بخشی از مقاله
ارزیابی ریسک نیروگاههای برق آبی با بهره گیری از منطق فازی (مطالعه موردی:نیروگاه برق آبی قره چیلر)
چکیده
در این تحقیق از ابزار رتبهبندی فازی برای ارزیابی ریسک نیروگاههای برق آبی از نوع ذخیرهای و نظرسنجی از متخصصین مربوطه به جای استدلالهای احتمالی استفاده شده است. روش تصمیمگیری چند معیاره یک روش انعطافپذیر و قابلفهم برای تجزیه و تحلیل ریسکهای پروژهها میباشد. هشت عامل از عوامل خطر زا بر اساس نظر سنجی از کارشناسان، مطالعات میدانی و بررسی متون به شرح زیر میباشد: وضعیت زیستمحیطی، کاربری اراضی، وضعیت زمینشناسی، مخاطرات طبیعی، پذیرش اجتماعی، سطح ثبات سیاسی، عملیات تروریستی و دسترسی به زیرساختها. اهمیت نسبی عوامل خطرزا از نتایج این تحقیق مشخص شد. این بررسی با کارشناسانی که دارای تجربه در زمینه پروژههای برق آبی بودند انجام شد. نتایج تحقیق نشان داد که وضعیت زمینشناسی و مسائل زیستمحیطی به عنوان مهمترین ریسک در نظر گرفتهشدهاند. با استفاده از روش جدید ارزیابی ریسک شاخص ریسک به دست میآید که یک سیستم ارزیابی 4 نمرهای میباشد که در آن مقادیر ریسک پایین بین 1.2-1.6، مقادیر ریسک متوسط بین 1.6-2 ، مقادیر ریسک بالا بین 2-2.4 و مقادیر ریسک شدید بین 2.4-2.8 میباشد. کاربرد روش پیشنهادی در مورد پروژههای برق آبی از نوع ذخیرهای مورد آزمایش قرار گرفت. تجزیه و تحلیل ریسک به تصمیمگیری در مورد سرمایهگذاری و هم چنین کاهش هزینه ها و جلوگیری از عدم تخطی از برنامه کمک خواهد نمود.
واژههای کلیدی: نیروگاه برق آبی، تجزیه و تحلیل ریسک، منطق فازی
-1مقدمه
انرژی الکتریکی به عنوان یکی از عوامل اساسی در رونق اقتصادی، رفاه اجتماعی و توسعه صنعتی و کشاورزی نقش بسیار مهمی را در زندگی امروزی ایفا مینماید. در کشور ایران به دلیل رشد جمعیت 1.3 درصدی (مرکز آمار ایران، (1390، 2 برابر شدن سرانه مصرف برق طی 10 سال گذشته (وزارت نیرو، (1389 و توسعه بخشهای صنعتی و کشاورزی و ... میزان تقاضای مصرف این نوع انرژی پیوسته در حال افزایش بوده است. به همین دلیل استفاده از منابع تولید انرژی پاک در نیروگاهها به طور روز افزون در حال توسعه و بهینهسازی میباشد. این نیروگاهها شامل نیروگاههای گازی، حرارتی با توربینهای بخار، نیروگاههای سیکل ترکیبی، اتمی، نیروگاههای بادی، آبی، زیست توده، خورشیدی، جزر و مدی، زمین گرمایی و موجی میباشند.
از انواع انرژیهای تجدید پذیر که جایگزین مناسب سوختهای فسیلی است، میتوان به انرژی برق آبی اشاره کرد. سهم انرژی برق آبی از کل مصرف انرژی جهان تا سال 2025 میلادی بالغ بر 8 درصد پیشبینی شده است (آژانس بینالمللی انرژی). در ایران 13/7 درصد از کل برق کشور از نیروگاههای آبی تولید میشود (ترازنامه انرژی، .(1389 وجود انرژیهای ارزانقیمت و قابلدسترس تر فسیلی در کشور از دلایل اصلی عدم توجه به انرژی برق آبی بوده است. با این وجود در کنار مزایای نیروگاههای برق آبی از قبیل عمر طولانی، بازدهی نسبی بالاتر، پایین بودن هزینههای نگهداری، داشتن اثرات مثبت جانبی، تجدید پذیر بودن منابع مصرفی آن، پروژه های برق آبی در معرض ریسکهای مختلفی میباشند که ممکن است هزینه و زمان ساخت آن را افزایش دهد و یا به شکست پروژه منجر شود.
