بخشی از مقاله
تهیه پروتز کامل بالا در بیمار میکروستومیا: گزارش مورد
چکیده
مقدمه: میکروستومی به هر گونه کاهش قابل توجه در اندازه مدخل دهان اطلاق میشود و میتواند به هر علتی مانند بیماريها، تروما، صدمات سوختگی و یا به علت عوارض جراحی در اطراف دهان باشد. این مقاله روشی عملی براي درمان یک بیمار بیدندان کامل فک بالا با میکروستومی شدید را شرح داده است.
شرح مورد: بیمار خانم 40 سالهاي با بیدندانی کامل فک بالا و میکروستومی شدید بود. در این بیماران به علت محدودیت باز کردن دهان، تمامی مراحل کلینیکی از انتخاب تري پیش ساخته جهت قالبگیري اولیه تا طراحی پروتز نهایی با مشکلاتی همراه است و امکان استفاده از تري قالبگیري یکپارچه و همچنین دست دندان یکپارچه وجود ندارد. علاوه بر این درمان ایمپلنت براي بیمار به دلایل اقتصادي امکانپذیر نبود. و درمان پروتز کامل انتخاب گردید.
تهیه دنچر چند قطعهاي که به راحتی گذاشته و برداشته شود میتواند کمک شایانی به این بیماران به شمار رود. قالبگیري اولیه در این بیمار به طور چند قطعهاي با کمک پوتی و واش انجام شد و تري اختصاصی دو تکهاي با طرح ویژه ساخته شد، سپس پروتز دو تکهاي با بال اتچمنت آماده شد و در نهایت توسط فریم پالاتال استرپ در داخل دهان دو قطعه به طور محکم و با ثبات به هم متصل شدند. در پیگیري دو ساله که از بیمار به عمل آمد استفاده خوب بیمار از دنچر، رضایت از زیبایی، رضایت از کاربرد راحت، تماس خوب و ثبات خوب دنچر بدون هیچ ترومایی مشاهده گردید.
نتیجهگیري: دنچر چند قطعهاي که به راحتی گذاشته و برداشته شود میتواند به طور موفق در بیمار مبتلا به میکروستومی به کار رود.
کلید واژهها: میکروستومی، دنچر کامل، تکنیک قالبگیري
مقدمه
میکروستومی به هر گونه کاهش قابل توجه در اندازه مدخل دهان اطلاق میشود. در اشخاص سالم باز شدن دهان حدود
30-50 میلیمتر میباشد، اما زمانی که حداکثر باز شدن به
20 میلیمتر یا کمتر برسد گفته میشود که شخص میکروستومی دارد.[1] این کاهش در حداکثر میزان باز شدگی دهان به خودي خود بیماري نمیباشد اما به عنوان تظاهرات یک بیماري یا مشکل میباشد. به عنوان مثال به دنبال سوختگیهاي صورت، صدمات تروماتیک رادیوتراپی سر و گردن، اسکلرودرمی پیشرفته صورت، بازسازي به وسیله جراحی هنگامی که مراحل کار عضله اوربیکولاریس اوریس را درگیر میکند و به طور ژنتیکی3]، [2 اتفاق میافتد.[4] میکروستومی همچنین میتواند مشکلاتی در تکلم و اثرات روانی ثانویه ایجاد کند. همچنین ساخت پروتزهاي دندانی براي این بیماران مشکل بوده است و منجر به کاهش کیفیت زندگی میشود. علاوه بر این کاهش در میزان باز شدن دهان دسترسی براي رعایت بهداشت دهان را محدود میکند. پوسیدگیهاي دندانی شدید و به دنبال آن دسترسی محدود براي درمان دندانپزشکی منجر به تأخیر درمان و در نتیجه شدیدتر شدن عفونتها میشود.[5]
روشهاي گوناگونی براي درمان این بیماران تاکنون انجام شده که از آن جمله مطالعه Suzuki و همکاران[6] میباشد، آنها طرحی را ارایه دادند که در آن جهت جلوگیري از خم شدن لولاهاي متصل کننده پروتز در هنگام جویدن از سیستم اتچمنتهاي تلسکوپیک متصل به فریم فلزي استفاده شد. Watanabe و همکاران[7] با افزودن اتچمنتهاي مگنتی
(آهن- پلاتین) ریختگی به یک پروتز کامل قطعهاي به نتایج موفقیتآمیزي در درمان بیماران میکروستومیا دست یافتند. Cheng و همکاران[8] در درمان بیماري که دچار میکروستومیاي پس از جراحی تومور ناحیه میانی صورت بود براي ساخت تري در قالبگیري آغازین از پوتی سیلیکونی که به صورت درون دهانی با انگشت شکل داده شد استفاده کردند.
