بخشی از مقاله
چکیده
ررررررخشکسالی از تاثیرگذارترین پدیدهرها بر کلیه جنبهرهاي مختلف زندگی انسانهاست که با درجات متفاوت میتواندرراثرات زیانباري بر تمامی بخشهايرجامعه داشته باشد.ردر این مقاله ابتدا ویژگیرهاي منحصر بهفرد خشکسالی در مقایسه با سایر بلایاي طبیعی ذکر شده و در ادامه اقلیم و بارش ایستگاه بوشهر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و براي تحلیل خشکسالی در ایستگاه بوشهر از شاخصرهاي میانگین متحرك، آزمون دنباله و شاخص بارش استاندارد شده عمغ؛لاراستفاده شد. رنتایج میانگین متحرك 3رو 5رساله نشانردهنده ادامه خشکسالیرها بود. ربا استفاده از شاخص مغ؛ررشدیدترین خشکسالیها در مقیاسرهاي زمانی 1، 6، 12رو 24 رماهه استخراج گردید، در مقیاس یک ماهه، شدیدترین خشکسالیها در ماه دي سالهاير1349رو 1373روماه بهمن سالهاير1367رو 1373راتفاق افتاده است، در مقیاس 6 رماهه نیز شدیدترین خشکسالی با تداوم 4 رماهه از دي سال 1349 رتا فروردین 1352 رروي داده است. ردر مقیاس 12 رماهه خشکسالیرهاي با تداوم 10 رماهه و در مقیاس 24 رماهه با تداوم 11 رماهه روي داده است و در پایان جهت کاهش خسارات ناشی از خشکسالی پیشنهاداتی ارائه شده است.ر
مقدمه
خشکسالی یکی از تاثیرگذارترین پدیدهرها بر کلیه جنبهرهاي مختلف زندگی انسانهاراست که با درجات متفاوت میتواندرراثرات زیانباري بر بخشهايرمختلفی همچون کشاورزي، آبرورصنعت داشتهباشد.رخشکسالی یکی از اثرات زیانآور کمبود بارش میباشد که در همه اقلیم ها و مکان ها ممکن است روي دهد و هیچ اقلیم و مکانی از آن گریز نیست و با خشکی تفاوت عمدهاي دارد زیرا که خشکی، ویژگی دایمی منطقه است که حاصل عدم کفایت مقدار بارندگی است ولی خشکسالی ویژگی موقتی هواشناسی یک منطقه بهرشمار رفته و صرفا"رهنگامی که بارندگی زیر نرمال باشد، اتفاق می افتد عNDMC,1995لا.رگسترش و حضور پرفشارهايرجنب حاره، تغببرات چرخه موسمی تابستانی، کاهش دماي آبر هاي سطحی بر اثر تغییر مسیر جریانهاي اقیانوسی یا تشدید فرارانش و جابجایی مسیر حرکت سیستمرهاي باران زاي عرضرهاي میانی بهرعلاوهر رویژگیرهاي جغرافیایی مناطق از جمله ارتفاع، شرایط توپوگرافیک و وضعیت منطقه از نظر دریافت سیستمرهاي مختلف جوي از علل بهروجود آمدن خشکسالی محسوب میشوند علشنی زند، 1387لا.رخشکسالی داراي ویژگیرهاي متعددي است که آن را از سایر پدیدهرهاي دیگر طبیعی نظیر سیل، طوفان، صاعقه، تگرگ، زلزله و... رمتمایز ساخته است؛ ویژگیرهایی نظیر مشخص نبودن زمان شروع و خاتمه، خزنده بودن آن، وسعت مناطق آسیب دیده بیشتر نسبت به سایر بلایاي طبیعی و عدم وجود یک تعریف قابل قبول و مطمئن و وجود بیش از 150رتعریف از خشکسالی، این پدیده را نسبت به سایر پدیدهر ها متمایز ساخته است، ولی از تعریف پالمر در مورد خشکسالی در سال 1965ربهرعنوان یکی از جامعترین تعریفها نام برده شده است که خشکسالی را کاهش رطوبت مستمر و غیر طبیعی تعریف نموده است که واژه مستمر به استمرار حالت کمبود و واژه غیرطبیعی به انحراف شاخص موردنظر از شرایط طبیعی یا میانگین اطلاق میشود.رر
طرح موضوع
