بخشی از مقاله
طرح توسعه مجتمع معدن سنگ آهن چغارت
برنامه توسعه صنعت فولاد كشور با احداث صنايع جديد فولادسازي و سرمايه گذاري در اين بخش، ضرورت تأمين مواد اوليه بعنوان بخش اصلي زنجيره صنعت را بيش از ساير بخشها نمايان تر مي سازد. وجود منابع غني آهن در منطقه آهندار بافق معدن چغارت را در بدو شروع صنعت در كشور از 30 سال پيش متمايز كرده بود و همگام با توسعه صنعت در بخش صنعتي، در بخش معدن نيز مي بايست برنامه ريزي مي شد كه اين بحث در برنامه هاي اقتصادي پنج ساله مورد مطالعه قرار
گرفت.وضعيت خاص معدن چغارت بعنوان يك معدن غني در سالهاي اول بهره برداري ذوب آهن اصفهان شرايط استخراج و دانه بندي سنگ آهن پرعيار را به همراه داشت. ليكن طبيعي است كه در اين ارتباط سنگ هايي با عناصر نامطلوب مثل فسفر نيز استخراج مي گرديد.انباشت نزديك به 25 ميليون تن سنگ كم عيار و پر فسفر خصوصاً در ادامه حيات اين معدن ضرورت احداث كارخانه
فرآوري را قطعي نمود. از سوي ديگر محدوديت برنامه استخراج براي ذوب آهن اصفهان و نياز به كنسانتره بيشتر باعث گرديد تا معادن نزديك و اطراف معدن چغارت نيز در دستور كار مطالعات قرار گرفته و در نهايت منجر به انتخاب معدن سه چاهون براي هدف 2/3 ميليون تن شد.
هدف از اجراي پروژه
طرح توسعه چغارت از جمله طرحهاي مهم ملي مي باشد كه در سال 1370 طبق موافقتنامه مبادله شده بين سازمان برنامه ريزي و شركت ملي فولاد ايران با اهداف ذيل آغاز به كار كرد.
1- ستمرار توليد سالانه سه ميليون تن سنگ آهن دانه بندي شده مناسب جهت مصرف کارخانه
ذوب آهن اصفهان
2- توليد 3.2 ميلين تن کنسانتره سنگ آهن به منظور توليد سنت و گندله جهت تامين مواد اوليه مورد نياز طرحهاي توسعه کوره بلند در کارخانه
موقعيت جغرافيايي
معادن سنگ آهن چغارت و سه چاهون در استان يزد- شهرستان بافق واقع شده اند. اين شهرستان در مسير راه آهن سراسري تهران- بندر عباس قرار گرفته و با انشعابي به كرمان نيز متصل است كه در آينده از طريق طبس به مشهد نيز متصل خواهد شد. طرح توسعه مجتمع معدني سنگ آهن چغارت در فاصله 10 كيلومتري شهرستان بافق در مجاورت معدن سنگ آهن چغارت واقع شده است. معدن سه چاهون در 47 كيلومتري شمال شرفي بافق و 35 كيلومتري معدن چغارت قـرار دارد. حاشيه كوير داراي آب و هواي بسيـار گرم و رطـوبت خيلي كم مي باشد بطوريكه درجه حرارت در طول سال بين 47 درجه و7- درجه متغير است. ميزان بارندگي كم و بطور متوسط در سال 7/5 ميليمتر مي باشد. ارتفاع اوليه توده چغارت 1286 متر از سطح دريا و 150 متر از سطح منطقه اطراف بوده است.
مشخصات طرح توسعه
طرح توسعه مجتمع معدني سنگ آهن چغارت شامل بخشهاي زير است:
تامين ماشين آلات جديد و نوسازي تجهيزات معدني موجود .
طراحي و تجهيز و گشايش معدن سه چاهون و آماده سازي آن ( 5/1 ميليون متر مكعب رويه برداري و 3 ميليون تن معدنگاري اوليه)
احداث كارخانه خردايش، انبار سنگ و ايستگاه بارگيري قطار در معدن سه چاهون
احداث خط آهن چغارت- سه چاهون
احداث ايستگاه تخليه سنگ سه چاهون در كنار كارخانه
احداث بستر همگن ساز ( انبـاشت و برداشت) سنگ آهن سه چاهون و سنگ آهن چغارت
احداث كـارخانه كانهآرايي شامل : يك خط سنگ آهن سه چـاهون و يك خط سنگ آهن چغارت
انبارهاي سرپوشيده براي كنسانتره سه چاهون و چغارتاحداث ايستگاه بارگيري كنسانترهتأمين آب مورد نياز طرح با تجهيز چاهها و احداث خط انتقال آب جديداحداث پست برق جهت تأمين برق مورد نياز مجتمع به ميزان 30 مگاوات و احداث خط انتقال نيرو از چغارت به سهچاهون بازسازي و تجهيز كارگاهها، تعميرگاهها و انبارهاي موجود
پروژه هاي اصلي طرح و ميزان اعتبارات مورد نياز
اين طرح شامل 11 پروژه مي باشد و كل سرمايه گذاري ثابت طرح حدود 187 ميليون دلار و 1554 ميليارد ريال مي باشد. جدول صفحه بعد پروژه هاي اصلي طرح را بهمراه ميزان اعتبارات مورد نياز هر پروژه به تفكيك ارزي وريالي نشان مي دهد.