گزارش مورد
بیمار خانمی 40 ساله با بیدندانی کامل فک بالا و پارسیل فک پایین بود که از مشکل میکروستومی با حداکثر باز شدن دهان
25 mm رنج میبرد (شکل .(1 براي گذاشتن پروتز به مراکز تخصصی دندانپزشکی متعددي مراجعه نمود که در نهایت به بخش پروتز دانشکده بابل معرفی شد؛ پس از انجام معاینات اولیه لازم و رادیوگرافیها و تستهاي تشخیصی طرح درمانهاي احتمالی و مراحل درمان با مشاوره اساتید مربوطه مطرح شد.
شکل .1 نماي بالینی از بیمار با میکروستومی
در بررسی علت ایجاد میکروستومی در بیمار با مراجعه به پروندههاي پزشکی او مشخص شد که بیمار در سنین کودکی به دلیل التهاب گوش میانی دچار Bell's pulsy و فلج یک طرفه صورت شده بود که در سنین بالاتر، بیمار جراحی Temporal muscle transfer را در ناحیه مدخل دهان انجام داد. البته این جراحی منجر به تنگی بیش از حد در ناحیه مدخل شد. در تاریخچه پزشکی بیمار مشکل سیستمیک دیگري نداشت. از لحاظ تاریخچه دندانپزشکی بیمار اغلب به دنبال ایجاد مشکل در دندان، به دندانپزشک مراجعه میکرده است که البته دندانپزشک مربوطه هم به دلیل مشکل بودن ترمیم و درمان ریشه و نیز به دلیل مشکلات اقتصادي بیمار اقدام به کشیدن دندانهاي مربوطه کرد. در معاینات خارج دهانی بیمار از لحاظ تقارن صورت تقریباً نرمال بود و حرکات فکی متقارن با حداکثر باز شدگی دهان به میزان 20 mm داشت. انحراف (Deviation) در حرکات فکی وجود نداشته و هیچ گونه درد (Tenderness) و صداي غیر طبیعی در مفصلها نداشت و در داخل دهان هم ضایعه خاصی مشاهده نشد و فرنومها هم نرمال بود. دندانهاي موجود در دهان بیمار با توجه به سیستم طبقهبندي یونیورسال 20، 21، 22، 23، 24، 25 ،26 و 28 بود که هیچ گونه ترمیم و درمان ریشه در این دندانها مشاهده نشد.
