بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
مقدمه و اهميت اقتصادي گندم:
گندم معمولي (T.aestivumL.em.Tell) در محدوده وسيعي از شرايط آب و هوائي جهان رشد مي‌كند و در حقيقت اين گياه از سازگار‌ترين گونه‌ها بوده و به عنوان يكي از اصلي‌ترين مواد غذاي بشر و مهمترين محصول زراعي و ماده غذايي در اكثر كشورها از جايگاه ويژه‌اي برخوردار است. زمين‌هاي زيادي در سر‌تا‌سر جهان در مقايسه با ساير گياهان زراعي، به كشت آن اختصاص داده شده است، زيرا گندم غذاي اصلي انسان است كه به طور مستقيم مورد مصرف قرار مي‌گيرد. گندم منبع اصلي كربوهيدرات غذاي انسان را تشكيل داده و از لحاظ تهيه نان و ارزش نانوايي، آرد هيچ‌يك از غلات به پاي آرد گندم نمي‌رسد. به خاطر داشتن بافت همبندي گلوتن گندم، خاصيت نانوايي آن داراي ارزش بسيار بالايي است. كيفيت گلوتن گندم بستگي به ژنوتيپ گندم‌ها دارد و همين صفت است كه آرد گندم را ممتاز مي‌نمايد. بر خلاف هر غله ديگري، گلوتن گندم قادر است ور آمدن خمير را از طريق تشكيل سلول‌هاي كوچك گاز و نگهداشتن گازكربنيك تشكيل شده در اثر تخمير، به انجام برساند.
اسلاید 2 :
در ايران مانند بسياري از كشورهاي جهان، نان حاصله از گندم مهمترين ماده غذائي روزانه مردم را تشكيل مي‌دهد و نقش عمده‌اي در تأمين انرژي و پروتئين مورد نياز بدن به عهده دارد. نان گندم يكي از ضروري‌ترين مواد غذائي و قوت اصلي اكثريت عظيمي از مردم كشورمان را تشكيل مي‌دهد. بر طبق آمار مختلف متوسط سهم مصرف نان در كل انرژي مورد احتياج حدود 40 درصد مي‌باشد. به دليل محتواي بسيار زياد دانه از مواد پروتئيني و هيدرات كربن و نيز نسبت ميان آنها كه براي انسان بسيار عالي و مفيد مي‌باشد، امكان نگهداري دانه به مدت طولاني و حمل آنها به مسافت‌هاي خيلي زياد بدون اينكه تغييراتي در آنها بوجود بيايد، ميسر است و همچنين امكان كشت موفق آن در شرايط آب و هواي كاملا متفاوت (سرد و معتدل، خشك و گرم و...) و تا ارتفاعات خيلي بالا در پرو تا ارتفاعات 400 متري كشت مي‌گردد و در كل وجود آب و دماي مناسب، در تمام مناطق دو عامل تعيين كننده در ميزان كشت گندم است.
اسلاید 3 :
مشخصات گياه‌شناسي گندم:
گندم گياهي است يك‌ساله، تك لپه و از خانواده گندميان gramineae و از جنس تريتيكم triticum كه داراي گونه‌هاي بسيار زياد وحشي و اهلي است. نمونه‌هاي وحشي آن غالبا به صورت علف هرز خود‌نمايي كرده و مزاحم كشت و كار مي‌گردند. گندم مانند هر گياه ديگري داراي ريشه، ساقه، برگ، گل و دانه مي‌باشد كه ذيلاً به شرح هر‌يك از آنها پرداخته مي‌شود:
ريشه گندم:
هنگام جوانه‌زدن گندم، اولين اندامي كه پوست دانه را مي‌شكافد و از آن خارج مي‌شود ريشه‌چه مي‌باشد. از اين پس رشد گياهچه كه در زير خاك و در تاريكي انجام مي‌پذيرد شامل رشد طولي سريع ساقه همراه با تغير حالت‌هاي ويژه آن مي‌باشد تا اينكه ساقه‌چه گياه جوان بتواند در خاك پيشروي كرده و از موانع موجود بر سر راه بگذرد و هر‌چه زود تر سر از خاك بيرون آورد. عمده ريشه‌هاي گندم در زراعت آبي در عمق 25-20 سانتيمتر و در زراعت ديم در عمق 15-10 سانتيمتر قراردارند (به علت عمق كم خاك زراعي و عدم توسعه ريشه‌ها).
