بخشی از مقاله
تخته های چند لایه
تخته لايه از چندلايه چوبي به تعداد فرد تشكيل شده كه پس از آغشتگي با چسب ، بطور متقاطع (الياف هرلايه با ديگري زاويه 90 درجه را تشكيل مي‌دهد) بر روي همديگر تحت تأثير فشار زياد و حرارت چسبيده‌اند . معمولاً تخته لايه‌ها داراي ضخامت بين 3 تا 18 ميليمتر بوده و تعداد لايه ها ممكن است 3 ، 5 ، 7 ، 9 ، 11 ، ..... باشد .
عموماً جهت اتصال لايه‌ها از چسب اوره فرمالدئيد با غلظت 62% (مواد جامد) استفاده مي‌شود . در صورتيكه توليد تخته لايه ضدآب مورد نظر باشد در آن صورت از چسب فنل فرمالدئيد نيز استفاده مي‌شود . مقدار چسب مصرفي در مقايسه با چوب مورد مصرف كم بوده و بين 70 تا 200 گرم در هر مترمربع سطح تخته توليدي در تغيير است كه حدوداً 10% وزن تخته را تشكيل مي‌دهد .
گرده بينه (Log)مورد نياز جهت توليد تخته لايه نبايد داراي وزن مخصوص زياد باشد ، حداكثر مقدار قابل قبول kg/m3600 مي باشد . علاوه بر اين چوب مصرفي بايد راست تار استوانه‌اي شكل ، بدون گره و شكاف بوده و داراي قطر بيش از ۴۰سانتيمتر باشد كه البته هرچه بيشتر باشد بهتر است .
طول گرده بينه بايد حداقل 2 متر باشد كه بهترين طول 6/2 متر است . مهمترين چوبهائي كه در كشور جهت توليد تخته لايه مورد استفاده قرار مي‌گيرد چوب صنوبر ، راش و ملچ مي‌باشد .
چوب درختان پس از قطع و حمل به كارخانه معمولاً بايد مدتي در يارد كارخانه نگهداري شود .
بمنظور جلوگيري از تخريب بيولوژيك و فعاليت قارچ ها ، بهتر است كه آنها را يا در استخر آب غوطه‌ور ساخت و يا در صورتيكه اينكار ميسر نباشد بوسيله فواره‌هاي گردان بر روي گرده بينه‌ها مرتباً آب پاشي كرد ، در اين صورت رطوبت گرده بينه‌ها همواره بيشتر از نقطه اشباع الياف خواهد شد و از معايب مختلف مصون خواهند ماند . لازم بذكر است كه عموماً در كارخانجات كشور اين اصول رعايت نمي‌گردد و بعضاً از فواره گردان جهت حفاظت چوب در يارد
استفاده مي‌شود .
حوضچه پخت بمنظور نرم‌كردن چوب لازم است كه مدتي گرده بينه‌ها در حوضچه پخت قرار گيرند . حوضچه پخت محفظه‌اي است كه عموماً در داخل زمين قرار گرفته و داراي سرپوش فلزي است . در كف حوضچه‌ها لوله‌هائي بصورت رادياتور قرار گرفته كه روي آن تا ارتفاع حدود cm50 از آب پوشيده است . اين لوله‌ها وظيفه تأمين حرارت حوضچه را بعهده دارند . در اين حالت چوبها بر روي شبكه‌اي قرار مي‌گيرند كه در كف حوضچه و بالاي آب گرم قرار دارد پس از تكميل‌نمودن حوضچه از گرده بينه‌ها درب آن بسته مي‌شود و اين حوضچه تقريباً شبيه ديگ زودپز عمل مي‌كند
بدين ترتيب تنه‌هاي درختان در مجاورت بخار آب قرار مي‌گيرند .
اصولاً درجه حرارت و مدت زمان قرارگرفتن گرده بينه در حوضچه پخت به درجه سختي و وزن مخصوص چوب مورد مصرف بستگي دارد وليكن بطور متوسط درجه حرارت در حوضچه‌هاي پخت كارخانجات كشور بينoc120-80 است . مدت پخت براي چوب راش 48 ساعت ، چوب گردو 74 ساعت ، ملچ 24 ساعت مي‌باشد .
