بخشی از مقاله
مرغداری
مقدمه :
با افزايش سريع جمعيت و احتياج روزافزوني كه به مواد غذائي بالاخص مواد پروتئيني احساس مي شود توليد مواد غذايي مخصوصاً پروتئين حيواني كه تناسبي با رشد جمعيت ندارد بديهي است .
پرورش و نگهداري طيور به روشهاي صحيح و رعايت اصول اقتصادي و بهداشتي ميتواند از طرفي به اقتصاد كشور كمك كند و از طرفي ديگر تا حدودي كمبود گوشت را جبران نمايد . يكي از مهمترين مسائلي كه بايستي بدان توجه نمودن از بين بردن وابستگي صنايع مرغداري ما از كشورهاي خارج است .
امروزه همانطور كه مشاهده مي شود ، گرچه دامنه فعاليت هاي پرورش طيور و مرغداري صنعتي در كشور ما گسترش يافته ولي عملاً مشاهده مي كنيم كه از نظر گوشت سفيد و تخم مرغ علاوه بر اينكه به خود كفائي نرسيده ايم بلكه وارد كننده اين محصولات هستيم .
اميد است با وارد شدن فارغ التحصيلان رشته هاي كشاورزي بخصوص رشته دامپروري در اين صنعت و رعايت مسائلي فني شاهد هرچه شكوفا تر شدن اين صنعت مهم و پايه اي در كشور باشد .
آشنائي با قسمتهاي مختلف مرغداري :
هدف اصلي در اين بخش بدست آوردن اطلاعات كلي در مورد مرغداري مشكلات و مسائل مربوط به مرغداري بود كه اطلاعات جامعي در مورد مرغداري و نحوه كار و آشنايي صورت پذيرفت . البته در دوره كارآموزي سن مرغان تخمگذار 17 ماهه بود .
معرفي قسمتهاي مختلف مرغداري :
مرغداري با ظرفيت 60 هزار قطعه تخمي نژادهاي لاين به مساحت كل سالنها حدوداً 4500 متر و در زميني به وسعت 5/1 هكتار واقع در جاده مردآباد كرج .
سالن تهيه دان و انبار جيره : مساحت تقريبي اين مكان حدوداً m 500 بود و از يك سيلوي زيرزميني آهني تشكيل يافته بدين صورت كه از يك طرف سالن از ارتفاع صفر شروع شده و تا عمق 4 متر به طول تقريبي 10 متر ادامه دارد .
از اين محل جهت نگهداري جيره كه بصورت آرد و در نيامده استفاده ميگردد . مزاياي اين روش را مي توان به علت وجود كف و ديواره هاي آهني غير قابل نفوذ براي انواع حشرات و جوندگان نام برد .
ارتفاع ديوار ساختمان تهيه جيره m5 با سقف شيرواني كه در وسط سقف يك دستگاه تهويه بزرگ تعبيه شده كه در هنگام آسياب نمودن گرد و غيار ناشي از آن به خارج منتقل مي شود . جيره غذائيكه وارد مرغداري ميگردد . بسته به نوع آن در داخل اين محل يا محيط خارج از آن نگهداري مي شود . بعنان مثال صدف خرد شده و پودر سنگ در خارج از انبار و موادي نظير گندم ، ذرت ، سويا ، كلزا و ... كه در مجاورت هوا و در اثر رطوبت به سرعت فاسد شده و محل تجمع انواع ميكروارگانيسم هاي مضر كه براي طيور مشكل ساز خواهد شد . در انبار يك خردكن در داخل زيرزمين تعبيه شده بود و داراي يك دريچه بود .
پس از وزن نمودن جيره با توجه به فرمول غذايي آنها را از دريچه وارد دستگاه خرد كن مي كرديم و پس از خرد شدن وارد يك ميكسر مي شدند و در آنجا بخوبي با يكديگر مخلوط شده و سپس وارد سيلوي استوانه اي ميشوند . سپس توسط كارگر از سيلو جيره را در داخل گونيهاي Kg50 ريخته وبه سالنها حمل مي شد .
در اين باره بايستي چند نكته مورد دقت قرار گيرد :
1-سالن تهيه جيره نبايستي مرطوب باشد چون در اينصورت باعث فساد جيره مي گردد .
2-رطوبت جيره هائي كه داراي روغن هستند مثل سويا ، كلزا ، ذرت نبايستي بيش از 16% باشد زيرا باعث خرابي آنها مي گردد .
در ادامه سالنهاي نگهداري مرغان مورد بازديد قرار گرفت كه جمعاً 8 سالن به مساحت 4500 متر جهت پرورش مرغان تخمي در نظر گرفته شده بود . ساختمان شمالي - جنوبي بود . كارآموزي در 4 سالن انجام پذيرفت با ظرفيت تقريبي 20 هزار قطعه .
