بیماريها، نزدیک چشـم اسـت. ساختارهاي چشمی به ویژه عدسی، حساسیت بالایی به پرتو نشان میدهنـد. حـد تحمـل عدسـی و قرنیه به ترتیب حدود 400 و 500 cGy است4] و .[5 این در حالی است که دز پلک در حین درمـان، بسته به شرایط، به 4000 تا 6000 cGy میرسد. به این ترتیب اگر در طی پرتو درمـانی از عدسـی و قرنیه حفاظت نشود آسیب خواهند دید. در مطالعاتی که روي این موضوع انجام شده اسـت، حفـاظ-هایی از جنس سرب و تنگستن با سطحی مقعر که منطبق بر انحناي چشم باشـد و بـه راحتـی زیـر پلک قرار گیرد، پیشنهاد شده است .[9-6] در طراحی این حفاظها، علاوه بر مسأله انتخاب ضـخامت و جنس ماده حفاظ، مسأله یکنواختی دز رسیده به پلک نیز باید در نظر گرفته شـود. مـاده انتخـابی باید بیشترین چگالی را داشته باشد تا با کمترین ضخامت قادر به کاهش دز نواحی زیر حفاظ در حد
21st Iranian Nuclear Conference 25-26Feb 2015 University of Isfahan
_ ت و ی_ ن ا س _ ه _ی ان
۶و۷ ا" د ماه ۳۹۳۱ دا+ گاه ) هان
مطلوب باشد. وجود حفاظ در زیر پلک باعث افزایش پسپراکندگی الکترون به پلک و افـزایش دز آن می شود. یک راه براي کاهش این پسپراکندگی، افزودن لایهاي از یک ماده با عـدد اتمـی پـایین بـه سطح خارجی حفاظ است. در این پژوهش سعی شده تا حفاظ چند لایه یا با اسـتفاده از کـد MCNP شبیهسازي شود تا از این طریق جنس و ضخامت ماده حفاظ و روکش آن بررسی شـود. نمونـههـاي تجاري حفاظهاي چشمی در بازار موجود هستند. این نمونهها از جنس تنگستن و داراي روکشهایی از جنس اکرلیک یا آلومینیوم هستند .[12-10] قیمت نمونه هاي تجاري و هزینه تولید این حفاظها در داخلنسبتاً زیاد است. تمرکز این پژوهش بر روي مواد و روشهاییاست که درکنـار مـؤثر بـودن، امکان عملیاتی کردن آنها در کشور میسر بوده و کم هزینه باشند.
روش کار
همه شبیهسازيها در کد MCNPX نسخه 2.6 انجام شدند. این کد قابلیتهاي زیادي در تعریف انواع هندسه و چشمه، ترابرد ذرات اولیه و ثانویه و محاسبه دز دارد. شبیهسازيهـا در سـه مرحلـه انجـام شدند. در مرحله اول چشمه الکترون به صورت نقطهاي و بـا انـرژي 7/5 MeV بـه صـورت مخروطـی تعریف شد تا یک فیلد دایرهاي به قطر 4 cm در سطح پوست تولید کند. حفاظها به صورت ورقههاي مستطیلی با ابعاد 10 در 10 سانتیمتر در نظر گرفته شدند. سعی شد تا با تغییـر ضـخامت و جـنس حفاظ و روکش آن، تأثیر حفاظ بر دز پلک و دز چشم ارزیابی شود. پلک و چشم نیز لایههـایی از آب در نظر گرفته شدند. در واقع در این هندسه ساده شده، فقط تـأثیر ضـخامت و جـنس حفـاظ در دز عمقی مد نظر بوده است. در مرحله دوم براي در نظر گرفتن اثر پراکندگیهاي جـانبی بـر دز چشـم، حفاظ به صورت قسمتی از یک کره به قطر مقطع 1/3 cm و شعاع انحناي 2 mm شبیهسـازي شـد و درصد دز عمقی در محور مرکزي حفاظ و لایه آب زیر آن محاسبه شد. در این حالت ابعـاد حفـاظ از ابعاد میدان تابشی کوچکتر است (همانند آنچه در حین درمان وجود دارد) لذا پراکندگیهاي جانبی در زیر حفاظ لحاظ شد. در شرایط واقعی درمان، علاوه بر پراکندگیهاي جانبی، آلودگی فوتونی ناشی از اجزاء هد درمان بر دز پلک و چشم اثـر خواهنـد گذاشـت. درمرحلـه سـوم، هندسـه هـد درمـانی شـتابدهنـده نپتـون وارد شـبیهســازي شـد تـا اثـر آلـودگی فوتــونی نیـز بررسـی شـود. در تمــام شبیهسازيهاي از قابلیت مش تالی نوع 3 کد MCNPX استفاده شد.
21st Iranian Nuclear Conference 25-26Feb 2015 University of Isfahan
_ ت و ی_ ن ا س _ ه _ی ان
۶و۷ ا" د ماه ۳۹۳۱ دا+ گاه ) هان
شکل :1 تصاویر فانتوم شبیهسازيهاي مراحل اول (1) و دوم .(2) رنگهاي آبی، سبز و زرد به ترتیب آب، حفاظ و روکش هستند