ساخت نیروگاه برق آبی از نوع ذخیره ای به عوامل خارجی من جمله زمینشناسی و وضعیت زیست محیطی منطقه مورد نظر بستگی دارد . این عوامل هزینه های ساختوساز و مدت زمان آن را افزایش میدهد(2010،(Gronbreck.W بدین معنی که به عنوان مثال ممکن است هزینه های ساخت نیروگاه به دلیل ساختار زمین شناسی پیش بینی نشده در محل تونل افزایش یابد. در مطالعات مختلف تجزیه و تحلیل ریسک در فاز ساختمانی به روشهای مختلفی انجام شده است 2010)،(Zavadskas.E.K اما تجزیه و تحلیل ریسک در پروژهای انرژیهای تجدید پذیر به ویژه نیرو گاه های برق آبی بسیار محدود میباشد.
2011)، (S.Kucukal تجزیه و تحلیل ریسک در پروژه های قدیمی از حاصل ضرب شدت اثر در احتمال وقوع محاسبه میشد که با استفاده از این روش مقدار عددی ریسک به دست میآمد 494-505)، 2007، .(Dikmen اکثر مدل های تجزیه و تحلیل ریسک، مانند روش شبیه سازی مونتکارلو و نمودار تور نا دو، بر اساس تکنیکهای کمی است که نیاز به داده های عددی دارد. هر چند که بیشتر اطلاعات مربوط به تجزیه و تحلیل ریسک عددی نیستند . Mustafa. M.A and Al-Bahar 1999) )هدف این مقاله معرفی یک روش جدید برای ارزیابی ریسک پروژه های برق آبی از طریق مفاهیم مجموعه فازی است.
-2مواد و روش ها
-1-2معرفی منطقه مورد مطالعه
محدوده مورد مطالعه در شمال غربی کشور، در استان آذربایجان شرقی و در محدوده مرز مشترک ایران و ارمنستان واقع شده است. حوضه آبریز مورد مطالعه از نظر جغرافیایی بین 46 21 - 46 32 طول شرقی و 38 55 - 38 53 عرض شمالی میباشد (شکل .(1 این محدوده بخشی از حوضه آبریز ارس بوده و حوضه آبریز ارس در تقسیمبندی کلی هیدرولوژی ایران بخشی از حوضه آبریز دریای خزر محسوب میشود . این حوضه در منتهی الیه شمال غرب کشور واقع شده است، به طوری که از ناحیه شمال با کشورهای ارمنستان و آذربایجان و از غرب با کشور ترکیه و از سمت جنوب و شرق با حوضه ارومیه، تالش و انزلی هم مرز هست و از نظر اقلیمی تحت تأثیر تودههای سرد قطبی و معتدل مدیترانهای قرار میگیرد. نزدیک 71/5 درصد آن را کوهها و ارتفاعات و 28/5 درصد را نواحی دشتی تشکیل داده است.
-2-2 مشخصات کلی طرح
به طور کلی نیروگاههای آبی به سه روش طبقه بندی میشوند: نیروگاههای آبی بدون نیاز به حوضچه، نیروگاههای آبی همراه با حوضچه پشت سد و نیروگاه های پیک بار. پروژه نیروگاه برق آبی قره چیلر از نوع دوم و شامل بند انحرافی، تونل انتقال و ساختمان نیروگاه (برق آبی) به شرح زیر میباشد(جدول:(1
