بخشی از مقاله
چکیده:
به منظور بررسی تنش قلیائیت بر رشد و غلظت عناصر در فلفل تحقیقی انجام شد. ، پس از کشت بذرهاي فلفل در داخل سینی کشت نشاهاي دو برگی به داخل گلدانهاي حاوي کوکوپیت و پرلایت انتقال یافتند . تیمارها شامل 4 غلظت صفر، 1، 5 و 15 میلی مولار بیکربنات بود که از منبع بیکربنات سدیم تامین شد. پس از اینکه گیاهان به حد کافی رشد کردند پس از یک ماه اعمال تیمارهاي بیکربنات آغاز شد. گیاهان به مدت 6 هفته در معرض تیمار بیکربنات سدیم قرار گرفتند و در طول مدت اعمال تیمار شرایط دمایی گلخانه 24 ±3 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی 52/4- 63/2 درصد ثبت گردید. پس از پایان آزمایش فاکتورهاي سطح برگ، ارتفاع ساقه، تعداد گره، تعداد گل، شاخص کلروفیل و غلظت آهن و کلسیم در گیاه اندازه گیري شد.
نتایج نشان داد که با افزایش غلظت بیکربنات فاکتورهاي رشد و نموي و میزان غلظت عناصر در گیاه فلفل کاهش یافت. از لحاظ سطح برگ، تعداد گل و شاخص کلروفیل بین تیمار شاهد و غلظت 1 میلی مولار بیکربنات اختلافی وجود ندارد اما از غلظت 5 میلی مولار به بالا کاهش معنی دار در صفات فوق دیده شد. از لحاظ تعداد گره و ارتفاع بین تیمارهاي شاهد و غلظتهاي 1 و 5 میلی مولار تفاوتی مشاهده نشد و فقط غلظت 15 میلی مولار باعث کاهش معنی دار این صفات گردید. میزان آهن در غلظتهاي 1 و 5 میلی مولار با تیمار شاهد تفاوتی نداشت اما میزان کلسیم از تیمار 5 میلی مولار نسبت به شاهد و غلظت 1 میلی مولار بیکربنات کاهش معنی داري را نشان داد.
واژگان کلیدي: تنش، فلفل، قلیائیت، مقاومت
مقدمه:
در بین مهمترین پارامترهاي کیفی آب مورد استفاده جهت آبیاري محصولات گلخانه اي، قلیائیت آب به دلیل اثر آن بر روي پ.هاش خاك و محلول محیط رشد، به عنوان عاملی بحرانی مطرح شده است - پترسن، . - 1996 آب با کیفیت پایین اغلب قلیائیت بالایی دارد - لیندسی، . - 1998 پ.هاش خاك تعیین کننده شکل غالب کربنات در خاك است - عواملی که باعث قلیائیت میشوند بیشتر کربناتها و بی کربناتها هستند - پترسن، . - 1996 گیاهان به غلظتهاي بالاي بیکربنات از طریق کاهش رشد شاخساره واکنش نشان میدهند و این ممانعت در رشد شاخساره در برگیرنده کاهش در تعداد برگها، وزن تر و خشک و طول ساقه خواهد بود. آفتابگردان، گوجهفرنگی، گل اطلسی، کرفس، گل داوودي، سیب، نشاهاي تنباکو، برنج، سورگوم، ذرت، جو، انگور، زیتون، هلو، نخود فرنگی و رزها وقتی در محیط خاك یا محلول غذایی شامل غلظت بالایی از بی کربنات کشت شدند، کاهش رشد در آنها نمایان بود - والدز، . - 2004
غلظتی از بیکربنات که زیانآور خواهد بود بین 4 تا 20 میلی مولار متفاوت گزارش شده است - والدز، . - 2004اضافه کردن بیکربنات سدیم باعث کاهش سطح برگ، تعداد برگ، وزن خشک اندام هوایی، طول و عرض برگ و همچنین سرعت فتوسنتز و هدایت روزنهاي در کاهو شد - ژیلونگ و همکاران، . - 2003 در آزمایشی که روي کاهو انجام شد در گیاهان شاهد نسبت به گیاهان تیمار شده با بی کربنات غلظت مواد غذایی در اندامهاي هوایی بیشتر بود، اما وقتی گیاهان بوسیله بی کربنات و قلیائیت تحریک شدند گرایش قابل توجهی به افزایش تجمع مواد غذایی در ریشهها نشان دادند. در واقع رشد اندام هوایی به شدت توسط قلیائیت آسیب دید - روستا، . - 2010 مقاومت به بی کربنات براي برخی از واریتهها در محصولاتی از قبیل آفتابگردان - آلکانترا و همکاران، - 1988، و برنج - یانگ و همکاران، - 1994 گزارش شده است.
