بخشی از مقاله
چکیده
پهنهبندی سیلابهای خور شیلات راهی در جهت مدیریت و کاهش خسارت آن است. در این تحقیق با استفاده از مدل هیدرولیکی HEC-RAS و GIS/RS نقشه پهنهبندی سیلاب حوضه خور شیلات بندرعباس تهیه گردید . بدین منظور، با تلفیق مدل رقومی خور شیلات و الحاقیه HecGeoRAS در محیط ArcViewGIS و با نرم افزار HEC-RAS اقدام به مدلسازی سیلاب با دروه بازگشت10 ، 25، 50 و 100 ساله شده است. نتایج نشان داد که سیل-خیزی در واحد های زیر حوضه ای از قسمت بالادست به سمت پایین دست حوضهی آبخیز با افزایش مناطق مسکونی درحال افزایش است.
کلمات کلیدی: پهنه بندی سیل، سیلاب شهری، *,6،+ - &- RAS، شهربندرعباس
.1 مقدمه
امروزه پیش بینی پدیدههای ژئومورفولوژیکی مخاطرهآمیز در کاهش خسارات جانی و مالی موثر است. یکی از این مخاطرات ژئومورفولوژیکی سیلابهای حوضهی آبخیز میباشد - روستایی و همکاران ، - . اندازه وتکرار رویداد یک سیل به عوامل متعددی از جمله ویژگی های فیزیکی یک حوضه، شرایط اقلیمی، زمین شناسی وپوشش گیاهی بستگی دارد - براتی، . - 1384 همچنین، نقش روزافزون دخالتهای بشری درحاشیه رودها وخورها را نیز بعنوان عاملی درتشدید پدیده سیل مورد نظر قرارداد که این امر باعث شده است که سیلاب ها سال به سال از نظر تعداد وقوع و شدت خسارات افزایش یابد - براتی، . - 1384 مقابله با پدیده ی سیل با روشهای مختلف سازه ایی و غیرسازه ایی یا تلفیقی از آنها امکان پذیر است که معمولا ملاحظات اقتصادی-اجتماعی وتوانایی های فنی و تخصصی در انتخاب روش های مناسب برای مهار سیلاب موثر می باشد. از اساسی ترین گام ها در مدیریت سیلاب وکنترل آن، تخمین خسارات سیل و تعیین مرزهای دقیق سیلاب یعنی پهنه بندی سیلاب می باشد - فضل اولی و همکاران، - 1391
در تهیه و بکارگیری نقشه های پهنه بندی سیلاب، امروزه استفاده از فناوریهای نوین نظیر سنجش از راه دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی باعث شده که میزان دقت و صحت این نقشهها بالا رفته و قابلیت آن در پیشبینی این مخاطرات افزایش دهد - روستایی و همکاران، . - 1396 - هیل، - 2001 با استفاده از مدل Hec-GeoRAS به بررسی پهنه بندی سیلاب پرداخته و این نرم افزار را مناسب برای تهیه نقشه پهنه بندی سیلاب دانسته است. - مهدوی، - 1390 بیان کردند که با استفاده از سیستم جغرافیاییGIS ونرم افزارهیدرولیکی مناسبی همچونHEC-RAS می توان در وقت ونیروی انسانی به میزان قابل توجهی صرف جوی کرد وعلاوه بر افزایش دقت وسرعت امکان ارزیابی و کنترل بهتر تحقیق ها ونتایج را نیز ارائه می دهد. در این مطالعه هدف تهیه پهنه بندی سیلاب با استفاده از مدل HEC-RAS می باشد. با استفاده از این مدل می توان مناطقی که از پتانسیل بالای سیلخیزی برخوردار است را مشخص کرد، تا بتوان ریسک پذیری محیط طبیعی و انسانی آن را کاهش داد.
مواد و روشها
موقعیت جغرافیایی منطقهی مورد مطالعه
محدوده مورد مطالعه با مساحت 19/95 کیلومتر مربع در استان هرمزگان، شهر بندرعباس واقع شده بود حداکثر ارتفاع آن 131 متر درارتفاعات حداقل ارتفاع 0 درخروجی آن می باشد. شکل 1 موقعیت منطقهی مورد مطالعه در حوضه خور شیلات بندرعباس را نشان می دهد. برای بررسی وضعیت سیلخیزی حوضهی خور شیلات بندرعباس در ابتدا با استفاده از مدل ارتفاعی رقومی، محدوده حوضه به صورت ی مشخص گردید. این نقشه، مبنای برای تهیه نقشه شیب حوضه خور شیلات بندرعباس بوده است. سپس، برای رسم خط مرکزی مطابق شکل 2، جریان ازقسمتی ازحوزه خور شیلات استفاده شده وپس از آن لایه سواحل،لایه ابعاد مسیر جریان ولایه مقاطع ترسیم گردید. سپس خطوط ساحلی مشخص شد. برای تعیین ساحل چپ وراست به ترتیب ازدست چپ وراست زمانی که روبه سمت جریان ایستاده وجهت دید به سمت پایین دست است استفاده می شود. بعد از آن مسیر عبور جریان آب و مقاطع عرضی مشخص شد.
