بخشی از مقاله
چکیده:
گاز تدریجا به اصلیترین منبع انرژي بشر امروزي تبدیل میشود. پیشرفت و ترقی بشر امروز مدیون انرژي است و انرژي به عنوان اصلیترین موتور تمدن بشري نقش انکار ناپذیري در تمامی عرصههاي زندگی انسان امروز دارد. خوردگی یکی از مشکلات عمده در صنایع نفت و گاز به شمار میآید که سالانه مبالغ هنگفتی، به خود اختصاص میدهد. لذا ارایه راهکارهایی جهت کاهش میزان خوردگی در راستاي کاهش خرابیها و هزینههاي تعمیراتی و همچنین افزایش بهرهوري و داشتن تولیدي پایدار امري مهم و حیاتی است. در این مقاله در مورد انجام تعمیرات پیشگیرانه و بازرسیهاي دورهاي در قالب حفاظت کاتدیک و پیگرانی جهت پایش خوردگی خط لوله دوم سراسري در محدوده منطقه پنج عملیات گازي توضیحاتی ارایه میشود و با ارایه آمار در بازههاي زمانی مختلف نتایج این اقدامات بیان میگردد.
واژه هاي کلیدي: خط لوله، خوردگی، حفاظت کاتدیک، پیگ، پیگرانی.
مقدمه:
رونق اقتصاد جهان نیازمند منابع انرژي است و مطالعات مختلف نشان میدهد منابع هیدروکربوري تا سال 2050همچنان به عنوان عمدهترین منابع تأمین انرژي باقی خواهند ماند. کاربرد گاز طبیعی به عنوان سوخت حرارتی تنها قسمتی از موارد متنوع کارآیی این ماده گرانقدر به شمار می رود.سیستمهاي خطوط لوله به عنوان شریانهاي حیاتی صنعت نفت و گاز، نقشی اساسی در اقتصاد و صنعت کشور دارند. کشور ایران با دارا بودن هزاران کیلومتر خطوط لوله نفت، گاز و آب نیازمند دانش جلوگیري و حفاظت از خوردگی این خطوط می باشد و مناسبترین راهکار براي تحقق این خواسته، به کارگیري موثرترین روشهاي شناسایی، کنترل و ارزیابی نقاط بحرانی است .[1]در این مقاله ابتدا در مورد خط لوله دوم سراسري و منطقه پنج عملیات گازي توضیحاتی ارایه میگردد و سپس در مورد خوردگی خطوط لوله و تعمیرات پیشگیرانه در این خطوط جهت کاهش خوردگی و روشهاي آن مطالبی عنوان میگردد و در نهایت با ارایه آماري از منطقه پنج عملیات گازي، تاثیرات این اقدامات مورد بررسی قرار میگیرد.
منطقه پنج عملیات انتقال گاز
در مسیري به طول 4500 کیلومتر، خطوط انتقال گاز، به قطرهاي 4 الی 56 اینچ امتداد یافته تا جریان گاز، از دورترین نقاط کشور به مناطق شهري و روستایی انتقال یابد. این خطوط که در سطح استانهاي فارس، بوشهر، کهکیلویه و بویراحمد و بخشی از خوزستان پراکنده است، روزانه بیش از 400 میلیون مترمکعب گاز را، از پالایشگاههاي عسلویه در منطقه پارس جنوبی، فجرجم در کنگان، دالان در فراشبند و پارسیان در خوزي مهر فارس دریافت و از طریق خطوط لوله و تأسیسات تقویت فشار، به اقصی نقاط کشور و مبادي مصرف انتقال می دهد.انتقال این ذخایر و منابع از منطقه جنوب غربی کشور و سواحل خلیج فارس بعنوان گلوگاه انتقال حدود 70 درصد انرژي گازي، بسیار حایز اهمیت و استراتژیک است، که بخشی از این مأموریت خطیر توسط پرسنل شریف منطقه پنج انجام می شود.
همچنین نگهداري، تعمیرات و بهره برداري از این شریان حیات بخش در استمرار بلاوقفه انتقال کلان روزانه میلیون ها مترمکعب گاز، در این منطقه عملیاتی نیز، تحت نظارت مدیریت منطقه پنج عملیات انتقال گاز صورت می پذیرد .[2]خطوط لوله انتقال گاز سراسري دوم، سوم، چهارم، هشتم و دهم - لوپ - از این منطقه عملیاتی عبور میکنند که در این مقاله ما تنها خط دوم سراسري را مورد بررسی قرار میدهیم. خط لوله سراسري دوم به قطر 56 اینچ و طول 1039 کیلومتر با ظرفیت 80 میلیون متر مکعب در روز که مسیر آن کنگان- قزوین است، 8 ایستگاه تقویت فشار دارد که وظیفه تقویت گاز در جریان این خط لوله را بر عهده دارند.
خوردگی خطوط لوله
یکی از اساسیترین مشکلات در صنعت نفت ، خوردگی تجهیزات و خطوط لوله میباشد که سالانه مبالغ هنگفتی زیان اقتصادي به بار میآورد. با نگاهی به آمار منتشر شده از خسارات مستقیم و غیر مستقیم خوردگی به اقتصاد کشورها میتوان به هزینههاي سرسامآور این پدیده پی برد. یک مطالعه دو ساله از 1999تا 2000 در آمریکا نشان داد که هزینههاي مستقیم خوردگی 276 میلیارد دلار در سال بوده است که این رقم تقریبا %3.1 از تولید ناخالص داخلی آمریکا را تشکیل میدهد. از این رقم هزینهاي بالغ بر 137.9 میلیارد دلار به بخش صنعت که خود داراي زیرشاخه هاي مختلفی است مربوط میباشد.
در ایران نیز پدیده خوردگی خسارات قابل توجهی را در صنایع گوناگون بوجود آورده است. بر اساس برخی بررسیهاي غیر رسمی، زیان اقتصادي مستقیم ناشی از خوردگی در ایران در سال 1373 حدود 5000 میلیارد ریال، در سال 1375 حدود9000 میلیارد ریال و در سال 1379حدود 27500 میلیارد ریال برآورد شده است .[3]خوردگی یک واکنش شیمیایی و یا الکتروشیمیایی مخرب بین سطح فلز و محیط اطراف آن میباشد. با توجه به اینکه از لحاظ ترمودینامیکی مواد اکسید شده نسبت به مواد در حالت معمولی در سطح پایینتري از انرژي قرار دارند، بنابراین تمایل رسیدن به سطح انرژي پایینتر سبب اکسید - خورده - شدن فلز میگردد.
با این توضیح میتوان گفت که هیچگاه نمیتوان به طور کامل از خوردگی جلوگیري نمود، بلکه باید به نحوي میزان خوردگی را به حد قابل قبول رسانید. نمونه هایی از خوردگی در خطوط لوله گاز در شکل 1 آمده است.اگر از این خوردگیها جلوگیري نشود و یا براي تعمیر آنها اقدامی انجام نشود، پیامدهاي زیانباري در پی خواهد داشت که از جمله آنها می توان به پارگی خطوط یا نشت گاز و انفجار اشاره کرد. در شکل 2 نمونهاي از انفجار خط لوله که به دلیل خوردگی خط ایجاد شده، نشان داده شده است.
