بخشی از مقاله
توانایی های تاکتیکی بازیکنان هندبال جنبه های متفاوتی دارد که به نمونه هایی از آنها اشاره می شود:
1- ادراک عمومی از بازی:
شناخت اعضای تیم مقابل از نظر نقاط قوت و ضعف تکنیکی و تاکتیکی، احاطه بر وضعیت عمومی بازی از نظر حساسیت لحظه ای وکلی و نتیجه بعدی برد وباخت، در نظر داشتن تعداد گل های زده و خورده و از آن مهم تر درک و احساس هدف ها، حرکت های دفاعی و تهاجمی تیم خودی و تیم مقابل، احساس و درک حالت های روانی تیم مقابل در لحظه های بازی از نظر میزان هیجان زدگی، عصبانیت، سرعت، به هم ریخته گی، آرامش و آرام سازی، نمونه هایی از ادراک عمومی بازی است که در بازیکنان پر تجربه به پختگی بالاتری می رسد.
2- ارتباط چشمی، کلامی و حرکتی با یاران:
ارتباط چشمی زیرکانه و غیر مستقیم با افراد تیم خود، حفظ ارتباط کلامی در مواردی که راه دیگری وجود ندارد و از آن مهم تر درک و احساس حرکت یاران خود برای پاسخ مناسب به آن از دیگر توانایی های تاکتیکی بازیکن هندبال است.
3- حساسیت و پاسخ به علائم و اشارات بازیکنان خودی:
دقت دید و درک علائم و اشاراتی که بازیکنان خودی در جریان بازی ارسال می دارند و انتظار پاسخ به آن دارند از دیگر توانایی های تاکتیکی بازیکن هندبال است که چنانچه فاقد هوشیاری کافی باشد اکثر فرصت ها و موقعیت های خوب بازی را در حمله و دفاع ضایع خواهد کرد.
4- درک و احساس فاصله ها و ابعاد:
تخمین صحیح فاصله توپ تا هدف، سرعت ارسال پاس و سرعت حرکت یار خودی، برآورد دقیق فاصله های بین افراد با توجه به حرکت های کند یا سریع آنها، ارتفاع مانع، جاگیری دروازه بان در نقاط مختلف دروازه یا فاصله عمقی که از دروازه جلو آمده است، فاصله خود تا هدف و سرعت و شدتی که در ضد حمله باید به پاس خود بدهد، ابعاد بدن مدافعان، بزرگی ابعاد بدن خود و توپ، به طور کلی درک مکانی نیز که بازیکن را قادر می سازد بدون نگاه مستقیم، شوت ها و پاس های خود را بدون اطلاع دادن به حریف انجام دهد، از توانایی های تاکتیکی به حساب می آید که بازیکن هندبال باید آن را کسب کند و در خود پرورش دهد.
5- احساس زمانی:
موقعیت یک تیم به ثانیه ها و لحظات بستگی دارد. هماهنگ کردن حرکات در دفاع و در حمله، نوعی توانایی تاکتیکی است که چنانچه بازیکن هندبال فاقد آن باشد فرصت های لحظه ای را برای شوت، پاس فرار، نفوذ، برش از دست می دهد.
6- احساس ساختار و سازمان لحضه ای تیم:
درک و احساس سازماندهی تیم مدافع و تیم خودی، یافتن نقش خود در این سازمان، حرکت در چهار چوب یک گروه برای رسیدن به یک هدف معین، احساس گروه در لحظه حمله یا در لحظه دفاع و توانایی های تاکتیکی سازماندهی های کلی یا منطقه ای از انواع دیگر توانایی های تاکتیکی بازیکن هند بال می باشد که باید تقویت شوند.
7- سازش و سازگاری با شرایط بیرونی:
خلق و خوی بازیکن هندبال در سازگاری با افراد تیم خودی، گذاردن خود در خدمت اهداف گروهی، خودداری از تکروی و مخالفت با یاران خود در کل مسابقه یا در یک لحظه از بازی، همچنین همگام کردن رفتار و فعالیت های خود با رفتار و فعالیت های یاران خود جزو تاکتیک های انفرادی به حساب می آید که در توفیق تیم موثر می باشد.