براي چوب صنوبر نياز به قرارگرفتن در حوضچه پخت نمي‌باشد و در صورتيكه اشباع از آب باشد بدون بخاردادن قابل تبديل است .
اندازه بري و پوست كني(Trimming & Debarking)
قبل از قراردادن گرده بينه‌هاي پخته شده بر روي دستگاه لوله بري (Peeler) بايد آنها را به طول مناسب كه حداكثر از طول تيغه نمي‌تواند زيادتر باشد ، بريد و سپس آنها را پوست كني كرد .
عمل پوست كني بوسيله تيغه‌اي بصورت دستي صورت مي‌گيرد .
لوله بري (Peeling)
گرده بينه پس از مركزيابي و تثبيت بر روي دستگاه لوله بري حول محورش كه جهت كاملاً افقي و موازي با تيغه‌هاي دستگاه دارد شروع به گردش مي‌كند . در اين عمل پيوسته تيغه دستگاه در تماس با پيرامون گرده بينه مي‌باشد و به همان ضخامت كه از گرده بينه بر مي‌دارد به طرف آن نزديك مي‌شود ، در نتيجه همواره لايه‌اي با ضخامت يكسان از گرده بينه جدا مي‌گردد .
دستگاههاي لوله بر قادرند لايه‌هائي با ضخامت بين يك تا 5 ميليمتر را تهيه نمايند . عمل تثبيت گرده بينه توسط چنگك هائي كه مرغك ناميده مي‌شود صورت مي‌گيرد . بنابراين بخشي از گرده بينه كه در تماس با مرغك مي‌باشد قابل لوله‌بري نبوده و بعنوان مغزي (core) باقي مي‌ماند .
در دستگاههاي لوله‌بري موجود در كشور قطر مغزي باقيمانده حدود 20-15 سانتيمتر مي‌باشد .
در تكنولوژيهاي روز دنيا ، نگهداري گرده بينه توسط غلطك هائي صورت مي‌گيرد ، بدين ترتيب قطر مغزي باقيمانده حدود 5-4 سانتيمتر مي‌باشد . بدين ترتيب ميزان راندمان افزايش مي‌يابد . لازم بذكر است راندمان توليد تخته لايه در ايران حداكثر 50% گزارش شده است . شكل هاي شماره 1 و 2 دستگاه لوله‌بري را در هنگام كار نشان مي‌دهد . قيچي كردن (Clipping)
لايه چوبي كه بصورت پيوسته از دستگاه لوله‌بري خارج مي‌گردد لازم است به ابعاد مورد نظر بريده شوند اينكار توسط: قيچي يا گيوتين صورت مي‌گيرد . همچنين در اين مرحله در صورتيكه معايبي از قبيل پوسيدگي ، گسيختگي و.... در لايه‌ها وجود داشته باشد با عمل قيچي كردن جدا مي‌گردد .
خشك كردن لايه‌ها (drying)
خشك كردن لايه‌ها يكي از مراحل مهم تهيه تخته چندلا است كه بايد در تنظيم عوامل مؤثر در آن يعني درجه حرارت ، رطوبت و زمان آن دقت كافي بكار رود . خشك‌كن‌هائي كه براي خشك كردن لايه‌هاي تخته چندلا بكار مي‌رود و معمولاً از نوع غلطكي است .
بدين ترتيب كه لايه‌هاي چوب در حين عبور از تونل هواي گرم خشك كن از بين غلطك هائي كه در فواصله نزديك هم قرار گرفته‌اند عبور مي‌كند .
درجه حرارت خشك كن حدود oc 160-150 بوده و رطوبت لايه‌ها پس از خارج شدن از خشك كن داراي رطوبت حدود 8-6 درصد مي باشند . شكل شماره 3 دو نما از ماشين خشك كن را در حين كار نشان مي‌دهد .
صاف بري(Dry Clipping)
قبل از اينكه لايه‌هاي چوب به دستگاه چسب زني فرستاده شوند لازم است كه قطعات باريك در كنار هم قرار داده شده و به يكديگر متصل شوند .
