بخشی از مقاله
چکیده
در حالی که اندیشمندان و صاحب نظران محیط زیست بر توسعه پایداربشری که من جمله حمایت از محیط زیست است تاکید نموده اند، حفاری و بهره برداری از چاه های نفتی، بدون رعایت الزامات مسلم حفظ محیط زیست در بلند مدت، صدمات جدی به حیات زیست بشری واردمی کند. هم از جنبه ایمنی و الزامات حقوقی فعالیت های ناشی از حفاری و بهره برداری نفتی در دریا، خلا قانونی زیادی وجود دارد. نگاهی گذرا به آلودگی های ناشی از حفاری و بهره برداری از چاه های نفتی، نشان دهنده آثار اینگونه الودگی هاست.با وجود اینکه آلودگی های ناشی از حفاری و بهره برداری چاه های نفتی، محدود به یک منطقه محدود نمی شود و یک توافق بین المللی را طلب می کند و لی تاکنون کشورهای جهان، تمایلی به انعقاد یک کنوانسیون بین المللی از خود نشان نداده اند.در سطح منطقه ای، تلاش های در حال توسعه ای دیده می شود ولی برخی اصول محیط زیستی باید مورد توجه آنها قرار گیرد تا توافق ها، موثر واقع شوند و بخصوص، درکنار توافق های منطقه ای در خصوص آلودگی های ناشی از حفاری و بهره برداری از چاه های نفتی، تقویت و توسعه قوانین کنترل آلودگی های مربوطه ادامه نیاز به بررسی است. در بحث کنترل آلودگی از این منبع آلوده کننده ما مواجه با سکوهای نفتی ثابت و شناور هستیم. هردوی این منابع آلودگی در صدمه به محیط زیست دریایی سهیم هستند.
کلمات کلیدی: ملاحظات حقوقی، خطرات زیست محیطی، چاه های نفتی دریایی، حفاری و بهره برداری.
مقدمه
امروزه نفت نقش مهمی در اقتصاد جهانی ایفا می نماید و از این رو نیاز به اکتشاف و استخراج و بهره برداری از آن امری بدیهی به نظر می رسد. در این میان از سویی، استخراج نفت از راه حفاری در دریا سهم مهمی از تولید نفت را به خود اختصاص می دهد و گریزی از استفاده از این منابع در راستای توسعه اقتصادی وجود ندارد. چرا که سهم مهمی از اقتصاد کشورهای دارای منابع نفتی متکی به آن است.توسعه روزافزون کشورهای نفت خیز و بخصوص نیاز به منابع مالی در کشورهای توسعه یافته موجب گردیده تا حفاری از چاه های نفتی این کشورها روز به روز گسترش یابد. کشورهای توسعه یافته عمدتا به دریافت ارز ناشی از صدور نفت می اندیشند تا حفاظت از محیط زیست دریایی کشورهایشان.
این امر موجب گردیده تا رعایت الزامات زیست محیطی در کنوانسیون ها و قراردادها جدی گرفته نشود.از سوی دیگر آلودگی هایی که حفاری در دریا برای استخراج و بهره برداری از منابع نفتی ایجاد می نماید قابل انکار نیست. بدیهی است با توجه به سهم قابل توجهی ار آلودگی های ناشی از حفاری و بهره برداری از چاه های نفتی، لزوم توازن میان توسعه اقتصادی و حفظ محیط زیست ایجاب می نماید که در مسیر حفاری و بهره برداری از چاه های نفتی در دریا، رعایت الزاماتی متناسب با این فعالیت جهت پیشگیری از آلودگی یا جبران آلودگی های حاصل از فعالیتهای پیش گفته رعایت شود.
آلودگی های زیست محیطی دریایی ناشی از حفاری و بهره برداری از چاه های نفتیبا توجه به اینکه یک سوم نفت مصرفی جهان از نفت و یک چهارم گاز مصرفی جهان از چاه های نفتی زیر دریا استخراج می شود - - Rochette and Wright, 2015 و هر روز ادامه دارد، رشد این صنعت ادامه و اهمیت جلوگیری و کنترل آلودگی از این منشا آلودگی را نشان می دهد. عملیات حفاری از چاه های نفتی باعث می گردد که از راه های متفاوتی، محیط زیست دریایی دچار صدمه شود.مهمترین الودگی ناشی از حفاری چاه های نفتی دریا، گل حفاری است. برای روانکاری مته حفاری، بلبرینگ ها و پمپ های گل که لازمه حفاری از چاه های نفتی می باشد، که به آن گل حفاری گفته می شود و مورد نیاز است.