ضد حمله یک نفره
از لحظه ای که توپ ازدست مهاجم به طرف دروازه رها می شود، مرحله حمله تیم آغازمی گردد. ضدحمله توسط یک نفر، چند نفر و کل تیم انجام می شود که مورد اول آن که ازانواع تاکتیک انفرادی به حساب می آید در این قسمت مطرح می شود.
ضد حمله، از این جهت تاکتیک به حساب می آید که زیرکی ودرایت بازیکن مجری آن، درتشخیص زمان و مکان مناسب، حرف نخستین و پس از آن تکنیک های دویدن، دریافت، دریبل، گول و انواع شوت پایان بخش موفقیت آمیز آن است. نکات مهم ضد حمله یک نفره به شرح زیراست:
1- اجرای سریع حرکت در مرحله ای که تیم مقابل، بعد از دادن توپ هنوز بهم ریخته است و به سازمان و تعادل دفاعی خود نرسیده است.
2-تعین فرد مشخص درتیم که ضد حمله توسط اوصورت می گیرد. (معمولاً گوشهای دفاع)
3- استارت سریع، پشت به دروازه، به صورت قدری مایل به سمت نزدیک ترین خط طولی زمین به منظور سبقت گرفتن ازدیگران.
4- ادامه بدون وقفه سرعت از خط نیمه، مایل به سمت دروازه حریف، و زیر چشم داشتن پاس بلندی که توسط دروزه بان یا هم بازی او برایش فرستاده می شود(تمایل مسیر دویدن از مجاورخط کناری به طرف مرکز زمین این امکان رافراهم خواهد ساخت).
5-نزدیک شدن به دروازه و سعی در انجام یک شوت از فاصله نزدیک(انواع پرش به داخل محوطه دروازه).
6-توانایی دروازه بان یا سد کننده توپ در ارسال پاس های بلند و ضد حمله در دریاف آن.
7-در موارد پیشرفته تر که همه اعضای تیم توانایی انجام ضد حمله را دارند، نفر اجرا کننده به محل شوت به دروازه بستگی دارد:
الف- چنانچه شوت از مرکز زمین باشد گو
شها برای ضد حمله حرکت می کنند.
ب- درصورتی که شوت از گوش باشد، گوش دیگر زمین که آزاد است باید آماده انجام ضد حمله باشد.
ج- بالاخره چنانچه دفاع جلو موفق به راه زنی توپ گردد. خود او ضد حمله یک نفره را انجام خواهد داد.
مزیت مهم حرکت گوشها برای ضد حمله در این است که چنانچه به هر دلیل، توپ به تیم قبلی برگردد(مثلاً برخورد با دروازه، دروازه بان یا سد دفاعی) خطر کمتری به نسبت جلوی دروازه برای تیم خواهد داشت.
8-بعضی از بازیکنان هوشیار که موقعیت بازی را تشخیص می دهند، لحظاتی قبل از شوت به دروازه برای ضد حمله حرکت می کنند تا امتیاز زمانی و مکانی بیشتری نسبت به افراد تیم مخالف بدست آورند(البته باید به خطرات احتمالی آن توجه شود).
9-به منظور سرعت بیشتر باید از هر گونه حرکت اضافی، پاس، دریبل، تغییر مسیر و... که سرعت را کند می کنند خودداری شود و نوع شوت معمولاً از بالا و با پرش به جلو است.
10-ضد حمله تازمانی که تیم مقابل در موضع دفاعی مستحکم مستقر نگردیده ادامه پیدا می کند.
مزایای ضد حمله:
ضد حمله یکی از عوامل مهم در موفقیت تیم های امروزی هندبال جهان است. مزایای مهم ضدحمله بشرح زیر است :
الف- بازیکنان به دفاع فعال، شدید، آگاه وهوشیارانه تهاجمی عادت می کنند.