در عمل صاف بري چندين لايه چوب بر روي هم قرار گرفته بطوريكه ضخامت آنها از 10 تا 15 ميليمتر تجاوز نكند ، سپس بوسيله قيچي‌هاي گيوتين كناره‌هاي لايه‌ها صاف مي‌گردد تا بتوان آنها را كنار هم قرارداده و بهم متصل نمود . جفت كردن و اتصال لايه‌ها عمل جفت كردن و اتصال لايه‌ها پس از صاف بري صورت مي‌گيرد . در اين حالت لايه‌هاي چوب بوسيله نوارهاي كاغذي آغشته به چسب متصل مي‌شوند تا به اندازه‌هاي مورد نظر تبديل گردند . در مواردي از دستگاههائي شبيه چرخ خياطي جهت اتصال لايه‌ها به يكديگر استفاده مي‌گردد .
چسب زني (Gluing)
بيش از 75% چسب مورد مصرف در صنايع تخته لايه دنيا از نوع چسب اوره فرمالدئيد مي‌باشد كه بصورت آماده و محلول با درصد مواد جامد حدود 62% خريداري مي‌گردد و در كارخانه پس از اضافه‌نمودن 1 تا 3 درصد كلرور آمونيوم بعنوان هاردنر و حدود 20 تا 25 درصد آرد گندم بعنوان پركننده و مخلوط نمودن آن در همزن با اضافه‌نمودن مقداري آب مورد استفاده قــــــرار مي‌گيرد . چسب‌زني در كارخانجات تخته لايه كشور توسط دستگاه چسب زن غلطك دار صورت مي‌گيرد . در اين چسب‌زنها لايه چوبي از بين دو غلطك كه عكس جهت هم مي‌گردند و در تماس با مخزن
چسب هستند عبور مي‌كند و به چسب آغشته مي‌شود . براي توليد تخته‌هاي سه لا فقط لايه وسط چسب زني مي‌شود و در تخته‌هاي پنج لا ، لايه‌هاي 2 و 4 چسب زني مي‌شود بدين ترتيب در تخته‌هاي ضخيمتر و با تعداد لايه‌هاي بالاتر ، لايه‌ها يك در ميان چسب زني مي‌شوند .
جوركردن و توأم كردن لايه‌ها قبل از پرس پس از چسب زدن ، لايه‌ها بايد براي پرس شدن و تشكيل تخته لايه ، توأم گردند . همانگونه كه گفته شد تعداد لايه‌هاي هر تخته فرد مي‌باشد و ضخامت نهائي هر تخته و تعداد لايه‌ها ، ضخامت لايه‌هاي رو و زير و مغزي متفاوت است .
مثلاً براي توليد تخته سه لائي با ضخامت حدود 8/3 ميليمتر از يك لايه مغزي با ضخامت 2/2 ميليمتر از چوب صنوبر كه ارزان قيمت است استفاده مي‌گردد و براي لايه‌هاي رو و زير مثلاً از چوب راش كه چوبي با نقوش زيبا و گرانقيمت تر مي‌باشد با ضخامت 8/0 ميليمتر استفاده مي‌گردد . پرس كردن
نظر به اينكه چسب مصرفي جهت اتصال لايه‌هاي تخته لايه از گروه چسب هاي ترموست مي‌باشد ، لذا از پرس گرم براي پليمريزاسيون چسب استفاده مي‌شود . اين پرس ها چند طبقه (معمولاً 10 تا 12 طبقه) مي‌باشند و عمل تغذيه و تخليه آن بصورت دستي صورت مي‌گيرد و در هنگام بازشدن دهانه پرس ، لايه‌هاي جور شده در مرحله قبل ، وارد پرس مي‌گردند .
درجه حرارت اين پرس‌ها حدود oc120-100 و فشار آن تقريباً kg/cm2 10-6 براي توليد
تخته‌هاي سه لا مي باشد زمان پرس به تعداد لايه‌ها و ضخامت تخته لايه بستگي دارد .
لازم بذكر است كه سطح هر طبقه پرس از آلياژ فولادي ساخته شده است كه ضريب هدايت حرارتي آن زياد مي‌باشد ، داخل صفحات مجوف است كه معمولاً بخار آب جهت گرم شدن پرس در داخل آن گردش مي‌كند .
