بخشی از مقاله
خلاصه
راهها از سرمایههای ملی هر کشوری محسوب میگردند که حفظ ونگهداری از آنها امری ضروری است. هزینههای ساخت ، نگهداری و استفاده کنندگان از راه از مهمترین مولفههای هزینههای راهها میباشند. مقدار این هزینهها به مقدار زیادی متاثر از نوع روسازی میباشد.با توجه به اینکه روسازی بتنی در خیلی از کشورها به مقدار زیادی استفاده گردیده است. در ایران ، به دلیل ارزان بودن قیر تاکنون مورد توجه و استفاده نبوده است.
با این حال با توجه به کم شدن منابع نفت و حذف یارانهها از قیر و افزایش هزینه آسفالت ، استفاده از روسازیهای بتنی در ایران نیازمند بررسی و توجه است. در این مقاله به طور موردی استفاده از دو نوع روسازی بتنی و آسفالتی برای آزادراه قزوین- زنجان مورد بررسی قرار گرفته و از نظر فنی و اقتصادی مورد مقایسه قرار گرفته است. پس از محاسبه ضخامت قسمتهای مختلف روسازی با استفاده از روش آشتو هزینههای ساخت و هزینه-های جانبی شامل تعمیر ، نگهداری ، ترمیم و ... محاسبه گردید.اقتصادی تربودن روسازی بتنی نسبت به روسازی آسفالتی بستگی به مقدارنرخ بهره ای داردکه هزینه های عمرباآن تنزیل می گردند. درنرخ بهره های پایین ترروسازی بتنی ازروسازی آسفالتی اقتصادی تربوده ولی برای مقادیربالاترروسازی آسفالتی اقتصادی تراست.
کلمات کلیدی: مقایسه فنی و اقتصادی ، روسازی بتنی ، روسازی آسفالتی
1. مقدمه
راهسازان از زمانهای قدیم تا به امروز بر لزوم و اهمیت روسازی راهها واقف بودند و بر حسب مورد از انواع آن استفاده میکردند . طرح ، اجرا و نگهداری روسازی راهها از مهمترین و در عین حال از مشکلترین قسمتهای راهسازی است ، از انواع روسازی میتوان به روسازی انعطاف پذیر و صلب اشاره کرد.
در سالهای اخیر در زمینه مقایسه انواع روسازیها اقدامات زیادی در خارج از کشور انجام شده است که از جمله آنها میتوان به مطالعات کلیفورد اورسیچ1تحت عنوان ارزیابی اقتصادی روسازیهای صلب و انعطافپذیر بین ایالتی اوهایو اشاره کرد.[13] هدف این مطالعه ارزیابی روسازیهای ساخته شده درون ایالتی اوهایو است که به صورت آسفالتی ، بتنی یا مختلط برای هزینههای واقعی میباشد. در این مطالعه پس از رسم نمودار هزینهها در برابر زمان ، نشان داده شد که هزینههای روسازی آسفالتی در طی زمان تقریبا ثابت است اما این نمودار برای روسازی بتنی صعودی مییاشدو هزینه روسازی آسفالتی در کوتاه مدت کمتر ازروسازی بتنی است. همچنین گزارش انجمن بتن و سیمان نیوزلند تحت عنوان مزایای اقتصادی روسازی بتنی جادهها [14 ]نشان میدهد که مزایای قابل توجهی برای روسازی بتنی در زمینههای بررسی شده وجود داردکه از آن جمله میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
.*عمر روسازیهای بتنی حداقل 40 سال است که در مقابل عمر 20 تا 25 سال روسازی آسفالتی بسیار بیشتر است.
1Clifford Ursich
.* پیش بینی هزینه اولیه برای روسازی بسیار مشکل است اما به طور کلی برای پروژه با مقیاس بزرگ روسازی بتنی اگر ترافیک زیاد باشد بسیار به لحاظ اقتصادی مناسبتر از روسازی آسفالتی است.
در ایران بر روی مقایسه روسازی بتنی و آسفالتی کار زیادی انجام نشده است. ولی در این زمینه میتوان به بررسی و مقایسه فنی و اقتصادی رویههای بتنی و آسفالتی پژوهشکده حمل و نقل[12] اشاره کرد .
حال در این مقاله به مقایسه دو نوع روسازی آسفالتی و بتنی به روش آشتو1993 1 پرداخته و به علت عدم رغبت به استفاده از روسازی بتنی در روسازی راهها در ایران ، و برای درک بهتر این تفاوتها و اختلافات این دو نوعروسازی به بررسی موردی آزاد راه زنجان – قزوین پرداخته می شود .
2. مکان مورد مطالعه
آزادراه قزوین- زنجان به طول 189 کیلومتر با سرمایه گذاری مستقیم بانک ملی ایران از محل سپرده های مردمی ، با تأمین 80 درصد هزینه های طرح و همچنین مشارکت وزارت راه و ترابری با تأمین 20 درصد هزینه های طرح انجام شده است . سال 1369 عملیات اجرایی آن آغاز شد و در مهر ماه سال 1375 مورد افتتاح و بهره برداری قرار گرفت.
یکی از مهمترین محورهای ارتباطی از نظر حمل و نقل سنگین و جابجایی کالا و مسافر در کشور می باشد که به لحاظ اقتصادی و اجتماعی همواره مورد نظر بوده است . این پروژه بصورت شش خطه از شرق شهر قزوین شروع می شود و بعد از عبور از شمال شهر قزوین ، تاکستان ، خرمدره ، ابهر و سلطانیه بطرف زنجان ادامه پیدا می کند و به منظور ارتباط با جاده قزوین ، رشت ، تاکستان ، خرمدره و ابهر ، گذرگاهها ی غیر همسطح با ایستگاه اخذ عوارض احداث شده است .
3. روسازی انعطاف پذیر( آسفالتی )
روسازی آسفالتی به دلیل گستردگی استفاده ، اهمیت بالایی دارد . این روسازی در سالهای اخیر با چالشهای جدیدی روبرو شده است. در این نوع روسازی ضخامت لایه ها باید به گونه ای تعیین گردد که مسیر طرح شده بتواند ترافیک و بار وارده را بدون هیچگونه کاهش در سرویس دهی مورد انتظار در طول عمر تعیین شده از خود عبور دهد. لازم به ذکر است به دلیل تاثیر عمده عوامل جوی ، شرایط زهکشی ، ملاحظات اقتصادی ، نوع و
مشخصات فنی و مکانیکی مصالح مصرفی و ... در عمر روسازی بایستی ملاحظات مذکور نیز در ضخامت روسازی مد نظر قرار گیرند. در اینجانتیجه طراحی ضخامت لایه های روسازی انعطاف پذیر ( آسفالتی) محور زنجان – قزوین بر اساس نشریه 234 به صورت خلاصه به شرح زیر میباشد :
شکل -1 نتایج طراحی روسازی آسفالتی
4. روسازی صلب (بتنی )
در این نوع روسازی ، رویه راه از بتن حاوی سیمان پرتلند ساخته می شود. اولین روسازی بتنی در دیترویت میشیگان در آمریکا در سال 1908 ساخته شد