بخصوص برای جلوگیری از سایش مته در هنگام برخورد با کناره های چاه و راندن مته به داخل حفره چاه و انتقال مواد لازم در داخل چاه، مورد استفاده قرار می گیرد. کنده های حفاری که حدود 10 درصد پسماندهای حفاری را تشکیل می دهد با آب و نفت مواد شیمیایی دیگر مخلوط شده و مخلوط سمی بسیار خطرناکی را بوجود می آورد که ده ها عنصر شیمیایی اثرات زیانبار زیست محیطی را به همراه دارد. و در صورت تخلیه گل های حفاری در دریا صدمات زیست محیطی وارد می کند - فولادی فرد، . - 1395انفجار چاه ها و سکوهای نفتی نیز از دیگر منابع آلودگی دریایی است. انفجار در تجهیزات حفاری سانتا باربارا در کالیفرنیای آمریکا در سال 1969 موجب شد تا 000,200 بشکه نفت خام به وسعت 2072 کیلومتر اقیانوس و ساحل را آلوده کند.
پیچیدگی و عدم شناسایی دقیق الودگی های ناشی از فاجعه ها در اثر انفجار در تجهیزات حفاری چاه های نفتی، نظیر آنچه در خلیج مکزیکو در سال 2010 رخ داد میزان خسارات آلودگی دریایی تا سال ها مشخص نبود و هنوز برآورد دقیقی از خسارات وارده بر اثر نشت نفتی ناشی از انفجار بسختی میسربود. فاجعه نفتی شرکت حفاری بریتیش پترولیوم در خلیج مکزیک در 70 کیلومتری ایالت لویزیانای آمریکا، در سال 2010 میلادی رخ داد. بالا آمدن گاز متان از داخل چاه و از طریق حفره های موجود در تجهیزات، باعث جرقه و انفجار در سطح و چاه و سکو های نفتی ایجاد و به شعله ور شدن آتش به درون چاه رسید. سکوهای نفتی تا روز بعد شعله ور بود و بعد به داخل خلیج شناور شد و به کف خلیج مکزیک سقوط کرد - . - Aryee, 2013
الزامات زیست محیطی ناشی از حفاری و بهره برداری از چاه های نفتی
از چالش های مهم در بحث آلودگی های زیست محیطی، چگونگی میزان تاثیر آلوده کننده ها بر محیط زیست است. بطور مثال، اگر ترکیب بنتونیت و پلیمرها در گل حفاری میزان مشخصی آلودگی زیست محیطی بوجود می آورد، ترکیب ای مواد و نیز ترکیب شده با مواد شیمیایی دیگر تجهیزات حفاری و نفت و ترکیبات موجود در چاه های نفتی، بطور پیچیده و ناشناخته احتمال آلودگی مضاعف بر محیط زیست دریایی دارد. تاثیر آلودگی شدید حاصل از گل های حفاری بسیار ناشناخته و پیچیده است - هادی، . - 1393گل های حفاری ترکیبی از مواد شیمیایی است و با نام های تجاری مختلف نام گذاری شده اند و معمولا اطلاعات زیادی از آنها در دسترس نیست. بطور نمونه آلودگی های ناشی از ترکیب این گل ها ی حفاری و تغییراتی که در انواع و چگونگی استفاده اشان در حفاری از چاه های از آنها استفاده می شود، معلوم نیست و با وجود مطالعات برخی مراکز اروپایی که آزمایشات کلی روی ارگانیزم های محیط های دریایی مختلف انجام می دهند ولی خود آنان، اذعان دارند که این نتایج، اطلاعات کاملی از این آلوده کننده ها در محیط زیست در دسترس قرار نمی دهند.
بخصوص الودگی های تجهیزات گل های حفاری در محیط زیست مناطق مختلف دریایی اثرات مشخصی در ان منطقه دارد که به سختی قابل بررسی است.سه نوع آلودگی نفتی از فعالیت های حفاری و بهره برداری چاههای نفتی وجود دارد. اولین آن، آلودگی عمدی ممکن است باشد که کمتر رایج است چرا که به منافع شرکت های مربوطه حفاری و بهرهبرداری نیز لطمه وارد می کند.دومین نوع آلودگی آلودگی ناشی از تصادف با سکوهای حفاری، انفجار و ترکیدگی لوله های نفت کش و نشت از تانکرهای در حال بارگیری است. و در نهایت، آلودگی های ناشی از تجهیزات حفاری و بهره برداری می باشد که شامل آبهای آلوده شده هنگام
