بخشی از مقاله
خلاصه:
سد تبارک آباد یک سد خاکی سنگریزه ای با هسته رسی قائم در ٍِ کیلومتری شمال شرق قوچان واقع شده است.از اهداف اصلی ساخت این سد تامین و تنظیم آب مورد نیاز ًٌِّ هکتار اراضی کشاورزی پایین دست و تامین قسمتی از نیاز آب شرب درازمدت شهر قوچان به میزان ٌُ میلیون متر مکعب است. ابزاربندی سدهای بزرگ و کنترل رفتار آنها از توجه های اکید کمیته ملی سدهای بزرگ - - ICOLD بوده و شرکت مدیریت منابع آب ایران بررسی سالانه سدها را الزام آور دانسته است.
در تحقیق حاضر رفتار واقعی دوبعدی سد و مقطع اصلی آن در دوران بهره برداری با کمک تحلیل عددی بازگشتی المان محدود به استناد قرائت های انجام شده ابزارهای منصوبه در بدنه سد شبیه سازی می شود و توزیع مقادیر کسب شده از مدل با طرح پیش بینی شده مقایسه می شود.این نتیجه ما را به انتخاب میزان گرده سد کمک می کند و همچنین متوسط ثبت قوس زدگی اندازه گیری شده در قسمت پائینی هسته به مراتب کمتر از مرحله طراحی است.
مقدمه
سدهای مخزنی باتوجه به نوع وجنس مصالح،قدمت ،شرایط زمین شناسی،شرایط جمعیتی ومناطق استراتژیکی پایین دست و... ، مقرراتی برای کنترل ایمنی وپایداری دارند. متولیان وبهره برداران سدها به منظور جلوگیری از خطرات احتمالی شکست سدها ،برنامه های مدونی راتنظیم نموده اند .این برنامه ها ازطرف نهادهای مهم مرتبط نظیرUSBR پیشنهاد شده اند.
یکی از این برنامه ها قرائت منظم ابزار منصوب درسد وسپس رفتارسنجی سد براساس دادهای گرفته شده از این ابزارها است . شبیه سازی رفتارواقعی سد وتحلیل عددی بازگشتی به خصوص دردوران بهره برداری، که تحت شرایط محدودیت های زمان ساخت ، آبگیری اولیه و گذشت زمان قرار گرفته است وقیاس آن با رفتار پیش بینی شده زمان طراحی ، این امکان را می دهد که درصورت بروز اختلاف غیرمعمول وغیرایمن، راهکارهای مناسب دردوران بهره برداری اتخاذ گردد.
سد تبارک آباد ازنوع خاکی سنگریزه ای با هسته رسی قائم به ارتفاع متر،طول تاج متر وعرض متربا مساحت حوضه آبریز ًِّ کیلومترمربع وحجم مخزن میلیون مترمکعب درٍِ کیلومتری شمال شرق قوچان قراردارد .این موقعیت درشکل نشان داده شده است
سد تبارک آباددر سه مقطع عرضی ابزارگزاری شده و داده های بدست آمده ازاین ابزار که اتفاقا بسیار منظم قرائت شده اند کمک کرده اندکه با انجام تحلیل عددی بازگشتی،تغییرمکان های واقعی در دوران بهره برداری شبیه سازی شده وسپس این رفتار با آنچه دردوران طراحی پیش بینی شده تدقیق گردد.
در این مقاله راهکارهائی نیز به منظورارتقاء ایمنی دردوران بهربرداری بدست آمده است ارائه کردیده است. شکل موقعیت جغرافیائی سد تبارک آباد در کشور و استان وشهر قوچان و راههای دسترسی به منطقه
مشخصات زمین شناسی ساختگاه سد
محل سد و مخزن در منطقه فعال لرزه ای با کوه های زمخت و شیب های تند واقع شده است دیواره های دره در محل سد دارای شیب تند، درجه در تکیه گاه چپ درجه در جناح راست می باشند. زمین شناسی سد و ساختارهای زمین شناسی با اهمیت محور ناودیس تبارک آباد و گسل تبارک آباد می باشند. محور ناودیس تبارک آباد با روند شمال غرب به جنوب شرق در شمال شرقی مخزن قرار دارد. گسل تبارک آباد از حدود چند متری شرق سد عبور می کند و محورناودیس تبارک آباد را قطع می کند. این گسل دارای طول ٍِ کیلومتری ودرفاصله ٍ کیلومتری ساختگاه سد واقع است، گسل مذکورفعال بوده و نشانه هایی از جابه جایی در نهشت های کواترنری منطقه وجود دارد. وجود این گسل و سیستم های درزه مربوطه با توجه به سیستم های درزه برشی و کششی متفاوت تاثیر نامطلوبی روی کیفیت توده سنگی و نفوذپذیری در پی سد و مخزن دارند .
مشخصات اصلی سد
سد مخزنی خاکی سنگریزه ای تبارک آباد در ٍِ کیلومتری شمال شرقی شهر قوچان در کیلومتری پاییندست روستای تبارک آباد بر روی رودخانه تبارک آباد که یکی از سرشاخه های فرعی رودخانه اترک می باشد، احداث گردیده است.
سد تبارک آباد یک سد خاکی سنگریزه ای با هسته رسی قائم به ارتفاع حداکثر متر از کف ومتر از بستر سنگی می باشد. عملیات ساخت سد تبارک آباد قوچان از بهمن ماه سال ٌآغاز شده و در مهر ماه سال به اتمام رسیده است. در مجموع طول دوره ساخت در حدود روز و کمتر از مقدار پیش بینی شده اولیه که حدود روز بوده می باشد.
اهداف اصلی اجرای این طرح عبارتند از:
- تأمین و تنظیم آب مورد نیاز هکتار از اراضی پایاب.
- تأمین قسمتی از نیاز آب شرب دراز مدت قوچان به میزان میلیون مترمکعب در سال در صورتی که تأمین آب شرب درازمدت قوچان از منابع آبهای زیرزمینی و آهکی امکانپذیر نباشد.
- کنترل سیلاب و جلوگیری از آسیب دیدگی زمینهای کشاورزی پاییندست.
مقطع عرضی تیپیک سد ، پلان موقعیت ابزارگذاری ، موقعیت ابزار نشست سنج درهسته سد در اشکال زیر نشان داده شده است. همچنین برای درک بهتراز گستره واحجام سد، مشخصات فنی وهندسی ومشخصات مصالح در جداول به همراه نمائی از سد گنجانده شده است. بعضی داده های ژئوتکنیکی که بوسیله آزمایش سه محوری تحکیم نیافته زهکشی نشده درگزارش طراحی بدنه آمده است .بامقادیرجدول تطابق نداردولی دراین گزارش از مستندات جدول زیر استفاده شده است.