در برخي از كارخانجات عمل پرس در دو مرحله صورت مي‌گيرد :
ابتدا پرس سرد و سپس گرم در شركت چوكا كه عملكرد پرس به روش فوق مي‌باشد ، ابتدا تخته‌هاي آماده در پرس سرد تحت فشار kg/cm2 15 به مدت 60 دقيقه قرار گرفته و پس از آن در پرس گرم كه داراي بيست طبقه است تحت فشار حدود Psi 3000 و درجه حرارت حدود
oc 100-90قرار مي‌گيرد
كناره بري
نظر به اينكه لايه‌هاي چوب در هنگام جوركردن لايه‌ها قبل از پرس كاملاً برهم منطبق نبوده ،لذا كناره‌هاي آن تا صاف مي‌باشد و مي‌بايست توسط دستگاههائي كه داراي دو اره گرد بوده كه بصورت موازي يكديگر قرار گرفته‌اند كناره بري شود . كه بدين ترتيب اين عمل در طي دو مرحله صورت مي‌گيرد .
سنباده زني
تخته لايه‌هاي توليد شده پس از اينكه كاملاً سرد شدند توسط دستگاه ، سنباده زني مي‌شوند . لازم بذكر است كه در مواردي ، بنابه درخواست خريداران تخته لايه‌ها بدون عمل سنباده زني به بازار عرضه مي‌گردد ضمن آنكه برخي از كارخانجات داخلي نيز فاقد دستگاه سنباده زني مي‌باشند .
درجه بندي
در آخرين مرحله و قبل از اينكه تخته لايه‌ها بر روي پالت شمارش و بسته‌بندي شوند سطح رويي آن توسط كارگران باتجربه مشاهده و كنترل مي‌شود و براساس معايبي كه در سطح تخته‌ها وجود دارد آنها را درجه‌بندي مي‌كنند .
نئوپان
صنعت تخته خورده چوب يكي از صنايع جديد است و در مقايسه با صنايع تخته فيبر وتخته چند لايه قدمت چنداني ندارد. اين صنعت در حال حاضر به علت استفاده از هر گونه ضايعات چوبي اعم از سه ريال شاخه ها، و مازاد مزارع پنبه وغلات، كتان و كنف و ديگر گياهان چوبي در رديف مهمترين صنايع وابسته به چوب قرار دارد.
تعدادي از واحدهاي توليدي تخته خرده چوب در ايران عبارتند از : نكا چوب، شموشك و شهيد باهنر گرگان، نئوپان گنبد، و .......
.
تعريف تخته خرده چوب:
تخته خرده چوب فرآورده چوبي صفحه اي شكل است كه از مخلوط خرده چوب با ساير مواد ليگنو سلولزي و مواد چسبنده به كمك فشار و حرارت دادن ساخته مي شود
طبقه بندي تخته خرده چوب بر اساس روش ساخت (نوع پرس كردن ) تخته هاي حاصل از پرس صفحه اي(صاف) :
در اين روش جهت طول ذرات تشكيل دهنده كيك تخته خرده چوب به صورت اتفاقي مرتب شده است.
اين تخته از نظر شكل مقط
ع (ساختمان نيمرخ ضخامت تخته) خود به چند دسته تقسيم مي شوند كه عبارتند از:
تخته هاي يكنواخت يا يك لايه- تخته هاي سه لا تخته هاي ريزش تدريجی (بدون لايه مشخص) - وتخته هاي چند لا
تخته هاي حاصل از پرس غلتكي(پرس بي انتها):
در اين روش غلتكهاي پرس ثابت اند و فقط حركت چرخشي دارند، كيك تخته خرده چوبها از بين غلتكها عبور مي كند و به ضخامت تنظيم شده(فاصله بين دو غلتك بالا و پايين) در مي آيد در اين روش مي توان تخته هاي يك لا، سه لا، ريزش تدريجي و چند لايه توليد كرد .