موقعیت استان بوشهر و شرایط رآبوهوایی رحاکم بر آن و قرارگیري این استان در کمربند خشک جهانی عUNEP,1997لا، رپدیده خشکسالی را بهرعنوان یک واقعیت اقلیمی در استان مطرح ساخته است بهرطوریکه این پدیده یکی از ویژگیرهاي اصلی رآبوهواییراستان بوشهر محسوب میشود، اثر سیستمرهاي پرفشار جنب حارهاي باعث شده است که مقدار بارش در بوشهر نسبت به بخشهايرشمالی و غربی بهرطور محسوسی کاهش یافته و مانع اثر سیستمرهاي شمالی و غربی به این منطقه شود.رخشکسالی تقریبا"ربر کلیه جنبهرهاي زندگی و بخشهايرجامعه بهرطور مستقیم و غیر مستقیم تاثیر میرگذارد، بهرخصوص در مناطق خشکی نظیر استان بوشهر که به علت وجود نوسانات شدید در بارشهاي این مناطق، آسیبپذیريربیشتري را در بخشهايرکشاورزي، صنعت، آب وارد میکند عکردوانی، 1380لا.رخشکسالی یکی از مهمترین حوادث طبیعی میباشد که ساکنین استان از قدیم الایام با آن مواجه بودهراند و بارندگی منبع عمده آب براي کشاورزي، صنعتی و مصارف خانگی در استان بوشهر است، نوسان آن در سالهايراخیر میتواندرراثرات خفیف بر زندگی شخصی تا مصایب بزرگ در سطح استانی را به همراه داشته باشد، بهرطوریکه میزان خسارت خشکسالی 86-88 ردر زیر بخش دام و طیور 618رمیلیارد ریال و در بخش مزارع و باغات بیش از 387رمیلیارد ریال برآورد شده است که عمدتا"رناشی از تاثیر مستقیم کاهش بارندگی میباشد عدومین جلسه کارگروه آب، کشاورزي و منابع طبیعی استان بوشهر، 1387لا، لذا در این مقاله سعی می نماییم بارش در ایستگاه بوشهر را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و سپس با استفاده از بعضی از نمایههاي خشکسالی، خشکسالی در ایستگاه بوشهر مورد تجزیه و تحلیل قرار میردهیم.ررر
روش تحقیق
در این تحقیق روش مطالعه توصیفی تحلیلی است که به جمعرآوري اطلاعات مورد نیاز از شیوه کتابخانهراي انجام شده است. رایتدایرمبانیرنظریهاي و سوابق مطالعاتی موضوع بررسی و بر این مبنا، تعدادي از شاخصرهاي مرتبط با خشکسالی از جمله شاخص میانگین متحرك، روش آزمون دنباله و شاخص استاندارد شده بارش عSPIلا رجهت تجزیه و تحلیل خشکسالی انتخاب شده است.ررر
یافتههاي تحقیق جدول 2ردرصد بارشهاي فصلی و همچنین میانگین فصلی و سالیانه ایستگاه بوشهر در دوره 39رساله را نشان میدهد.ربا توجه به این جدول و وقوع اعظم بارش ها که در فصلهاي زمستان و پاییز اتفاق افتاده، لزوم ذخیرهسازي آب و تغذیه مصنوعی سفرههاي آب زیرزمینی در این فصول را ضروري میسازدر.ربیشترین بارش ثبت شده ایستگاه بوشهر در سال 1376ربه میزان 807/8رمیلی متر و کمترین مقدار در سال 1349ربرابر با 46/7ر میلی متر بوده است.ر بر این اساس، دامنه اختلاف بارش 761/1رمیلی متر است که این حاکی از پراکنش بارش است که در اقلیمهاي گرم و خشک نمود بیشتري پیدا میرکند.ررر
روش میانگین متحرك
پدر این روش، اثر و حافظه پدیدهرهایی که در سالهايرقبل به وقوع پیوسته اند، نیز در تعیین سالهايرخشک و تفکیک این وقایع از سایر پدیدهرهاي جوي در یک سري مشاهداتی دخالت داده میشوند.ربدین مفهوم که هنگامی که از یک میانگین متحرك 3 رساله استفاده میشود، اثر تجمعی کمبود یا مازاد بارشی که اتفاق افتاده در تعیین وضعیت سال جاري در نظر گرفته شده و حاصل اثر قبلی و فعلی، تعیینکننده خشک یا عدم خشک بودن آن در سال جاري خواهد بود.ردر نمودارهاي میانگین متحرك، اگر منحنی ها از پایین به سمت بالا در حرکت باشد، نمایانگر حرکت ایستگاه به سمت ترسالی و افزایش بارش و در صورت نزولی بودن منحنی به طرف خط میانگین و یا پایینرتر از آن، ایستگاه به سوي خشکسالیرو کاهش بارندگی پیش می رود.رعواثقی، 1388لا.رمیانگین متحرك 3 رو 5رساله در ارتباط با روند خشکسالی و پیشربینی این رخداد، نقش مهمی بازي میکند ععلیزاده، 1385لا. رجهت روبه پایین میانگین متحركهاي 3رو 5رساله دلالت بر ادامه خشکسالی دارند عنصر اصفهانی، 1387لارکه در ایستگاه بوشهر نیز با توجه به رو به پایین بودن نمودارهاي مربوط به میانگین متحرك 3رو 5رساله بوشهر، نشان میدهدرکه خشکسالی همچنان ادامه دارد.ررر