ظرفيت طرح و برنامه هاي توليد
مجتمع سنگ آهن چغارت شامل دو معدن چغارت و سه چاهون مي باشد. اين مجتمع داراي يك كارخـانه تغليظ و فـرآوري سنـگ آهن پر فسفر معـدن چغارت و سنگ آهن كم عيار و معدن سه چاهون با دو خط توليد بشرح ذيل مي باشد.
الف- خط چغارت : اين خط جهت توليد ساليانه 6/1 ميليون تن كنسانتره آهن با عيار 66 درصد مي باشد كه بدين منظور مقدار 3/2 ميليون تن كانسنگ آهن پرعيار پر فسفر و نيز كم عيار استخراج شده از معدن چغارت به آنجا منتقل مي شود.
ب- خط سه چاهون : اين خط با هدف توليد ساليانه 6/1 ميليون تن كنسانتره آهن با عيـار 66 درصد مي باشد كه ميــزان 4/3 ميليون تن سنگ آهن كم عيـار از معــدن سه چاهون را مصرف مي كند.
بر اسـاس طـرح فني سال اول بهره برداري طرح با 90% ظرفيت و به ميزان 88/2 ميليون تن آغاز بكار كرده و از سال دوم به بعد با ظرفيت كامل 2/3 ميليون تن كنسانتره آهن (با عيار بيش از 66 درصد) ادامه و تا سال 25 با همين ظرفيت خاتمه مي يابد.
سرمايه گذاري ثابت طرح توسعه مجتمع معدني سنگ آهن چغارت به تفكيك پروژه هاي 11 گانه
هـزينه شــرح رديف
ريالي (هزارريال) ارزي (هزاردلار)
415 ،480 ،75 351 ،3 مطالعات و خدمات مهندسي 1
000 ،915 ،139 معدنكاري اوليه 2
528 ،594 ،143 624 ،123 خريد تجهيزات و ماشين آلات صنعتي 3
995 ،555 ،119 255 ،47 خريد ماشين آلات معدني 4
000 ،000 ،74 نصب ماشين آلات و تجهيزات، تست و راه اندازي 5
027 ،154 ،375 احداث ساختمانها 6
000 ،790 ،163 تأمين آب و آبرساني 7
000 ،580 ،63 تأمين برق و برق رساني و مخابرات 8
000 ،991 ،203 708 ،12 راه و راه آهن 9
143 ،269 ،57 عمليات، تجهيزات وماشين آلات جنبي 10
000 ،535 ،138 هزينه هاي خدماتي و عمومي طرح 11
108 ،865 ،554 ،1 938 ،186 جمع پروژه هاي يازده گانه
شاخصهاي اقتصادي
1- بر اساس آخرين برآورد مشاور (مهندسين مشاور كاوشگران) و مطابق طرح فني، محاسبات و ارزيابي هاي انجام شده، هزينه هاي سرمايه گذاري اوليه به منظور ساختمان، تجهيز و راه اندازي و شروع بهره برداري از طرح و هزينه هاي قبل از بهره برداري به تفكيك ارزي بالغ بر 187 ميليون دلار و 555 ،1 ميليارد ريال (بدون احتساب 300 ميليارد ريال وام سال 82 كه تحقق نيافته است) و جمعاً معادل 126 ،3 ميليارد ريال برآورد شده است.
2- دوران بازگشت سرمايه 2 سال و4 ماه مي باشد.