ب- ضدحمله های سریع باعث می گردد تا توانایی های جسمانی، تکنیکی و تاکتیکی بازیکنان افزایش یابد.
ج-تیم هایی که دارای بازیکنان کوتاه قد هستند و این که شوت زنان قوی در اختیار ندارند با ضد حمله می توانند موفق شوند.
د- گل زدن با یک حمله کوتاه وسریع می تواند تیم را از نظر روانی تقویت و روحیه تیم مقابل را ضعیف کند.
هـ- توجه مداوم تیم به ضد حمله باعث می گردد تا فعالیت و روحیه تهاجمی تیم افزایش یابد.
و- آمادگی تیم برای انجام ضد حمله باعث می گردد تا تیم مهاجم در حرکات خود محتاط باشد و با خطرپذیری کمتری به حمله بپردازد.
ز- اجرای پرتحرک ضد حمله وتوفیق در آن توسط تیم ها باعث می گردد که به زیبایی بازی افزوه گردد وتماشاچی بیشتری را جذب کند.
آغاز ضد حمله یکنفره به صورت های زیر امکان پذیر است :
الف– پاس بلند مستقیم:
این پاس مستقیماً از دهنده آن به ضد حمله می رسد(پاس دهنده میان راه وجود ندارد) و او، به نسبت دوری از دروازه با دربیل یا تنها با برداشتن سه گام، شوت به دروازه را انجام می دهد. (شکل 1-1)
شکل 1-1 ضد حمله با پاس بلند مستقیم
ب- پاس بلند غیر مستقیم :
در صورتی اتفاق می افتد که گوش چپ دفاع به علت مداخله یکی، در موقعیت دریافت توپ نباشد. در این صورت، دروازه بان توپ ر ابه ب
غل راست تیم خود که آزاد است پاس می دهد تا او توپ را به ضد حمله برساند.
از مزایای مهم این است که اولا ضد حمله در وضعیت مناسب تری برای توپ قرار می گیرد. ثانیا پاس به اوتوسط پاس دهنده میانی کوتاه تر است. البته هر دوی این عوامل اطمینان و احتمال توفیق ضد حمله را افزایش می دهد.(شکل 2-1)
شکل2-1 ضد حمله توسط پاس غیر مستقیم
ج-پاس بلند توسط خود ضد حمله:
در صورتی انجام می شود که برای مثال، نفر جلو ویا بازیکن نیم قوس دفاع، موفق به راه زنی توپ می شوند و چون فرد دیگری از تیم در وضعیت بهتر قرار ندارد، باتوجه به فاصله زیاد تا دروازه حریف، یک پاس بلند برای خودش به جلو می اندازد، سپس با سرعت خود را به توپ می رساند و درضمن دویدن آن را دریافت و شوت می کند.
نکته مهم در شدت و در ارتفاع پاس است. درصورتی که پاس خیلی کوتاه باشد، جلوی سرعت ضد حمله را می گیرد و درصورتی که توپ خیلی بلند فرستاده شود، ممکن است دروازه بان تیم مخالف بتواند با خروج از محوطه خود آن را بگیرد. ارتفاع توپ وسرعت دویدن ضدحمله نیز از عوامل دیگر است که باید در تمرینات قبلی به خوبی هماهنگ شده باشد .
از دیگر نکات مهم در این نوع ضد حمله توجه به مقررات حمل توپ (قانون هفتم از مقررات بازی)برای جلوگیری از خطا می باشد (شکل 3-1).
نکته آخر این که، هر چند ضد حمله یک نفره حرکتی است که توسط یک بازیکن صورت می گیرد ولی این فرد باید در هر لحظه زمینه را برای همکاری و دخالت سایر یاران خود فراهم آورد.