اسلاید 4 :
ساقه گندم:
ساقه گندم ماشوره‌اي و بدون انشعاب است. درون ساقه برخي از نژادها پر و د تعدادي نيمه توپر و در بسياري خالي است. در روي ساقه گندم برجستگي‌هائي به نام گره وجود دارد. فاصله بين دو گره را ميان‌گره نامند. بر روي هر يك از برجستگي‌ها، يك برگ به طور متناوب قرار دارد. از محل گره گندم كه در نزديكي سطح خاك قرار دارد، تعداد زيادي ريشه‌افشان منشعب مي‌شود، به همان صورت كه از محل گره مذكور تعداد زيادي ساقه نيز مي‌رويد كه به اين ساقه‌ها اصطلاحاً پنجه گندم گويند. خاصيت پنجه‌زني از رقمي به رقم ديگر تفاوت مي‌كند. يك بوته گندم ممكن است از50-2 پنجه بسته به موقعيت محل و رقم ايجاد مي‌نمايد. در تحت شرايط مزرعه‌اي معمولا 5-3 پنجه عموميت دارد.
اسلاید 5 :
برگ گندم:
هر برگ گندم از دو قسمت غلاف و پهنك تشكيل شده است. پهنك برگ معمولا در محل گره بالاتر به به غلاف برگ متصل است. غلاف فاصله ميان گره را پوشانده و در محل گره پايين‌تر به ساقه متصل است. برگ‌ها در روي ساقه به صورت منفرد و در دو رديف به‌طور متناوب قرار دارند.
سنبل گندم:
در انتهاي ساقه گندم، سنبل گندم بوجود مي‌آيد. فاصله ميان گره‌ها در سنبل گندم خيلي به هم نزديك شده، محور سنبل را تشكيل مي‌دهد. تعداد سنبله‌ها در روي محور اصلي بين 20-15 عدد مي‌باشد. در داخل هر سنبله از 7-1 گل ممكن است وجود داشته باشد كه حداكثر5 گل بارور شده و بقيه عقيم مي‌مانند. هرسنبله به ترتيب از خارج به داخل از دو پوسته به ترتيب به نام‌هاي پوشه glume و پوشينه glumelle احاطه شده است.
اسلاید 6 :
ريشك:
ريشك عبارت از زائده‌اي است خار مانند كه معمولا در انتهاي آزاد يكي از پوشينه‌ها كه در قسمت خارج دانه قرار دارد ممكن است برويد. احتمال دارد برخي از نژاد هاي گندم فاقد ريشك و يا داراي ريشك كوتاهي باشند. معمولاً گندم‌هاي ريشك‌دار گندم‌هاي بدون ريشك عملكرد بيشتري دارند. حتي كيفيت گندم‌هاي ريشك‌دار از بدون ريشك برتر است. ريشك را برگ تغيير شكل يافته مي‌دانند كه از برگ فقط رگبرگ اصلي آن باقيمانده است.
دانه گندم:
دانه گندم در واقع ميوه گندم است. ميوه گندم را در اصطلاح گياه‌شناسي كاريوپس cariopsis يل گندمه نامند. دانه در ارقام مختلف گندم به طول 10-3 ميليمتر و به قطر 5-3 ميليمتر و به اشكال بيضي، بيضي كشيده و به رنگ‌هاي سفيد، زرد، قرمز، مشاهده مي‌شود. وزن هزار دانه گندم از 52-15 گرم تغيير مي‌كند.
اسلاید 7 :
تراكم سنبل:
تعداد سنبله‌ها را در ده سانتيمتر طول سنبله، تراكم سنبله مي‌نامند. بنابراين براي تعيين تراكم سنبل، تعداد سنبله‌ها را بر روي سنبل مي‌شمارند و اين تعداد را بر طول محور سنبل تقسيم كرده و ضرب در ده مي‌كنند. پرسيوال Percival محقق انگليسي ميزان تراكم سنبل‌ها را به شرح جدول زير طبقه‌بندي نموده است:
اسلاید 8 :
تعريف اكولوژي:
اكولوژي شامل روابط متقابل بين گياهان و حيوانات و تمامي محيط آنهاست. اكولوژي رهيافت اوليه‌اي با حفظ منابع طبيعي تجديد شونده و غير تجديد شونده است و علوم جانورشناسي و گياه‌شناسي را به يكديگر ارتباط مي‌دهد و در تعريف ديگر اكولوژي عبارت از مطالعه روابط متقابل زيست‌شناختي و فيزيكي جوامع موجودات زنده است.