3- علاوه بر موارد ذكر شده فوق اجراي پروژه صرف نظر از تأمين مواد اوليه ضروري ومورد نياز صنايع فولاد كشور و در نتيجه كاهش وابستگي به بازارهاي خارجي در راستاي تأمين نياز داخلي كشور ضمن جلوگيري از واردات محصولات مشابه خارجي، موجب كاهش مصارف ارزي و در نتيجه صرفه جويي ارزي شده و رونق اجتماعي و كارآفريني و در يك سخن «سودبخشي ملي» را به همراه خواهد داشت. ضمناً اين طرح از سود بخشي مالي مطلوب و در دامنه قابل قبول برخوردار بوده وبا در برداشتن جنبه هاي بسيار مثبت از قبيل اشتغال زايي و ايجاد رونق اقتصادي در منطقه و از ديدگاه كلان تأمين منافع اقتصادي كشور، گوياي اين مطلب است كه سرمايه گذاري در طرح توسعه معدن سنگ آهن چغارت با توجه به مزيت هاي نسبت بالاي آن توجيه پذير مي باشد. در ضمن شرايط اقتصادي مناسب طرح، امكان جذب و مشاركت سرمايه گذاري خارجي را نيز مهيا مي نمايد.
4- اشتغال زايي حدود 3000 نفر مستقيم و 15000 نفر غير مستقيم
8- نحوه تأمين منابع مالي طرح
منابع مالي طرح از دو بخش سهم آورده شركت (سهامداران) و اعتبار فروشنـدگان (فاينانس( مربوط
به تجهيزات و ماشين آلات مورد نياز در خـلال دوره ساخت و اجـراي پـروژه تأمين شده است. مبلغ تـأمين مـالي از هر منبع بشـرح زير مي باشد
1- منابع عمومي 7/926 ميليارد ريال
2- منابع داخلي 248 ميليارد ريال
3- وام 640 ميليارد ريال
4- وام فاينانس تجهيزات كنسرسيوم 205 ميليون دلار
5- وام فاينانس ماشين‌آلات معدني 40 ميليون يورو
6- وام فاينانس تجهيزات راه آهن 38 ميليون يورو
نحوه اجراي طرح توسعه سنگ آهن چغارت
الف- خدمات مهندسي Basic توسط شركت آلماني EBE بعنوان مشاور مادر انجام گرفت و خدمات مهندسي تفصيلي و نظارت عاليه توسط اعضاي كنسرسيوم و شركتهاي ايراني انجام گرفت.
ب - تأمين ماشين آلات و تجهيزات طرح از چهار طريق ذيل تأمين گرديد.
1- تجهيزات و ماشين آلات ساخت خارج توسط كنسرسيوم VAL-ABB-Time تأمين گرديد كه شامل ماشين آلات و تجهيزات قبل از فرآوري - خطوط فرآوري و بعد از فرآوري - تجهيزات الكتريكي سيستم لوله كشي داخلي- تجهيزات تعميرگاه، تجهيزات پستهاي برق و تجهيزات ايستگاههاي بارگيري و تخليه گانسنگ سه چاهون مي باشد وزن تقريبي اين تجهيزات 14500 تن مي باشد.
2- خريد تجهيزات و ماشين آلات ساخت خارج غير از كنسرسيوم
اين بخش شامل خريد، حمل و ترخيص دو دستگاه سنگ شكن مورگاردشامر و موتورهاي آن با وزن 290 تن مي باشد.
3- خريد تجهيزات و ماشين آلات ساخت داخل
اين ماشين آلات شامل سيستم نوار نقاله بعد از سنگ شكنها و برجهاي انتقال قبل از فرآوري،
تسمه نوار نقاله قبل و بعد از فرآوري تأسيسـات آب و هواي فشرده لوله كشي محوطه، سيست
برقي فشارقوي، توزيع و كنترل و اتوماسيون خط هوايي 6 كيلووات، رينگ معدن سه چاهون 20 كيلوولت سنگ شكن چغارت و خط 20 كيلوولت روشنايي محوطه، سيستم هاي كمكي و جنبي، سيستم هاي ايمني، و ساير ساختمانهاي داخلي ميشود. باشد.
1- ماشين آلات معدني و تجهيزات راه آهن
شركتهاي Ascotec و Man-Ferrostal تأمين كننده تجهيزات مي باشند.
ج- عمليات ساختماني
كل عمليات ساختماني شامل احداث ساختمانهاي صنعتي و نيمه صنعتي، پشتيباني وساختمانهاي اداري- رفاهي- خدماتي و مسكوني توسط پيمانكاران داخلي اجراء گرديده است.
د- عمليات نصب و راه اندازي تجهيزات
كليه عمليات نصب ماشين آلات و تجهيزات مكانيكي، پروسسي و ابزار دقيق، الكتري
كي، كنترل و اتوماسيون كارخانه فرآوري و واحدهاي جانبي، رنگ آميزي تجهيزات و انجام آزمايشات بيش از راه اندازي توسط پيمانكاران داخلي انجام گرفته است. عمليات راه اندازي تجهيزات كنسرسيوم با نظارت اعضاي كنسرسيوم صورت مي گيرد.
