بخشی از مقاله
چکیده:
در این مقاله وضعیت خشکسالی استان لرستان با استفاده از شاخصهای Spi و زنجیره مارکف و میانگین متحرک 3 ساله و 5 ساله در طول دوره آماری 45 ساله از سال - 1348 -93 - پرداختهایم. چون شاخص SPI دارای تابع توزیع احتمال گاماست و در مناطق خشک و نیمهخشک بهتر جواب میدهد و به توصیه بسیاری از دانشمندان از این شاخص به عنوان مبنا استفاده کردیم. وضعیت خشکسالی Spi در سریهای زمانی - - 48-24- 12-9-6-3 ماهه بررسی شد.
نقشه خشکسالی ترسالی استان بر اساس تقسیمبندی سه طبقهای مشاهده میگردد که وضعیت بارش در همه قسمتهای استان، نرمال بوده و قسمتهای مرکزی - خرمآباد - ، شمال شرقی - بروجرد - ، جنوب شرق استان در وضعیت خشکسالی میباشد. با بررسی نقشه پیشبینی وضعیت خشکسالی استان در سال آبی 93-94 مشاهده میشود که فقط قسمتهای عمدهای از محدوده بروجرد و ونایی و خرمآباد حالت خشکسالی رخ دهد و قسمتهای شرقی - الیگودرز - و غرب - پلدختر - استان از حالت تر سالی به نرمال پیشبینی میشود و سایر قسمتهای استان وضعیت نرمال خود را حفظ خواهد کرد یا ترسالی پیشبینی میگردد.
مقدمه:
خشکسالی یک پدیده طبیعی و تکرارشونده اقلیمی است. وقوع این پدیده در تمام نقاط جهان محتمل است. هر چند که ویژگیهای آن از نقطهای به نقطه دیگرکاملاً متغیر و متمایز است. لذا ارائه یک تعریف واحد برای خشکسالی بسیار مشکل میباشد، چرا که بسته به تفاوتهای اقلیمی، نیازها و نظامهای موجود و راهبردهای اتخاذ شده در نقاط مختلف میتوان تعاریف متفاوتی از پدیده خشکسالی ارائه نمود. تعاریف مختلفی در خصوص خشکسالی ارائه شده است، به عنوان مثال خشکسالی در کشور لیبی هنگامی است که میزان بارندگی سالیانه کمتر از 180 میلیمتر باشد در حالیکه فرضا در سوئیس خشکسالی به دوره ای اطلاق میگردد که فقط شش روز باران نبارد.
از نظر برخی محققان خشکسالی به 6 دسته کلی هواشناسی، آب و هوا شناسی، جوی،کشاورزی، آب شناسی و مدیریت آب تقسیم میشود - ویلهایت و گلانتز، 1. - 1985 از دیگر عوامل تنوع تعاریف خشکسالی، تنوع نیازها و زمینهی کاری محققان میباشد. ازاین نظر خشکسالی را می توان از دیدگاههای هواشناسی، کشاورزی و هیدرولوژیک، مورد بررسی قرار داد، درنتیجه تعریفی که دریک تحلیل از خشکسالی ارائه میشود، باید متناسب با شرایط اقلیم، نوع منابع و مقدار ذخایرآب، مصارف آب، نیازها و زمینه تحقیق محقق باشد - وفاخواه، . - 1379 توصیف زمانی ومکانی خشکسالی بسیار دشواراست ممکن است هفتهها سالها طول بکشد تا واقعا تشخیص داده شود که خشکسالی اتفاق افتاده است - علیزاده . - 86 در ارتباط با خشکسالی ایران فرج زاده - - 1374 ضمن بررسی شاخصهای خشکسالی درایران، پهنه های هم ارزش را از نظر خشکسالی ارائه نمود.
وضعیت عمومی منطقه:
محدوده مطالعاتی لرستان در مغرب ایران واقع شده است. این محدوده مطالعاتی بین طولهای 47˚55΄ تا 49˚57΄ شرقی و عرضهای 32˚ 52΄ تا 34˚ 21΄ شمالی یکی از محدودههای مطالعاتی حوضه آبریز کرخه بوده و با وسعت 2501/4 کیلومترمربع در شرق حوضه واقع شده است. این استان ازشمال به استانهای همدان ومرکزی، از جنوب به خوزستان و چهار محال بختیاری، از شرق به استان اصفهان واز غرب به استانهای کرمانشاه وایلام محدود میشود.
بلندترین ارتفاع اشترانکوه با ارتفاع حدود 4150 متر در شرق پستترین آن با ارتفاع 500 متراز سطح دریا در محدوده پلدختر واقع شده است. لرستان از وسعت زیادی برخوردارنیست اما از تنوع اقلیمی زیادی برخوردار است که این امر ناشی از تنوع عوامل تاثیرگذار بر اقلیم این استان ازجمله عرض جغرافیایی، ارتفاع، توپوگرافی، فاصله نسبت به منابع رطوبتی، مسیر ورود تودهها وسیستم های هوا میباشد. منابع رطوبتی استان به 3 دسته آبهای جاری، کانونهای آبگیر و آبهای زیرزمینی تقسیم میشوند.
رود خانههای مهم وپر آب استان رودخانه سیمره، کشکان، سزار میباشد. زمینشناسی محدوده مطالعاتی خرمآباد به علت حرکات شدید تکنوتیکی نسبتا پیچیده بوده است. رخنمونهای موجود در طاقدیسهای بین ناودیسهای مذکور به ترتیب شامل آهکهای متراکم و کارستیک وسازند گورپی و سازند امیران با رخسارهای فلیشی وقابلیت نفوذ ضعیف وسپس یکسری سنگهای سازند تله زنگ و کشکان است. در این محدوده رسوبات دامنه ای سراسر نواحی غربی دشت و بخشی ازجنوب غربی آن را میپوشاند از لحاظ هیدروژئولوژی آبخوان تشکیل دهنده محدوده مطالعاتی خرمآباد عمدتا به شکل آبخوان آزاد بوده و از نظرنوع نیز به صورت دشت میباشد وسعت وگسترش آن نیز حدود 149 کیلومتر مربع است که در سال حدود 82/5 میلیون متر مکعب پتانسیل برداشت آب دارد.