محيط زيست خاكي و آبي از اجزاء حياتي و غيرحياتي تشكيل مي‌شود كه به صورت نظام هماهنگي بين دو زيستگاه عمل مي‌كند. مواد لازم براي حفظ بدن و تأمين زندگي ارگانيسم‌ها از اجزاي غير حياتي محيط بدست مي‌آيد و اين اجزاء از طريق مرگ و فساد ارگانيسم‌ها به ذخيره‌گاه غيرحياتي طبيعت باز مي‌گردند، ورود و خروج دائمي مواد به اين شيوه موازنه غيرحياتي اجزاء طبيعت را حفظ مي‌كند. فرايندهاي چرخش عناصر مختلف بين حالات حياتي و غيرحياتي محيط از زماني كه نخستين ارگانيسم‌ها يا موجودات زنده بر روي سياره ما پديد آمدند، ادامه داشته است. در هر زيستگاه هنگامي كه اين ذخيره‌گاه عناصر در اجزاء حياتي و غير حياتي محيط از متعادل پويا برخوردار است، محيط مطلوب يا ايده‌آل تلقي مي‌شود. اگر در اين موازنه تداخل حاصل شود، نظام ناپايدار مي‌شود و آرايش ارگانيك به لحاظ كيفي يا كمي تغييراتي را بروز مي‌دهد.
اسلاید 9 :
گروه‌هاي گندم و واكنش به نور و حرارت:
در موقعي كه رطوبت و مواد غذايي عوامل محدود كننده نيستند، رشد و نمو گندم الزاماً تابع درجه حرارت و طول روز مي‌باشد. به طور كلي، گندم‌ها را از لحاظ واكنشي كه به پديده فتوپريوديسم و ترموپريوديسم نشان مي‌دهند، مي‌توان به سه گروه تقسيم‌بندي نمود:
1) گندم‌هاي پاييزه 2) گندم‌هاي بهاره 3) گندم‌ها حدواسط يا دوفصله
گندم‌هاي پاييزه و بهاره: در مناطق معتدله، توليدات گندم‌هاي پاييزه بيش از گندم‌هاي بهاره مي‌باشد. ريشه‌هاي قوي گندم پاييزه در ابتداي بهار مي‌تواند از ذخائر موجود در خاك كه حاصل از برف و باران و زمستان مي‌باشد، به خوبي استفاده كند و در نتيجه به صورت مطلوبي رشد كرده و قبل از فرا رسيدن فصل گرم و خشك و ايجاد خطراتي نظير بادزدگي برسد. به دليل دوره رشد طولاني، گندم پاييزه، كودهاي شيميايي را به خوبي و بهتر از گندم‌هاي بهاره مورد استفاده قرار مي‌دهد. اختلاف گندم‌هاي پاييزه و بهاره در رابطه با نياز آنها نسبت به درجه حرارت است. گندم‌هاي پاييزه براي اينكه از مرحله رويشي وارد مرحله زايشي شوند، مي‌بايست چند هفته تحت تاثير درجات حرارت پايين قرار گيرند
(oc5-0) و مدت اين تاثير در گونه‌هاي مقاوم به سرما بيشتر است.
اسلاید 10 :
گندم‌هاي حد واسط يا دو فاصله: اين تيپ گندم، چنانچه در پاييز كشت شود، مقاومت آن به سرماي زمستان متفاوت مي‌باشد و در صورتي كه در بهار كشت شود، ديررس مي‌باشد. توليدات گندم‌هاي حدواسط بيشتر از گندم‌هاي بهاره و كمتر از گندم‌هاي پاييزه است. اين گندم‌ها، مقاومت نسبتاً كمي نسبت به درجات حرارت پايين دارند. قدرت پنجه‌زني آنها در مقايسه با ارقام پاييزه، مرحله استراحت رويشي جهت توليد ميوه ندارند، نسبت به تغييرات درجه حرارت و نور و رطوبت حساسيت بيشتري نسبت به خاك و مواد غذايي داشته و عملكرد كمتري دارند.