10- فرآيند خط توليد سنگ آهن
عمليات استخراج در هر دو معدن چغارت و سه چاهون به روش روباز و با بكارگيري شاول و دامپتراك صورت مي گيرد.
فرآيند خط توليد سنگ آهن در دو معدن بشرح ذيل مي باشد.
الف- خط توليد سه چاهون
سنگ آهن كم عيار استخراج شده از معدن سه چاهون پس از خـردايش در سنگ شكن فكي
با دانه بندي كوچكتر از 300 ميليمتر به محوطه انباشت منتقل مي گردد
و سپس توسط نوار نقاله به سيلوهاي بارگيري راه آهن منتقل و توسط واگن هاي 50 تني به ايستگاه تخليه چغارت حمل می شود.
پس از تخليه توسط نوار نقاله به بخش انباشت و برداشت بستركانه آرائي انتقال و از بخش انباشت توسط
دستگاه ريكلايمر (reclaimer) و نوار نقاله كانسنگ برداشت شده به سيلوي 2000 تني حمل و از طريق خوراك دهنده لرزان به آسياب خودشكن جهت آسياب شدن با ابعاد كوچكتر در مدار بسته با سرند لرزان با روزنه يك ميليمتر كار مي كند و سرريز سـرند بعنـوان بار در گـردش به همـراه بار اوليه به آسيـاب برگـشت داده مي شود. ماده معدني ته ريز سرند به جداكننده مغناطيسي خوراك دهي مي شود. محصول جداكننده مغناطيسي اوليه به منظور رسيدن به دانه بندي و عيار مورد نظر در آسياب گلوله اي نرم شده، سپس در دو مرحله با جداكننده مغناطيسي با شدت كم فـرآوري مجدد شده و محصـول نهائي جهت آبگيـري به بخش فيلتـراسيون منتقـل مي شود. آسياب گلوله اي در مدار بسته با هيدروسيكلون كار مي كند. كنسانتره آهن توسط نوار نقاله از فيلتراسيون به محوطه انباشت منتقل و در آنجا ذخيره سپس به ايستگاه بارگيري هدايت مي شود.
ب - خط توليد چغارت
كانسنگ آهن پر فسفر و كم عيار استخراج شده از معدن چغارت با ابعاد حدود 1000 ميليمتر پس از خردايش توسط سنگ شكن فكي با دانه بندي كوچكتر از 300 ميليمتر توسط نوار نقاله مستقيماً از سنگ شكن به محوط انباشت و برداشت جهت اختلاط مواد همكن سازي منتقل مي شود. انباشت توسط دستگاه استكر (Stocker) انجام مي گردد.
بوسيله ريكلايمر (reclaimer) و نوارنقاله كانسنگ برداشت شده به سيلوي با ظرفيت 2000 تن
حمل و از آنجا از طريق خوراك دهنده لرزان به آسياب خودشكن جهت آسياب تا ابعاد يك
ميليمترخوراك دهي مي شود. آسياب خودشكن در مدار بسته با سرند لرزان با روزنه يك ميليمتر
كار مي كند سرريز سرند بعنوان بار درگردش به همراه بار اوليه به آسياب برگشت داده شده و ته
ريزآن كه ماده معدني كوچكتر از يك ميليمتر مي باشد جهت پرعيارسازي به جداكننده هاي
مغناطيسي با شدت ميدان كم خوراك دهي مي شود. فرآوري توسط جداكننده هاي مغناطيسي در دو مرحله
صورت مي گيرد محصول پر عيار مرحله اول جهت فرآوري مجدد به جداكننده هاي مغناطيسي دوم خوراك دهي مي شود محصول اين بخش از خط بعنوان كنسانتره آهن جهت آبگير
ي به بخش فيلتراسيون منتقل و باطله دو مرحله جداكننده مغناطيسي پس ازعبور از مجموعه هيدروسيكلون به منظور تنظيم بار ورودي و افزايش ميزان جامد در پالپ به جـداكننده مغناطيسي جهت استحصـال مواد مغنـاطيسي منتقـل مي شود. محصـول پر عيار اين مسير نيز جهت آبگيري به فيلتر انتقال داه مي شود. كنسانتره هاي آهن توسط نوار نقاله از بخش فيلتراسيون جهت ذخيره سازي به محوطه انباشت منتقل و از آنجا به ايستگاه بارگيري هدايت خواهد شد