مراحل کار
براي ساخت تري اختصاصی فک بالا با طرح مخصوص، قالبگیري اولیه به طور دو تکهاي با کمک پوتی و واش انجام شد، به وسیله فرم دادن پوتی ( Zetaplus; Zermack Badia (Polesin Rovigo, Italy با انگشت و البته بین دو تکه ناچ کوچکی مانده بود که با تزریق واش لایت بادي سیلیکون تراکمی ( Zetaplus; Zermack Badia Polesine Rovigo, (Italy توسط سرنگ این ناچ پر شد. بعد از ست شدن به طور جداگانه خارج شده و در خارج از دهان تکهها فیت شدند و از ناحیه خارجی به وسیله موم چسب (Azarteb, Tabriz, Iran)
حمایت شده و پس از ضد عفونی قالب، کست مربوطه توسط گچ تهیه شد. بر روي این کست، تري اختصاصی با طرح ویژه ساخته شد که دو تکهاي بوده و این دو تکه از ناحیه قدام با کمک گرفتن از پیچ پالاتال اکسپنشن (Palatal expantion)
بر روي هم سوار شدند که بعد از قفل شدن روي هم تطابق خیلی خوبی داشتند (شکل (2 با هر قطعه از تريها به طور جداگانه عمل بوردر مولدینگ توسط کامپاند
(Hoffmann dental manufacture, Bevlin, Germany)
انجام شد. قالبگیري اصلی بیمار با زینک اکساید اوژنول
(Kerr Italia, Ealern, Italy) صورت گرفت (شکل .(3 ابتدا یک نیمه تري پر شده، در دهان برده شد و بعد از ست شدن خارج شده و اضافات آن حذف شد و لبههاي اتصال با نیمه دیگر تري، چرب شده و دوباره به داخل دهان برده شد. سپس نیمه دوم تري هم با زینک اکساید اوژنول پر شد و در نیمه اول قفل شد.
شکل .2 تري اختصاصی دو تکه
شکل .3 قالبگیري نهایی
بعد از خارج کردن قطعات از دهان و فیت مجدد آنها و بعد از ضد عفونی، کست آن با گچ ریخته شد و بیس موقت با آکریل اتوپلی مریزه (Marlic Medical Industries, Tehran, Iran)
ساخته شد. این بیس از وسط در ناحیه میدلاین به وسیله دیسک باریک دو نیمه شد و به وسیله اتچمنتهاي گوي و کاسهاي دو نیمه با هم اتصال یافتند. سپس براي ایجاد ثبات وکس ریم که آن هم در ناحیه خط وسط برش داده شد بر روي آن قرار گرفت. در طی جلسات براي فک پایین هم قالبگیري انجام شد، به این ترتیب که از هر کوادرنت فک پایین قالبهاي جداگانهاي گرفته شد بعد با اکریل دورالی
(Dental reliance Mfg.co/worthily) یک ایندکس از ناحیه با دندانی قدامی تهیه شد. سپس کست هر نیمه جداگانه با کمک گچ ریخته شد و با کمک ایندکس کست کامل فک پایین تهیه گردید و بعد بیس موقت یکپارچه (کامل) با حداقل گسترش به طوري که بتواند از مدخل تنگ دهان عبور کند ساخته شد و وکس ریم بر روي آن قرار گرفت. سپس بیسها در دهان امتحان شدند. بیس دو تکهاي فک بالا در دهان قرار گرفت و از لحاظ ساپورت لبی و ارتفاع وکس ریم در قدام و خلف تنظیم شد، بعد بیس فک پایین هم داخل دهان قرار گرفت و هماهنگیهاي لازم بین وکس ریم بالا و پایین انجام شد. سپس رکورد سنتریک توسط ماده واسطهاي سیلیکون افزایشی (Kettenbach, Germany, Soft Panasil) با روش هدایت دو دستی داوسون[8] ثبت شد. آنگاه بیس ها خارج شد و کستها در آرتیکولاتور نیمه قابل تنظیم هانو (WhipMix, USA) با رکورد گرفته شده مانت شدند. سپس مراحل انتخاب دندان، چیدن، مدلاژ، امتحان در داخل دهان و در نهایت پخت به ترتیب انجام شد. در طی مراحل پخت اتچمنتها جدا شده و دنچر به صورت کامل (تمام فک) آماده گشت و پس از پالیش کامل، بیس دنچر توسط دیسک بسیار باریک، دو تکه شد. محل برش در ناحیه خلفی در خط وسط بود اما در ناحیه قدام به دلیل ملاحظات زیبایی با شیب ملایم به لترالها ختم شد. سپس این دو تکه به وسیله اتچمنتها (سه اتچمنت مجزا) با فواصل یکسان به هم وصل شدند. در ناحیه بین پرمولر دوم و مولر اول روي دست دندان فریم پارسیل دو طرفه به منظور افزایش ثبات پروتز به هنگام حرکات فانکشنال
