بخشی از مقاله
چکیده
اکثر خاکهای مناطق خشک و نیمهخشک ایران دارای کمتر از یک درصد ماده آلی هستند که این مسئله سبب کاهش کیفیت برخی از ویژگیهای فیزیکی خاک از جمله کاهش پایداری خاکدانهها و تخریب ساختمان خاک میشود. در این پژوهش تأثیر کود دامی و لجن فاضلاب شهری در سه سطح صفر، 1 و 2 درصد و کاتیون پتاسیم در سه سطح 1، 3 و 5 دسی زیمنس بر متر بهصورت طرح کاملاً تصادفی در قالب آرایش فاکتوریل برای مقایسه تیمارها بر پایداری ساختمان خاک انجام گرفت.
نتایج نشان داد تیمار یک درصدکود دامی در شوری 1 دسی زیمنس بر متر باعث افزایش شاخص پایداری نرمال شد ، با وجود بالا بودن مقدار ماده آلی در تیمارهای کود دامی و لجن فاضلاب، کاهش معنیدار شاخص پایداری نرمال در تیمار دو درصد آنها مشاهده شد که باوجود زیاد بودن مقدار ماده آلی در این تیمارها، به دلیل بالا بودن پتاسیم در شوریهای بالا و همچنین بالا بودن سدیم و پتاسیم در کود دامی و زیاد بودن سدیم در لجن فاضلاب ، شاخص پایداری نرمال کاهش یافت.
مقدمه
کمبود ماده آلی سبب کاهش کیفیت برخی از ویژگیهای فیزیکی خاک ازجمله کاهش پایداری خاکدانهها، تخریب ساختمان خاک میشود. پایداری خاکدانههای خاک بهعنوان شاخص کلیدی برای ارزیابی ساختمان، کیفیت و سلامت خاک در نظر گرفته میشود . - 1 - عوامل تأثیرگذار بر پایداری خاکدانهها را میتوان به دو گروه فاکتورهای درونی یا ویژگیهای ذاتی خاک - مانند غلظت یونها، رسانایی الکتریکی، اسیدیته، نسبت جذب سدیم، میزان ماده آلی، آهک، آلومینیم و نوع کانیهای رسی - و فاکتورهای بیرونی - مانند اقلیم، مکان و فصل - تقسیم کرد . - 2 - بسیاری از پژوهشها نشاندهندهی نقش مثبت مواد آلی در تشکیل و پایداری خاکدانهها است - - 3,4 و با افزایش ماده آلی پایداری خاکدانهها افزایش مییابد.
مواد و روش
نمونهبرداری خاک از عمق صفرتا 30 سانتیمتری در عرض جغرافیایی 36 درجه و 26 دقیقه و طول شرقی 56 درجه و 15 دقیقه در ارتفاع 1400 متری در دامنههای شمال ارتفاعات بینالود انجام شد و بعد از هوا خشک شدن از الک 4 میلیمتر عبور داده شد.
کود دامی نیز از الک 4 میلیمتر عبور داده شد. لجن فاضلاب شهری از تصفیهخانه پرکندآباد مشهد تهیه و پس از هوا خشک شدن و کوبیدن از الک 4 میلیمتر عبور داده شد.این تحقیق بهمنظور بررسی و ارزیابی شاخصهای پایداری ساختمان خاک تحت تأثیر تیمارهای مختلف کود دامی و لجن فاضلاب - در سه سطح صفر،1 و 2 درصد - و آبیاری با آبشور حاوی KCL در سه سطح شوری 5 - ، 3، 1 دسی زیمنس بر متر - با سه تکرار و درمجموع 54 گلدان یک کیلوگرمی انجام شد. به همه گلدانها در ابتدا 300 میلیلیتر آب شهری اضافه شد تا به حالت اشباع برسد و از هفته بعد، آبیاری با KCL آغاز شد و هر 7 روز یکبار 200 میلیلیتر محلول KCL به گلدانها افزوده شد. این دوره آبیاری 8 هفته به طول انجامید. و بعد از گذشت 8 هفته آزمایش پایداری انجام گرفت.
جدول 1- ویژگیهای خاک، کود و لجن فاضلاب قبل از آزمایش
DLSi میزان ازهمگسیختگی هر کلاس از اندازه خاکدانهها، :Pi0 نسبت وزن خاکدانهها در کلاس اندازه I قبل ازهمگسیختگی، :Pi نسبت وزن خاکدانهها در کلاس اندازه I بعد ازهمگسیختگی، :Si0 نسبت شن با اندازه I در هر کلاس اندازه خاکدانهها قبل ازهمگسیختگی و :Si نسبت شن با اندازه I در خاکدانهها بعد ازهمگسیختگی است، همه نسبتها بر اساس وزن کل خاک بیان میشوند. - کلاسهای اندازه خاکدانهها عبارتاند از کوچکتر از 53 میکرون، 53-250 میکرون، 250-2000 میکرون و بزرگتر از 2000 میکرون - .میزان ازهمگسیختگی کل خاک - DL - بر اساس معادله - 2 - تعیین شد. :n تعداد کلاس اندازه خاکدانهها است.
حداکثر ازهمگسیختگی - DSLi - max - - بر اساس معادله - 3 - محاسبه گردید.
: P p مقدار ذرات اولیه شن در هر کلاس اندازه خاکدانهها بعد ازهمگسیختگی کامل کل خاک است. سایر پارامترهاقبلاً تعیینشدهاند. سرانجام شاخص پایداری نرمال - NSI - بر اساس معادله - 4 - محاسبه شد.
نتایج و بحث
-تأثیر تیمارهای ماده آلی - کود دامی و لجن فاضلاب - بر شاخص پایداری نرمال - NSI -
نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر تیمارهای ماده آلی بر شاخص پایداری نرمال در سطح آماری 0/1 درصد معنیدار شد. با توجه به شکل 1، مقایسه میانگین دادهها نشان داد که تیمار یک درصد کود دامی با مقدار - 0/89 - بیشترین اثر و تیمار شاهد با مقدار - 0/74 - کمترین اثر را بر شاخص پایداری نرمال داشتند. با توجه به بالا بودن سدیم و پتاسیم در کود دامی و بالا بودن سدیم درلجن فاضلاب - جدول - 1 و اثر مخرب این دو بر پایداری خاکدانهها در مقادیر بالای ماده آلی کاهش پایداری نرمال مشاهده شد
