بخشی از مقاله
چکیده
هدف از مطالعه حاضر، تلفیق مدلهای اقتصادی و مکانمبنا برای تعیین و بررسی مقادیر بهینه قیمت خرید برق تولیدی نیروگاههای خورشیدی بر اساس پتانسیل تابش خورشیدی استانهای مختلف ایران میباشد. برای این منظور برای مدلسازی تابش ورودی به سطح در مقیاس ایران از روش درونیابی IDW و همچنین برای بررسی صرفه اقتصادی طرحهای خورشیدی و تعیین قیمت بهینه برای مناطق با پتانسیل تابش خورشیدی متفاوت از مدل ارزش فعلی خالص - NPV - استفاده شده است.
نتایج بیانگر این است که میانگین سالانه تابش خورشیدی ورودی به سطح با توجه به شرایط جغرافیایی، توپوگرافی و اقلیمی برای استانهای مختلف بین 380-578 - W/M2 - متغیر است. با توجه به نتایج مدل NPV، بر اساس پتانسیل تابش خورشیدی و پارمترهای اقتصادی، قیمت بهینه خرید برق خورشیدی برای استانهای مختلف بین 3340 تا 5090 ریال متغیر است.
به صورت کلی، بر اساس نتایج پژوهش حاضر و با توجه به قیمت تضمینی خرید تعیین شده توسط دولت، اردبیل و کهگیلویه و بویراحمد بترتیب کم صرفهترین و با صرفهترین استانها برای سرمایهگذار جهت احداث طرح خورشیدی میباشند. نتایج حاصل از پژوهش نشاندهنده این است که جهت ایجاد توازن برد-برد بین دولت و سرمایهگذار طرحهای خورشیدی، دولت ایران باید با توجه به شرایط جغرافیایی، توپوگرافی و اقلیمی در سیاست قیمت تضمینی یکسان برای استانهای مختلف تجدید نظر کند.
-1 مقدمه
انرژی یکی از مهمترین فاکتورها، جهت توسعه اقتصادی در سراسر جهان محسوب میشود. انرژی به اقسام مختلفی طبقه بندی شده است. در یکی از تقسیم بندیها منابع انرژی به منابع پایان پذیر یا غیرقابل تجدید - نفت، گاز و ... - و منابع تجدیدپذیر - خورشید، باد، منابع زمینگرمایی و ... - طبقهبندی شده است. طی قرن گذشته سهم عمده انرژی مصرفی در جهان را سوختهای فسیلی فراهم کرده است. عمده پیامدهای خارجی1 استفاده از منابع فسیلی، افزایش میزان CO2، افزایش دمای هوا و در نتیجه تغییرات اقلیم در سطح جهان میباشد
یکی از ابعاد مهم برنامهریزی در کشورهای مختلف جهت تحقق توسعه پایدار، گسترش استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر میباشد
از نمودهای این سیاست، جایگزینی نیروگاههای مبتنی بر انرژیهای تجدیدپذیر با نیروگاه-های مبتنی بر سوختهای فسیلی در صنعت برق است. گسترش استفاده از نیروگاههای خورشیدی دارای مزیتهای از جمله توسعه اقتصادی، اجتماعی و تکنولوژی، کاهش مصرف سوختهای فسیلی، امنیت انرژی، کاهش انتشار گازهای گلخانهای و در نهایت کاهش عوارض تغییرات اقلیم میباشد
کشور ایران با قرار گرفتن بین مدارهای 25 تا 40 درجه عرض شمالی و قرارگیری بر روی کمربند خورشیدی زمین، در نواحی پرتابش واقع شده و دارای مزیت ویژهای از لحاظ انرژی خورشیدی میباشد
از این پتانسیل تابشی مناسب میتوان در جهت صادرات برق نیز بهره برد.اولین نیروگاه خورشیدی ایران در سال 1388 در شیراز به بهرهبرداری رسیده است که از ظرفیت 250 کیلوواتی برخوردار است. مجموع ظرفیت نیروگاههای خورشیدی احداث شده در ایران تا سال 1394 کمتر از پنج مگاوات بوده است. با اتخاذ سیاستهای حمایتی جدید در سال 1395 توسط وزارت نیرو برای خرید تضمینی برق خورشیدی، شرایط مناسبی برای سرمایهگذاری در زمینه احداث نیروگاههای خورشیدی برای تولید برق فراهم شده است.
در دو سال اخیر و با اتخاذ سیاستهای حمایتی جدید ظرفیت احداث شده از کمتر از پنج مگاوات در سال 1394 به بیش از 45 مگاوات در سال 1396 افزایش یافته است. 30 مگاوات از این ظرفیت در سال 1396 به بهرهبرداری رسیده است که این امر نشاندهنده استقبال از طرحهای خورشیدی بوده است - سازمان انرژیهای نو ایران - سانا - - .
با این حال ظرفیتهای نصب شده همچنان با سطح ایدهآل و ظرفیت هدف گذاری شده فاصله دارد. برنامهریزیها بهصورتی است که میزان تولید برق از طرحهای خورشیدی میبایست افزایش یابد. در حال حاضر سیاست دولت ایران جهت حمایت از سرمایهگذاری در طرحهای خورشیدی، خرید برق تولیدی نیروگاههای خورشیدی با قیمت تضمینی2 مشخص و یکسان برای همه استانهای ایران میباشد.
قیمت تضمینی به معنی تعیین حداقل قیمت برای خرید تولیداتی خاص، از سوی دولت است. هدف دولتها از اعمال چنین سیاستی، جلوگیری از افت بیش از حد قیمت، تشویق به تولید بیشتر و حمایت از تولیدکنندگان است. قیمت تضمینی نوعی دخالت اقتصادی دولت در مکانیسم بازار آزاد است. بر پایه این سیاست دولت آمادگی و تعهد خود را برای خرید هر مقدار از کالایی خاص به قیمت معین اعلام میدارد و تولیدکنندگان در صورت افت قیمت بازار به سطحی پایینتر از قیمت تضمین شده یا نیافتن مشتری در بازار جهت فروش محصول خود میتوانند کالای خود را به این قیمت به دولت بفروشند. قیمت تضمینی مناسب میتواند نویدبخش و اطمینان دهنده به سرمایهگذاران جهت کسب سود مناسب باشد.
در حال حاضر، سیاست قیمت تضمینی بهعنوان یکی از مؤثرترین سیاستها برای تشویق سرمایهگذاران جهت سرمایهگذاری در انرژیهای تجدیدپذیر بهحساب میآید و در بسیاری از کشورها اجرا میشود
تعیین قیمت بهینه تصمیمی چندبعدی است. یک تعرفه مناسب میبایست سرمایهگذاران را برای سرمایهگذاری در طرحهای تجدیدپذیر تشویق و راغب سازد، با این حال نباید بگونهای تعیین گردد که زیان رفاهی برای دولت و جامعه ایجاد کند. شکاف میان قیمت برق در بازار و قیمت تضمینی، توسط دولت و از طریق اعطای یارانه پوشش داده میشود. توجه به آثار رفاهی این عمل برای مصرفکنندگان و تولیدکنندگان از اهمیت بالایی برخوردار است.
