بخشی از مقاله
چکیده:
با افزایش جمعیت وهمچنین پیشرفتهای اقتصادی و صنعتی روز به روز بر میزان مواد زائد تولیدی از جمله لجن های فاضلاب افزوده می شود. از این رو در سالهای اخیر استفاده از لجن فعال فاضلاب شهری و صنعتی به عنوان منبعی مناسب برای تولید کود آلی ورمی کمپوست مورد توجه قرار گرفته است. با این روش نه تنها لجن فعال تولید شده در تصفیه خانه ها مدیریت می شود بلکه لجن فعال فاضلاب در حین فرایند ورمی کمپوست تثبیت شده و به یک کود آلی که ساختار، تخلخل ،تهویه، زهکشی و ظرفیت نگه داری رطوبت آن در حالی می باشد تبدیل می شود.
کود ورمی کمپوست مشکلات کودهای شیمیایی را ندراد و ضمن حفظ محیط زیست موجب حاصلخیزی خاک می شود و مواد مغذی را در فرم قابل دسترس برای گیاهان تامین می کند. این تحقیق در راستای تثبیت لجن فعال فاضلاب شهری و لجن فعال فاضلاب کارخانه شیر انجام شد که کود تولیدی دارای خصوصیات ظاهری وفیزیکی و شیمیایی مناسب برای استفاده در زمینهای کشاورزی می باشد.
در این تحقیق با ترکیب درصدهای مختلف از لجن فعال فاضلاب کارخانه شیر و لجن فعال فاضلاب شهری با کود گاو و به کمک کرم Eisenia foetida ورمی کمپوست تولید شد و بررسی پارامترهای EC,PH,TKN ,TOC,C/N درطی فرایند نشان داد که طی فرایند تولید ورمی کمپوست میزان TOC, PH,C/N کلیه بسترها کاهش و میزان EC,TKN کلیه بسترها افزایش داشت .در کل نتایج این تحقیق حاکی از آن است که با استفاده از فرایند ورمی کمپوست می توان کودآلی با ارزش ورمی کمپوست را با استفاده از لجن فعال فاضلاب شهری ولجن فعال فاضلاب کارخانه شیر تولید کرد.
مقدمه
یکی از مشکلات بشر در قرن حاضر، وجود ضایعات آلی و یافتن بهترین شیوه دفع آنهاست. با افزایش روز افزون جمعیت و گسترش شهرها و صنایع مختلف ، این ضایعات در حجم عظیمی تولید می شود. استفاده مجدد از این ضایعات که به عنوان بازیافت مصطلح شده است ، نه تنها گام موثری در جهت حفظ میحط زیست به حساب می آید بلکه با تبدیل این ضایعات به مواد قابل استفاده، صرفه اقتصادی فراوانی در بر خواهد داشت
تولید ورمی کمپوست یک روش پایدار برای مصرف و تجزیه ضایعات آلی نظیر فضولات دامی و زایدات کشاورزی و لجن فعال فاضلاب شهری و صنعتی و در نهایت تبدیل آنها به یک کود ارزشمند و یک عامل محرک رشد گیاهان است. در این روش انواع زایدات آلی به جای دفن و ایجاد مشکلات زیست محیطی فراوان و صرف هزینه های هنگفت برای رفع این مشکلات تبدیل به کود کمپوست می شوند
فرایند ورمی کمپوست عبارت است ازعبور آرام و پیوسته مواد آلی از درون دستگاه گوارش کرم و تغییر حالت این مواد به مدفوع کرم. فضولات کرم ها شامل مواد مغذی برای گیاه بوده و درای حالتی است که به موقع برای تغذیه گیاه آزاد می شود
مواد مغذی مهم مانند نیتروژن ، فسفر و پتاسیم و کلسیم موجود در مواد آلی ، طی فرایند ورمی کمپوست از طیق فعالیت های میکروبی به صورت محلول وقابل دسترس برای گیاهان تبدیل می شوند
