بخشی از مقاله
چکیده
کانسار آهن کوهپایه در 25 کیلومتری شمال شرقی شهر سمنان و در نقشه زمین شناسی 1/100000 جام قرار گرفته است. این ناحیه در بردارنده سری های آتشفشانی، نفوذی و رسوبی متشکل از سنگ های آندزیتی، بازالتی، توف های اسیدی، سنگ های دیوریتی، شیل، ماسه سنگ و آهک می باشد. گدازه های آندزیتی این ناحیه میزبان اصلی کانه سازی آهن در منطقه هستند. کانی های تشکیل دهنده سنگ های آتشفشانی - ولکانیکی - منطقه، شامل کانی های روشن پلاژیوکلاز - 40 تا - % 50 با اندازه 0,5 تا 2 میلی متر و کانی های تیره ای چون آمفیبول 10 - تا - %15 می باشند. بافت غالب در این سنگ ها پورفیری تا تراکیتی است.
کانی های تشکیل دهنده نفوذی های منطقه از نوع پلاژیوکلاز همراه با بلورهای تیره پیروکسن و آمفیبول می باشد. بافت کلی دیوریتها، ساب گرانولار تا پورفیری است. از لحاظ سری ماگمایی این سنگ ها همگی ساب آلکالن و از نوع کالکو آلکالن و در ارتباط با محیط های فرورانش می باشند. غنی شدگی در عناصر لیتوفیل درشت یون K - LILE - ، Cs، Rb، Ba، Th، U و LREE نسبت به عناصر دارای شدت میدان قوی Ta - HFSE - ، Nb، Ti، Zr، Hf و Y و عناصر خاکی کمیاب سنگین - HREE - به عنوان شاخصهای ویژه وابسته به فرورانش، در سنگ های این منطقه مشاهده می گردد. به طور کلی ماگماتیسم در منطقه مورد مطالعه جزء گسترده بازه زمانی سنوزوییک ایران و در ارتباط با فرورانش نئوتتیس است.
مقدمه
ذخایر فلزی، یکی از پایه های مهم اقتصاد هر کشوری به حساب می آید. در میان انواع ذخایر فلزی، آهن با توجه به حوزه وسیع کاربرد در صنایع مختلف بسیار مورد توجه و دارای اهمیت است. آهن اصلی ترین عنصر معدنی در توالیهای معدنی میباشد و سومین فلز شناخته شده پوسته زمین است - Mason and Moore, . - 1982 تشکیل کانسار و منابع آهن در سرزمین ایران نیز از کهنترین رخدادهای تکتونو - ماگمایی شروع گردیده و منابع با ارزشی را فراهم نموده است که از لحاظ ژنز به صورتهای مختلف: متصاعدی آتشفشانی، رسوبی یا نواری، ماگمایی، رسوبی - ائولیتی، سیدریتی، مردابی و چشمهای - ، سوپرژن، پورفیری، IOCG، اسکارن و رگه ای یافت می شوند. به منظور شناخت بیشتر و بهتر این کانسارها، سنگ های آتشفشانی و نفوذی کانسار آهن کوهپایه در 25 کیلومتری شمال شرقی شهر سمنان از دیدگاه ماهیت ژئوشیمیایی و سنگ زایی به عنوان اساسی برای تعیین نحوه تشکیل سنگ میزبان کانسار بررسی می گردد.
زمین شناسی منطقه
کانسار کوهپایه در 25 کیلومتری شمال شرقی شهر سمنان و در ارتفاعات گردنه آهوان واقع شده است. مساحت محدوده معدن حدود 9/1 کیلومتر مربع می باشد. راه ارتباط اصلی کانسار کوهپایه از جاده آسفالته سمنان- دامغان است. مسیر دستیابی به معدن کوهپایه در شکل 1 نمایش داده شده است. منطقه معدنی مورد نظر، از لحاظ ارتفاعی نسبتا ناهموار است. از نظر زمین شناسی، معدن کوهپایه در قسمت شرقی نقشه زمینشناسی 1:100000جام - سازمان زمین شناسی کشور، - 1997 واقع شده است. براساس مطالعات صورت پذیرفته این ناحیه در بردارنده سری های آتشفشانی، نفوذی و رسوبی متشکل از سنگ های آندزیتی، بازالتی، توف های اسیدی، سنگ های دیوریتی، شیل، ماسه سنگ و آهک است - شکلE -2 تا . - F بر اساس مطالعات و بازدیدهای صحرایی، گدازه های آندزیتی این ناحیه میزبان اصلی کانه سازی آهن هستند.
روش مطالعه
پس از بررسی اسناد و مدارک مطالعات پیشین و نقشه های زمین شناسی و تصاویر ماهواره ای و بازدید اولیه، تعداد 40 نمونه به منظور تهیه مقاطع نازک و انجام مطالعات سنگ نگاری، مینرالوگرافی و سنگ زایی برداشت شد. پس از انجام مطالعات سنگ نگاری و مینرالوگرافی از میان مقاطع موجود 8 نمونه جهت تعیین سنگ زایی برای آنالیز به روش های تجزیه شیمیایی - ICP-MS , XRF - به شرکت کانساران بینالود ارسال شد. میزان اکسید های اصلی به درصد وزنی و عناصر فرعی، جزئی و خاکی کمیاب بر حسب ppm تعیین شد. با توجه به داده های به دست آمده، نامگذاری، تعیین محیط زمین ساختی و سنگ زایی سنگ های مورد مطالعه صورت پذیرفت.