كار در آسياب جهت آماده نمودن جيره :
شايد يكي از مشكل ترين قسمت هاي كار اين مرحله باشد . زيرا گرد و خاك بيش از اندازه موجب اختلال در سيستم تنفسي مي گردد كه بايستي در حين كار از ماسك استفاده نمود .
ابتدا ما جيره غذايي را بر اساس فرمول وزن مي نموديم و پس آنها را در دستگاه خردكن مي ريختيم بعد از آن دستگاه را روشن نموده و دستگاه كار آسياب نمودن جيره را شروع مي نمود . پس از گذشت 1 ساعت دستگاه را خاموش كرده و با استفاده از يك مكنده جيره وارد ميكسر مي شد و در آنجا بخوبي با يكديگر مخلوط مي شدند سپس وارد سيلو شده در آنجا ذخيره ميشوند . البته يك جيره 1 تني در دو مرحله آماده مي شد . پس از اتمام كار جيره آماده شده را داخل گونيهاي kg 50 ريخته و آماده حمل به سالنها ميشد . كار آماده كرده جيره در صبح انجام مي گرفت و حمل آن به سالنهاي مرغداري در عصر صورت مي پذيرفت .
مشخصات فني ساختمانهاي مرغداري :
در احداث مرغداري ساختمان آن از اهميت فوق العاده اي برخوردار است. زيرا با يك كار حساب شده و عملي مي توان نتيجه بهتري از عملكرد خود داشته باشيم بطوريكه ساختمان مرغداري در توليد اهميت بسيار زيادي دارد . لانه بايستي طوري ساخته شود ك داراي حداكثر اشعه آفتاب ، بخصوص در زمستان باشد . و نيز عمل تهويه بخوبي انجام پذيرد . و با پيش بيني كردن پنجره هاي مناسب لانه را در زمستان گرم و در تابستان خنك نگه داشت و بوسيله تهويه صحيح رطوبت لانه را به حداقل رسانيد .
مصالح مورد استفاده در ساختمان هر مرغداري متفاوت و بسته به توان مالي آن شخص دارد . ساختمان مرغداري بايستي طوري ساخته شود كه تا 50 سال بتوان از آن بهره اقتصادي برد .
بهترين نوع ساختمان ، ساختماني است كه از مصالحي همچون آجر ، بلوك ، سيمان و آهن تشكيل يافته باشد كه مرغداري مزبور از آجر و سيمان و آهن ساخته شده بود . ساختماني كه با اين مصالح بنا گردد حكم يك ساختمان دائمي را داشتته و به مدت زمان طولاني مي توان از آن استفاده نمود .
در عمليات ساختماني طيور بايستي نكات زير به دقت مورد توجه قرار گيرد :
1- پي ساختمان 2-كف ساختمان 3-ديوارها 4-سقف 5-در و پنجرهها
1-پي ساختمان : براي ساختمان دائمي پي از اهميت فوق العاده اي برخوردار است . هرچه پي محكمتر و عميق تر ساخته شود از نفوذ رطوبت و جوندگان و حشرات جلوگيري بعمل مي آورد . پي ساختمان مرغداري محل كارآموزي از مخلوط آهك و خاك و سنگ استفاده شده بود كه يك روش عمومي در ايران جهت بناي پي مي باشد .
2-كف ساختمان : يكي از قسمتهائي كه در احداث مرغداري بايستي بدان توجه نمود كف آن است . كف بايستي هميشه خشك باشد و فاقد هرگونه منفذ وسوراخي و داراي مجراي فاضلاب جهت شستشو باشد . كف مرغداري مذبور كف سيماني بود كه اين يكي از بهترين كف هاي ممكنه مي باشد . بسيار بهداشتي و مطمئن است و عمل شستشو كف به آساني صورت ميگيرد.
3-ديوارها : ديوارها بايستي طوري ساخته شوند كه هم از نظر عايق و هم از نظر استحكام در شرايط مناسبي باشد و بتواند سنگيني سقف را تحمل نمايد . براي احداث ديوار مرغداري از آجر و سيمان استفاده شده بود .
ديوارهائي به عرض cm30 كه به راحتي مي تواند سنگيني سقف را تحمل نمايد و نيز از نظر عايق حرارتي مناسب مي باشد . ارتفاع ديوارها m3 است .
4-سقف : سقف بايستي طوري ساخته شود كه رطوبت باران نتواند در آن نفوذ كند و ارزان تمام شود و تهويه نيز از طريق آن بخوبي انجام گيرد .
سقف مرغداري مزبور از نوع سقف آجري طاق دار بود كه اينگونه سقفها خيلي ارزان تمام مي شود . در هر طاق سقف كه بصورت هلالي بود و عرض آن m3 . در هر طاق سقف 3 دريچه بود كه از وسطي جهت تهويه و از كنارين جهت روشنايي استفاده مي شد .