تخته هاي توليد شده با پرس قالبي(قالب گيري شده ):
تفاوت اساسي اين روش با ساخت تخته خرده چوب با پرس صفحه اي در شكل ظاهري صفحه پرس است. صفحات اين پرس به شكلهاي بر جسته، فرو رفته، انحنا دار، و يا پروفيل دار ساخته مي شود و تخته هايي با شكل هاي مختلف به وجود مي آورند: مانند صفحات ورزاليت طبقه بندي تخته خرده چوب بر اساس چگونگي سطح(رويه):
۱- تخته خرده چوب بدون روكش :
كه به دو صورت سنباده شده وجود دارد اين تخته بيشتر در مصارف عمومي و جاهايي كه در معرض ديد شديد، مانند: سقف كاذب، طبقات داخلي كمد مورد استفاده قرار مي گيرد
۲- تخته خرده چوب با روكش طبيعي(چوبي):
براي تزيين و زيبايي سطوح تخته خرده چوب مي توان از آن روكش هاي چوبي (طبيعي) مانند:گردو، راش، .... استفاده كرد. اين تخته بيشتر در جاهايي كه تزييين سطوح مورد نظر باشد، مورد استفاده قرار مي گيرد، مانند:
دكوراسيون داخلي، صفحه ميز و كابينت
۳- تخته خرده چوب با روكش مصنوعي:
سطوح اين نوع تخته خرده چوب ها به وسيله روكشهاي مصنوعي (كاغذ آغشته به چسبهاي مصنوعي) پوشيده مي شود. سطح حاصله با توجه به نوع كاغذ مصرفي (ساده، رنگي، نقش دار) يا داراي نقوش مختلفي از چوب باشد. از اين تخته در مكانهايي كه حرارت و رطوبت زياد باشد مي توان مصرف كرد، مانند: ديوار حمام و رختكن، ميز رستورانها، كابينت آشپز خانه۴- تخته خرده چوب لعاب دار(لاك كاري شده):
سطوح اين نوع از تخته ها، توسط يك لايه رنگ آغشته به مواد حفاظتي و ضد رطوبتي پوشيده مي شود و بر حسب مورد مصرف ممكن است يك سطح يا هر دو سطح آن لاك كاري شودر،اين تخته در ديوارهاي آشپزخانه،حمام، سرويسهاي لابراتورها و موارد ديگر مصرف مي شود
MDF
(Medium Dencity Fibernation) مخفف M DF است .
MDF فيبر با چگالي متوسط است كه بصورت فشرده از ضايعات چوب تهيه مي گردد و از مقاومت زيادي در مقابل رطوبت برخوردار است.
MDFهمواره به عنوان مغز و درون كار در صنعت چوب مورد استفاده قرار مي گيرد.
آنچه MDF را زيبا مي سازد پوشش روي آن است كه بسته به نوع كار متفاوت مي باشد.
از معروفترين روكشهاي MDF مي توان PVC ، VINILIUM، HPL و فرميكا را نام برد.
لازم به ذ كر است فرميكا بسته به نوع ضخامتش متفاوت مي باشد.
بنابراين هرچه از روكشهاي ضخيمتر و مقاومتر در پوشش MDF استفاده شود جنس مرغوبتري بدست خواهد آمد
MDFچيست:
MDF نوعي فيبر است كه از خرده چوب بهم فشرده تحت فشار و حرارت به وجودمي آيد. اكنون در بيشتر موارد سازندگان كابينت از MDF به جاي تخته سه لائي يا تخته هاي نئوپان استفاده
مي نند.
دلائل استفاده:
۱-چگال بودن MDF ، يعني زياد بودن ذرات چوب در واحد حجم آن، محكم و بدون گره بودن اين نوع فيبر كه به سوراخ كاري و سوهان كاري آن و ايجاد فرم هاي دلخواه كمك مي كند.
۲- سطح آن هموار است.
۳- وجود ذرات بسيار ريز و نرم ، بافت غير قابل تشخيصي دارد.
۴-اين نوع فيبر براحتي با چسب چوب به هم مي چسبد،
۵- سطح آن را مي توان رنگ روغن يا رنگ پلاستيك زد و همچنين با لترون يا اچ پي ال يا ملامين روكش كرد.
۶- نسبت به اب مقاومت بيشتری دارد.