کود آلی ورمی کمپوست به دلیل دارا بودن هورمون های رشد گیاهی و آنزیم های خاک و ساختار فیزیکی مناسب و جمعیت میکروبی غنی موجب افزایش عملکرد محصولات زراعی می شود
تولید کود آلی ورمی کمپوست از دو جهت حائز اهمیت است نخست اینکه با استفاده از این فرایند می توان حجم زیادی از ضایعات آلی از جمله لجن فاضلاب را بازیافت کرد و که از نقطه نظر اقتصادی و زیست میحطی مهم است و ودوم اینکه ورمی کمپوست تولید شده سرشار از مواد هولیک و عناصر قابل جذب برای گیاهان است و استفاده از آن درزمینهای کشاوزی سبب افزایش بازدهی در محصولات کشاورزی می شود
مواد و روشها
این تحقیق در قالب یک طرح تصادفی با 11 تیمار در 3 تکرار انجام گرفت . مواد اولیه لازم برای انجام این آزمایش شامل لجن فعال فاضلاب کارخانه شیر، لجن فعال فاضلاب تصفیه خانه فاضلاب شهری و کود گاو بود . لجن فاضلاب کارخانه شیر از کارخانه شیر پگاه کرمان و لجن فاضلاب شهری از تصفیه خانه فاضلاب شهری زنگی آباد شهر کرمان تهیه شدند، کود گاوی نیز از مزارع اطراف کرمان تهیه شد. تیمارها به صورت مخلوطی از لجن های فاضلاب و کود گاوی برای تولید ورمی کمپوست بود.
در این تحقیق که در تابستان سال 1394 انجام شد ابتدا سبدهای پلاستیکی در ابعاد 45 * 60 * 30 cm ، وزن 600 گرم و حجم تقربی 81 لیتر استفاده شد.پس از فرآوری و آماده سازی مواد اولیه، در داخل هر یک از ظروف 5 کیلوگرم مواد بستر - بر اساس وزن خشک - ریخته شد و هر ظرف به عنوان یک واحد آزمایشی به شمار آمد. پس از آماده سازی تیمارهای مخلف رطوبت آنها در حدود %60 - 80 وزنی تنظیم شد سپس عمل تلقیح کلیه تیمارها توسط کرم های خاکی از گونه Esienia foetida انجام شد به طوری که به هر تیمار 35 جفت کرم خاکی با وزن تقریبی300 - 400 میلی گرم اضافه شد . پس از سپری شدن 90 روز از شروع کار دوره ورمی کمپوست به اتمام رسید. به منظور اندازه گیری پارامترهای مورد نظر نمونه های همگن از هر تیمار در ابتدای مرحله ورمی کمپوست - روز اول - و در انتهای فرایند ورمی کمپوست - پس از گذشت 90 روز - تهیه شد.
PHبسترها توسط دستگاه PH متر دیجیتال اندازه گیری شده و رطوبت مواد بستردر طی دوره ورمی کمپوست در حدود %60 - 80 درصد وزنی تنظیم شد. هدایت الکتریکی EC در عصاره 5 به1 آب به کود - Campitelli2008 PHدر عصاره 5 به 1 و نیتروژن کل به روش کجلدال Toc - Schollenberger1945 - به روش والکی بلاک - - Walkley1934 اندازه گیری شدند.
ترکیب درصد بسترها به صورت زیر است:
%100 - A1 لجن فاضلاب کارخانه شیر %100 - A2 لجن فاضلاب شهری %50 - A3 لجن فاضلاب شیر % 50 + کودگاوی %50 - A4 لجن فاضلاب شهری زنگی آباد % 50 + کود گاوی % 40- A5 لجن فاضلاب شیر %60+ کود گاوی %40- A6 لجن فاضلاب شهری % 60 + کود گاوی%10 A7 لجن فاضلاب شیر % 80 + کود گاوی % 10 + خاک اره 15 A8 لجن فاضلاب شیر % 15 + لجن فاضلاب شهری % 60 + کود گاوی% 10 + خاک اره %20 A9 لجن فاضلاب شیر % 20 + لجن فاضلاب شهری %60+ کود گاوی %50A10 لجن فضلاب شیر 50 + درصد لجن فاضلاب شهری %100 A11 کود گاوی
