بخشی از مقاله
چکیده
پیریفورموسپورا ایندیکا - Piriformospora indica - قارچ اندوفیت ریشهزی از خانواده Sebacinaceae میباشد که محرک رشد گیاه و سبب القای مقاومت در گیاه میزبان تحت تنشهای زیستی و غیر زیستی میشود و بنابراین به عنوان یک کود زیستی و عامل بیوکنترل شناخته میشود. این قارچ در ریشه گستره وسیعی از گونههای گیاهان از جمله لگوم ها استقرار مییابد. در این مطالعه گیاه یونجه - Medicago sativa L. - با قارچ تلقیح شده و در گلدانهای پالستیکی حاوی خاک استریل کشت شدند و گیاهان تلقیح نشده به عنوان شاهد در نظر گرفته شدند. گیاهچههای 33 روزه تلقیح شده با قارچ و گیاهان شاهد در معرض تنش خشکی مالیم %33 - آب قابل استفاده - AW - به مدت 48 روز قرار گرفتند.
این بررسی به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کامال تصادفی با 3 تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل دو سطح قارچ - تلقیح و عدم تلقیح با قارچ - P.indica و 2 سطح رطوبتی FC - و - %33 AW بود. برخی صفات رشدی، غلظت آهن و روی و کلونیزاسیون ریشهها بعد از برداشت مورد مطالعه قرار گرفت. مطالعات میکروسکوپی حاکی از کلونیزاسیون موثر ریشهها با قارچ بود و زیست توده بخش هوایی و ریشهها با کلونیزاسیون قارچی افزایش نشان داد که حاکی از تحریک رشد گیاه توسط قارچ میباشد. تنش خشکی بطور معنیداری سبب کاهش زیستتوده، طول گیاه و محتوای نسبی آب برگها گردید.
همچنین غلظت آهن و روی بخش هوایی و ریشهها بطور نامطلوبی متاثر از خشکی شد . - p<0.05 - در این آزمایش کلونیزاسیون قارچی منجر به افزایش معنیدار غلظت آهن ریشهها تحت تیمار %33 AW گردید ولی تفاوت معنیداری بین گیاهان تلقیح شده و شاهد از نظر غلظت آهن و روی بخش هوایی مشاهده نشد و تیمار خشکی و تلقیح با قارچ اثر معنیداری بر غلظت روی ریشهها نداشت . - p<0.05 - نتایج ما حاکی از آن است تلقیح با قارچ پیریفورموسپورا ایندیکا اثر خشکی را در گیاه یونجه تعدیل مینماید.
مقدمه
یونجه با نام علمی.Medicago sativa L یک گیاه علوفهای از خانواده Legominose است که امروزه کشت آن به سرعت در حال توسعه است. به دلیل این که بیشتر گیاهان در محیطهای نامساعد، تغییراتی جهت سازش و تطابق با محیط حاصل میکنند از این رو شناخت عوامل تأثیر گذار بر رشد گیاهان و واکنش آنها به این عوامل بسیار حائز اهمیت است.
امروزه تحقیقات گستردهای برای شناخت ماهیت مقاومت، ترکیبات و عوامل مولکولی دخیل در مسیرهای تحمل به تنشهای زیستی و غیر زیستی در حال اجرا است. قارچهای میکوریزآ نیز نقش مهمی در بهبود تغذیه و رشد گیاهان تحت تنش خشکی دارند و به عنوان اصالح کنندگان زیستی خاکهای تحت تنش مورد استفاده قرار می گیرند
یک نوع جدید از قارچهای اندوفیت ریشه به نام Piriformospora indica را معرفی کردند. این قارچ متعلق به خانواده بازیدیومیست ها بوده و دارای ویژگیهایی مشابه قارچهای میکوریزا است . - Varma et al.,2001 - پیریفورموسپورا ایندیکا هم میتواند همانند قارچهای میکوریزی، همراه با میزبان رشد نماید هم توانایی رشد در محیط کشت درغیاب میزبان و نیز قابلیت کشت در محیط درون شیشه ای را دارا است .
هیفهای این قارچ در سطح ریشه و درون سلول های الیه خارجی ریشه گسترش می یابند ولی آربوسکول پدید نمی آورند. وارما و همکارانش - 2312 - گزارش دادند که این قارچ از راههای مختلف نظیر افزایش سطوح آنزیمهای آنتی اکسیدانت، اسمولیت ها - به خصوص پرولین - و حفظ رنگیزههای کلروفیلی موجب افزایش تحمل به خشکی در گیاه میزبان میشود. با توجه به اهمیت غذایی و دامی گیاه یونجه و نیز با توجه به وسعت اراضی خشک در کشورمان تحقیق حاضر انجام شده است تا از یک سو اثر تلقیح قارچ P.indica در کاهش اثرات مخرب خشکی در گیاه یونجه بررسی شود و از طرف دیگر تاثیر همزیستی قارچ P.indica بر پاسخهای رشدی و نیز غلظت عناصر معدنی آهن و روی گیاه یونجه طی تنش خشکی مورد بررسی قرار گیرد.
مواد و روشها
بذرهای سالم و یکنواخت یونجه - رقم قره یونجه - از دانشگاه تبریز تهیه شد و پس از ضدعفونی سطحی مورد استفاده قرار گرفت. جدایه قارچ پیریفورموسپورا ایندیکا - تهیه شده از دانشگاه مراغه، گروه زیست شناسی - در محیط جامد کافر کشت و تکثیر شد . - Hill and Kafer,2001 - خاک مورد نظر از اراضی دانشگاه زنجان و از عمق 23-3 سانتی متری نمونه برداری شد. در نیمی از گلدانها، به مقدار 23 گرم میسلیوم قارچی تر جهت تماس با بذرهای جوانه دار یونجه در خاک قرار داده شد.
در این مطالعه گیاه یونجه - Medicago sativa L. - با قارچ تلقیح شده و در گلدانهای پالستیکی حاوی خاک استریل کشت شدند و گیاهان تلقیح نشده به عنوان شاهد در نظر گرفته شدند. گیاهچههای 33 روزه تلقیح شده با قارچ و گیاهان شاهد در معرض تنش خشکی مالیم %33 آب قابل استفاده - AW - به مدت 48 روز قرار گرفتند - دوره نوری 11 ساعت روشنایی و 5 ساعت تاریکی، شدت نور 13 میکرو مول فوتون بر متر مربع بر ثانیه و دمای 22±2 درجه ی سانتی گراد
این بررسی به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کامال تصادفی با 3 تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل دو سطح قارچ - تلقیح و عدم تلقیح با قارچ - P.indica و 2 سطح رطوبتی FC - و - %33 AW بود. آبیاری گلدانها تا قبل از مرحله 4 برگی به صورت طبیعی و در حد ظرفیت زراعی برای همه گلدانها انجام گرفت. میزان تخلیه رطوبتی با توزین روزانه گلدان ها کنترل و آبیاری شد. برخی صفات رشدی از قبیل وزن تر، محتوای نسبی آب برگها - Weatherley, 1950 - ، غلظت آهن و روی - Rothery, 1982 - و کلونیزاسیون ریشهها بعد از برداشت مورد مطالعه قرار گرفت. تحلیل داده ها با مقایسه میانگین ها توسط آزمون دانکن در سطح احتمال 8 درصد با استفاده از نرمافزار SAS 9.1 انجام شد و میانگین دادهها با آزمون دانکن در سطح احتمال 8 درصد مقایسه شدند.