رشد کاهش یافته شاخساره، به میزان فتوسنتز کمتر در نتیجه زردي تحریک شده بوسیله بی کربنات در برگها مربوط می شود. میزان فتوسنتز کمتر، از تخریب سنتز کلروفیل به دلیل انتقال کم آهن - باوارسکو و همکاران، - 1999 یا قابلیت حلپذیري کمتر آهن در خاك یا محلول غذایی ناشی میشود - والدز، . - 2004ممانعت از رشد ریشه همچنان که در چغندرقند مشاهده شد یکی از نخستین اثرات قابل رویت بیکربنات است - کمپبل و نیشیو، . - 2000 درختان انگور تیمار شده با یک محلول غذایی با پ.هاش برابر 8/5 و بیکربنات 10 میلیمولار نسبت به درختان شاهد 16 درصد کاهش در وزن ریشه نشان دادند - رمهلد، . - 2000 ارقام برنج کم بهرهور در جذب روي - Zn - بعد از دو روز رشد در خاك با غلظت 5 میلیمولار بی کربنات، آسیب شدیدي به وزن خشک ریشه، طول و تعداد ریشههایشان وارد شد در مقابل، ارقام برنج بهرهور در جذب روي با یک غلظتی بین 5 تا 10 میلیمولار، افزایش اندکی در پارامترهاي رشد ریشه نشان دادند - یانگ و همکاران، . - 1994
غلظت افزایش یافته بیکربنات در محلول غذایی، طول ریشه را در ذرت، سورگوم و جو کاهش داد اما قطر ریشه در پاسخ به غلظت بالاي بی کربنات افزایش یافت - الهنداوي و همکاران، . - 1997 همچنین قطر ریشه و تولید ریشههاي جانبی در گیاهان چغندر قند بعد از گذشت 3 روز از شروع کمبود آهن و تیمار بی کربنات افزایش یافتند - کمپبل و نیشیو، . - 2000 هنگامی که پایههاي هلو در معرض غلظت 5 تا 10 میلی مولار بی کربنات قرار گرفتند برگها و ریشههاي آن کاهش معنیداري در غلظت آهن نشان دادند - دلاگواردیا و آلکانتارا، . - 2002 در برخی موارد زردي ناشی از بی کربنات یا آهک مربوط به کاهش در جذب آهن نیست چون میزان آهن در بافتهاي گیاه بیش تر از غلظت لازم براي رشد نرمال تشخیص داده میشود - منگل وگیورتزن1،. - 1986
اصطلاح کلروز پارادوکس2 براي توصیف زردي القاء شده در برگ با وجودي که برگها شامل غلظت بالاتري از آهن نسبت به برگهاي سبز هستند استفاده میشود - رمهلد، . - 2000دانهالهاي تنباکو هنگامیکه با بیکربنات سدیم تیمار شدند ظاهر سوخته و قهوهاي در ریشههایشان توسعه یافت، این می تواند بسبب هر یک از یونهاي بیکربنات یا Na+ باشد - پیرس3 و همکاران، . - 1999 بر طبق گفته محققین، این اثر احتمالاً بیشتر از آنکه به Na+ وابسته باشد به بی کربنات مربوط میشود چون محلولهاي اسیدي شده که داراي بی کربنات سدیم بودند هیچ اثر منفی روي ریشهها نداشتند - ریدوت4 و همکاران، . - 1995 غلظتهاي افزایش یافته بی کربنات، همچنین باعث جلوگیري از تنفس ریشه شده بود از آنجائی که میزان تنفس در ناحیه سطحی بسیار بالاست مریستم ریشه و بنابراین رشد ریشه تحت تأثیر قرار میگیرد - الهنداوي و همکاران، . - 1997 پایههاي هلو و درختان زیتون وقتی با هر یک از بی کربنات به غلظت 10 میلیمولار یا تنش آهن مواجه شدند وزن ریشهي خود را ثابت نگهداشته یا افزایش دادند - دلاگواردیا و آلکانتارا، . - 2002