شکل 3-1 ضدحمله با پاس بلند به خود
تمرینات برای ضد حمله یک نفره
1- دو تیم در محوطه6 متری پاس
کاری می کنند:
تیم دارنده توپ پس از رد و بدل کردن یک تعداد معین پاس (مثلا4،6 یا 8 مرتبه) سریعا توپ را به کمک یکدیگر به طرف دو تشک ژیمناستیک 1×2متر که حدود خط میانی زمین گذرانده شده است هدایت می کنند و با گذراندن آن روی یکی از تشک ها یک امتیاز بدست می آورند. تیم مقابل شرایط واقعی بازی هندبال ، سعی می کند توپ از تیم بگیرد. در هر حال، تیمی برای گرفتن امتیاز به طرف تشک ها خواهد رفت که موفق به انجام تعداد پاس های تعیین شده گردیده باشد (شکل 4-1).
شکل 4-1 حرکت تیم مثلث ها برای گذراندن
توپ روی یکی از تشک ها ودفاع تیم دایره ها
2- دوتیم در محوطه 6یا 9متر هرکدام یک توپ در اختیار دارند و شروع به پاسکاری می کنند:
باعلامت دیداری مربی (بلند کردن یک پیراهن قرمزرنگ)هر دو تیم سعی می کنند با کمک یکدیگر توپ را به یکی از سه تشک ژیمناستیک، که نزدیک خط میانی زمین است، برساند.
تیمی که زودتر موفق شود یک امتیاز خواهد گرفت. در این تمرین هر بازیکن دارای یک شماره است و پاس ها باید در هر تیم به صورت مرتب از شماره 1 تا شماره 6 گردش کند و مجدداً از شماره 1 شروع شود(شکل5-1).
شکل 5-1 پاسکاری هر تیم بر طبق شماره بازیکن
و ضد حمله با علامت مربی
3- تمرین پاسهای بلند و دریافت، در عرض یا طول زمین، در گروههای 2 نفره، هر کدام با یک توپ:
این تمرین ابتدا به طور ثابت و سپس با افزایش یار در گروه ها با تعویض جا انجام خواهد شد. با این ترتیب که هر نفر به انتهای صفی که به نفر اول آن پاس داده است یا پشت صف خود می رود(شکل 6-1).
شکل 6-1 پاس دور و دریافت با تعویض جا و یا بدون تعویض
4- تمرین پاسهای دور کج:
در این تمرین نفرات مانند شکل 7-1 مستقر می شوند و سپس افراد گروه "الف" طبق برنامه ای که اعلام می شود به نفرات مختلف در گروه "ب" پاس می دهند و دریافت می کنند.
شکل 7-1 پاس دور کج و دریافت بر طبق شماره هایی که مربی اعلام می کند.
5- ضد حمله با پاسهای متعدد:
4 گروه بازیکن طبق شکل 8-1 در زمین مستقر می شوند. در این تمرین اولین دارنده توپ از گروه "الف" به دروازه بان پاس می دهد، به سمت جلو و مرکز زمین حرکت می کنند و قدری جلوتر پاس دروازه بان را دریافت می کند. سپس نفر اول از گروه های "ب"،"ج" و "د" به ترتیب زمان حرکت خود را تمرین می کنند و در مرحله نهایی توپ یا توسط "ج" یا توسط"د" به دروازه شوت خواهد شد.
ج ب الف
شکل 8-1 تمرین ضد حمله انفرادی توسط 4 نفر بازیکن
6- ضد حمله و دریبل:
بازیکنان مانند شکل 9-1 در زمین مستقر می شوند. در این تمرین گوش راست پس از انجام ضد حمله بازیکن "الف" را تمرین دریبل سریع را انجام می دهد جایگزین می کنند. همین عمل در سمت دیگر زمین تکرار می شود.
الف ب
شکل 9-1 تمرین ضد حمله و دریبل در دو گروه بازیکن
7- ضد حمله، دریبل و شوت:
دوگروه "الف"و"ب" در دو طرف دروازه، رو به سمت خط میانی مستقر می شوند و مانند شکل 10-1 تمرین انجام می شود.
