بخشی از مقاله
آسایش صوتی، عایق بندي ساختمان و راه کار هاي اکولوژیکی، اکوستیکی در طراحی معماري
چکیده
امروزه توجه بسیاري از کارشناسان به سوي مسائل مربوط به رفاه و آسایش شهروندان و همچنین کاهش هزینه هاي پرداختی انرژي معطوف شده است. زندگی پر از صداست و ما همیشه طالب شنیدن صداهاي خوش و حیاتی هستیم و از صداهاي نامطبوع و خطرناك گریزانیم .بطور کلی بایدگفت که هر چه پیش می رویم، بشر نسبت به حس شنوایی بیشتر توجه پیدا می کند .پیشرفت روز افزون صنایع صوت از قبیل: تلفن ، رادیو ،فونوگراف ، ضبط صوت و غیره خود می تواند بر این موضوع دلیلی مسلم باشد. هدف از این مقاله پردازش به مقوله ي صوت وعایق بندي صوتی و نقش آن در فضاهاي معماري و مصرف انرژي می باشد که پس از تعاریف و ذکر ارتباط آن با قابلیت هاي شنوائی به ارائه ي راه حل هاي اکوستیکی درطراحی فضاهاي معماري می پردازد .در واقع سایت پلان، طراحی معماري،روش هاي ساخت و طراحی مانع یا حصار چهار عامل اصلی براي بهبود سازگاري صدا در هر نوع کاربري و یا فعالیت فضائی مطرح می گردد .این تکنیک هاي فیزیکی در بسیاري از موارد در کاهش صدا ،مصرف انرژي و هزینه هاي آن موثربوده و بویژه بر کارائی محل هاي ویژه و شرایط و اوضاع آن می افزایند.هدف از این مطالعه بررسی وضعیت موجود و ارائه یک سري پیشنهاداتی در راستاي دستیابی به بیشترین کیفیت زندگی است که می تواند در مراحل برنامه ریزي ، طراحی معماري پایدار ، آسایش صوتی و بهینه سازي مصرف انرژي مورد توجه قرار گیرد .
واژه هاي کلیدي
عایق بندي- ساخت اکوستیک- راه حل هاي اکوستیکی- مواد جاذب صوت- مصرف انرژي - موانع اکوستیکی
-1مقدمه
در سال هاي اخیر انقلابی فنی و تکنیکی در مورد فناوري هاي نوین در صنعت ساختمان به وقوع پیوست و سیستم هاي نوین با عملکرد عالی و بازدهی بالا در حال حاضر موجودند که به طور چشمگیر و موثري مصرف انرژي را کاهش داده و از ورود منابع آلودگی و صوتی به داخل ساختمان جلوگیري می نمایندل اکوستیک از کلمه لاتین Acoucis به معنی شنیدن ریشه گرفته است که بعنوان شاخه اي از علم فیزیک در رابطه با نحوه تولید انتقال برخورد صوت با مواد مختلف و تاثیرات جنبی آن بحث می نماید .در قلمرو رشته معماري علم اکوستیک بمعنی علم مدیریت اصوات شناخته می شود و هدف اصلی آن عبارت از طراحی اصولی فضاها در جهت درست شنیدن و در عین حال اجتناب از اصوات مزاحم در محدوده هاي زیستی می باشد .در کل متخصصین این علم باید به دو نکته زیر توجه داشته باشند . اول :کنترل صداهاي مطلوب :یعنی ایجاد بهترین شرایط در جهت درك صداهایی که انسان مایل به شنیدن آنهاست (مثلا اکوستیک یک تالار سخنرانی) دوم :اجتناب از صداهاي نا مطلوب جهت افزایش کارایی و در عین حال کاهش هزینه ها[3]
-2مصادیق پایداري و آسایش صوتی
- استفاده از انرژي هاي طبیعی در مصرف روز مره -بکارگیري شیوه هاي مناسب براي کاهش انرژي هدر رفته و یا کنترل آن
-استفاده از مصالح قابل بازیافت غیر شیمیایی یا مصالح نزدیک طبیعت -استفاده از گیاهان طبیعی براي موانع صوتی به عنوان الهام دهنده زنده -اجتناب از صدمه رساندن به وضعیت اراضی -دستیابی به بیشترین کیفیت زندگی در سایه ي اتکا به محیط زیست
-توجه به تاثیر صدا،نور و هوا در طراحی کل مجموعه، فرم بناها و چیدمان فضاهاي عمومی و اختصاصی -تکنیک هاي فیزیکی کاهش صدا و هزینه هاي آن[1]
-3 آسایش صوتی و کاهش مصرف انرژي
براساس گزارش دفتر مطالعات انرژي، صنعت و معدن مرکز پژوهش هاي مجلس شوراي اسلامی، مجموع انرژي نهایی مصرف شده در کشور بیش از 50 میلیارد دلار است. باتوجه به اینکه 40 درصد انرژي مصرفی در کشور در بخش خانگی و تجاري مصرف میشود و براساس برآوردها تا حداقل 30 درصد پتانسیل صرفهجویی در این قسمت وجود دارد، لذا سالانه می توان حداقل 6 میلیارد دلار صرفهجویی در صورت اجراي صحیح مبحث 19 و جلوگیري از هدررفت انرژي گرمایشی در ساختمانها انتظار داشتل [2]
-4 نکات موثر بر قابلیتهاي شنوایی
-1-4 شکل اتاق
ارجح تر است که مستطیل یا ذوزنقه اي و در جهت صدا باشد .اشکالمربع، مدور یا بیضی و غیره از لحاظ صوتی مناسب نیستند .مساحت هایبزرگ انحنا دار ایجاد نقاط کانونی کرده و قسمتهاي معلق بزرگ مانعیبراي صدا تولید می کنند و هر دوي آنها براي شرایط خوب شنیدن صدازیان آور می باشند.