هردوي ارقام حساس و مقاوم نخودفرنگی همچنین وقتی در معرض محلولهاي شامل بیکربنات قرار گرفتند وزن ریشه خود را افزایش دادند - زرایبی و غرسالی، . - 2002 دیگر پژوهشگران شواهدي ارائه دادند که پیشنهاد میکند اثر بیکربنات به دلیل یک فاکتور توقیف کننده قابل انتقال از ریشه نیست این بوسیله یک سیستم ریشهي دوبخشی آزمایش شده بود. در خیار، ریشه اصلی بریده شد و ریشههاي جانبی را که رشدشان افزایش یافته بود به دو بخش تقسیم کردند یک بخش تحت تیمار بیکربنات قرار گرفت و بخش دیگر را به عنوان شاهد در نظر گرفتند با وجود اینکه بخشی از ریشهها در محلول با غلظت 10 میلیمولار بی کربنات سدیم قرار داشت، بخش دیگر که در محلول بدون بیکربنات بودند ظرفیت بالایی در جهت احیا کردن Fe2+ نشان داد. با این حال ظرفیت احیاکنندگی Fe2+ در ریشههاي نگهداري شده در غلظت 10 میلی مولار بیکربنات سدیم کاهش یافته بود - رومرا و همکاران، . - 1992
مواد و روش ها:
بهمنظور بررسی تاثیر تنش قلیائیت بر گیاه فلفل آزمایشی در قالب طرح کاملاً تصادفی در 3 تکرار انجام شد بدین منظور پس از کشت بذرهاي فلفل در داخل سینی کشت نشاهاي دو برگی به داخل گلدانهاي حاوي کوکوپیت و پرلایت انتقال یافتند .آب مورد نیاز براي تهیه محلول غذایی از یک دستگاه تصفیه آب با پنج فیلتر و EC آب خروجی معادل 14 میکروموس بر سانتیمتر تامین شد. فرمول محلول غذایی یک چهارم هوگلند جهت ساخت محلول غذایی جهت تغذیه نشاها مورد استفاده قرار گرفت. تیمارها شامل 4 غلظت صفر، 1 و 5 و 15 میلی مولار بیکربنات بود که از منبع بیکربنات سدیم تامین شد. پس از اینکه گیاهان به حد کافی رشد کردند پس از یک ماه اعمال تیمارهاي بیکربنات آغاز شد.
گیاهان به مدت 6 هفته در معرض تیمار بیکربنات سدیم قرار گرفتند و در طول مدت اعمال تیمار شرایط دمایی گلخانه 24 ±3 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی 52/4-63/2 درصد ثبت گردید. پس از دو ماه اعمال تیمارها فاکتورهاي سطح برگ، تعداد گل، تعداد گره، ارتفاع گیاه و شاخص کلروفیل بر روي گیاهان اندازه گیري شد . جهت اندازهگیري شاخص کلروفیل از دستگاه SPAD و براي اندازه گیري سطح برگ از دستگاه سطح برگ سنج استفاده گردید. براي اندازه گیري میزان آهن و کلسیم، پس از هضم نمونه ها با اسید نیتریک 65 درصد، با استفاده از دستگاه جذب اتمی میزان عناصر آهن و کلسیم