سقف طاقي هلالي سبب تهويه بهتر و گرم شدن بهتر در زمستان و خنگي در تابستان مي گردد . سقف هرچه بلندتر باشد تهويه بهتر انجام مي پذيرد .
5-درها بايستي طوري ساخته شود كه به راحتي باز شوند و در هنگام كار ايجاد مزاحمت ننمايد . در بايستي به بيرون باز شود . ارتفاع در m2 و عرض آن m5/1 بود . در مرغداري مزبور براي يك سالن به مساحت 600 متر يك در در جهت شرقي تعبيه شده بود .پنجره ها نيز بايستي طوري ساخته شوند كه نور كافي وارد لانه شود و از طريق آنها نيز تهويه صورت پذيرد .
براي هر 15 متر مربع فضاي كف 1 متر مربع پنجره براي ساختمان در نظر گرفته مي شود . در مرغداري مزبور در سالني به مساحت 600 متر مربع حدوداً 42 متر مربع پنجره موجود بود .
در ساختماني به عرض 19 متر و طول 32 متر در ضلع شمالي آن 9 پنجره به ابعاد 120×180 سانتي متر تعبيه شده بود. در ضلع جنوبي نيز همين تعداد پنجره موجود بود كه جهت جلوگيري از تابش مستقيم آفتاب روي آنها سايبان نصب شده بود .
واكسيناسيون عليه بيماري كريزا :
بيماري كريزا يا بيماري سرماخوردگي مرغي كه در بين مرغداران به اين اسم معروف است در زمان كارآموزي اين بيماري درگله شايع شده بود و جهت مبارزه با اين بيماري پس از ورود به مرغداري هر 4 الي 5 روز يكبار مجموعاً 4 بار عليه اين بيماري واكسيناسيون صورت پذيرفت . علائم اين بيماري عبارت است از چركي و متورم شدن دو يا يك طرف صورت و خواب آلودگي و چرت زدن مرغها ، واكسن مورد استفاده جهت مبارزه واكسن اكسي تتراسايكلين بود كه به ميزان 5/0 سي سي در عضله سينه تزريق مي شد . بدين صورت كه در بين رديفها حركت مي نموديم و در صورت مشاهده مرغ بيمار دو پاي آن را گرفته و به بيرون آورده و توسط فرد ديگري عمل واكسيناسيون صورت مي پذيرفت .
جمع آوري فضولات :
تميز نمودن فضولات كف سالنها در مجموع 3 دفعه در طول كار آموزي صورت پذيرفت . بطور كلي بايستي هر 8-10 روز يكبار به جمع آوري فضولات اقدام نمود . تميز نمودن فضولات از يك جهت باعث كاهش گاز هاي حاصله از تخمير فضولات مي گردد و از جهت ديگر به علت آبدار بودن مدفوع مرغان از افزايش رطوبت جلوگيري بعمل مي آورد .
بدين ترتيب كه بوسيله بيل فضولات كف سالن را برداشته و آنها را در فرغون دستي ريخته و به بيرون از سالنها محل تجمع فضولات كه 200 متر با سالنها مرغداري فاصله داشت برده و روي هم انباشته نموده تا تخمير شود . مدت زمان لازم جهت تميز نمودن يك سالن 500 متري حدوداً 3 ساعت به طول مي انجاميد . در هنگام جمع آوري فضولات بايستي دقت گردد كه اين عمل باعث استرس در مرغان نگردد . با جمع آوري به موقع فضولات از بسياري از بيماريهاي تنفسي و قارچي جلوگيري بعمل مي آيد . يك كار جالبي كه در اين زمينه انجام مي گرفت اين بود كه هر 4-5 روز يكبار بر روي فضولات آهك مي پاشيدند كه اين عمل هم رطوبت را كم مي كند و هم از تخمگذاري مگسها جلوگيري مي نمايد .
تجهيزات لازم جهت مرغداري تخمي :
تجهيزات مورد نياز براي مرغداري با توجه به نوع آن متفاوت خواهد بود. براي مرغداري گوشتي يك نوع تجهيزات و براي مرغداري تخمي يك نوع تجهيزات ديگر البته در پرورش مرغ تخمي نيز با توجه به نوع پرورش ، تجهيزات مختلفي در نظر گرفته مي شود . سيستم مورد استفاده در مرغداري مزبور نگهداري مرغان تخمي در قفسها سراسري انجام گرفته بود با دان خوريها و آبخوريهاي سراسري .
اين روش هر چند گران تمام مي شود ولي داراي مزاياي بسياري از جمله صرفه جويي در جا و كاهش توليد بو و كثافت . مقدار معيني غذا در اختيار هر نوع مرغ قرار دارد . عارضه كاني باليسم كمتر ديده مي شود زيرا تماس مرغها با يكديگر كم است توليد تخم مرغ شكسته و كثيف به حداقل مي رسد . در اين سيستم تعداد زياد مرغ را مي توان در قفس نگه داشت .