-2-4 اندازه هاي اطاق
30متري در هنگام مطالعه قابل شنیدن - صحبت معمولی از فاصله20 است 13 .متر در سمت صحبت کننده و 10 متر در پشت وسیله صحبت کننده، حداکثر حجم فضاي بدون وسیله کمکی (بلند گو، منعکس کننده) نباید از 18000 متر مکعب براي مکالمه و ارتفاع از 8 متر بیشتر نباید باشد. نسبت ( ارتفاع : پهنا : طول) باید نسبت (5:3:2) یا نسبت طلایی مثلا (8:4:3) باشد[7]
-3-4 مبلمان اطاق
بطور عموم، بام و دیوارهاي صلب مناسب تر از سقف کاذب کتیبه دار (چوبی و سلوتکس) که باعث ایجاد طنین صدا می کنند نیستند .سطوح جاذب باید در دیوارهاي اطاق تعبیه شوند .جنس این سطوح تخته هاي چوبی چند لا، نئوپان، مواد پلیمري یا ترکیبی از الیاف معدنی و آلی
-4-4 زمان برگشت صدا
در جاهایی که زمان صداي مستقیم و منعکس شده (اختلاف صداي مستقیم و انعکاس آن بیش از 21 متر باشد.) صداي برگشت شده بصورت یک صوت منعکس شده بگوش می رسد و از تولید این انعکاس باید خودداري کرد.
-5 ارائه روشها و راه حلهاي اکوستیکی در طراحی فضاهاي پایدار
-1-5 طراحی معماري آکوستیکی
صداهاي نامطلوب می توانند با طراحی صحیح معماري در یک ساختمان قابل کنترل باشند .توجه به ملاحظات آکوستیکی در طراحی می تواند بدون نیاز به مصالح و ساخت پرهزینه به کاهش خوب فشار سر و صدا نائل گردد. [5] [6]
-1-1-5 فرم ساختمانها
شکل و فرم ساختمان به گونه اي طراحی شود که موجب انعکاس ، انتشار و تشدید صداهاي نا مطلوب نشود .(شکل (1
شکل -1 شکل و فرم مناسب ساختمان
-2-1-5 جانمایی پلان مسکونی
فشار صدااساساًمی تواند با جدا کردن اتاقهاي حساس به صوت ازاتاقهاي کمتر حساس به صوت کاهش پیدا کند . با جایگذاري اولی در قسمت هایی از ساختمان که در فاصله دورتري از منبع صوتی قرار دارند ، اتاق هاي کمتر حساس به صوت می تواند به عنوان یک بافر ( ضربه گیر ) براي دیگر اتاقها در جاهاي نزدیک به منبع صوتی جاي گیري شود .اتاق خواب ها و نشیمن ها و غذاخوري معمولا حساس به صوت هستند در حالی که آشپزخانه ها، حمام ها و اتاق هاي بازي کمتر حساس به صوتند .شکل زیر آشپزخانه و حمام ها در جبهه ساختمانی رو به بزرگراه قرار گرفتند و اتاق خواب ها و نشیمن ها در طرف دیگر جاگیري شدند، به علاوه، دیوارهاي رو به بزرگراه داراي عایق صوتی می باشند . [8]
-3-1-5 بالکن ها
در صورت خواست بالکن، ممکن است ملاحظات آکوستیکی ببار آید. بالکن استاندارد پیش آمده در کنار جاده ممکن است صداي ترافیک رامستقیماًبه داخل ساختمان، به طریقی که شکل زیر توضیح می دهد، انعکاس دهد .اگر بالکن درخواست شود ، معمار ممکن است براي گریز از فشار صداي ناخوشایند، آنها را در سمت محافظت شده اي از ساختمان قرار دهد.( شکل (2
