بخشی از مقاله
چکیده
تغذیه کافی و مناسب اهمیت زیادي در پرورش طیور و پرندگان دارد و بالانس مواد مغذي مورد نیاز پرنده جهت رشد بهتر و کاهش دفع مواد مغذي هضم نشده داراي اهمیت ویژهاي استعمدتاً. مواد خوراکی مورد استفاده در جیرههاي غذایی طیور از منابع گیاهی از قبیل ذرت، سویا و... میباشند که ترکیب پروتئین آنها از لحاظ بعضی از اسیدهاي آمینه ضروري جهت نیاز پرنده کمبود دارند و براي تامین این اسیدهاي آمینه درصد پروتئین جیره بالاتر در نظر گرفته میشود.
غلات که بخش عمده جیره طیور را تشکیل میدهند فسفر آنها به صورت اسید فایتیک میباشد که فسفر موجود در اسید فایتیک براي پرندهگان قابل جذب نبوده و دفع می گردد. مصرف بالاتر پروتئین و فسفر فیتاته غلات و دیگر منابع گیاهی در جیره طیور باعث افرایش دفع ازت و فسفر در فضولات طیور میگردد، که استفاده از کود طیور در مزارع کشاورزي باعث افرایش غلظت ازت و فسفر در پسابهاي کشاورزي و آب زهکشی مزارع و نفوذ آنها به تالابها و دریاچه ها میشود.
این مسئله باعث رشد جلبکها شده و با مصرف اکسیژن، جلوگیري از نفوذ نور به اعماق آب و تولید مواد سمی حیات موجودات آبزي را به خطر میاندازد. با استفاده از پروتئین ایدهآل به کمک مکمل اسیدهاي آمینهي سنتتیک و آنزیم فیتاز در جیرههاي طیور میتوان دفع ازت و فسفر را در فضولات طیور کاهش داد و به حفظ محیط زیست کمک نمود.
کلمات کلیدي: محیط زیست، طیور، پروتئین ایده ال، آنزیم فیتاز.
مقدمه
در صنعت پرورش طیور توجه به تغذیه و تأمین احتیاجات غذایی طیور امري بسیار حائز اهمیت است. و براي دستیابی به رشد مورد نظر طیور باید احتیاجات آنها به مواد مغذي مانند انرژي، پروتئین، مواد معدنی و ... تأمین شود. تأمین بیش از حد نیاز برخی از مواد مغذي اثرات نامطلوبی را به دنبال دارد. استفاده از مقادیر مناسبی از پروتئین و اسیدهاي آمینه متعادل شده در جیره غذایی طیور به چند دلیل داراي اهمیت زیادي است،که از این دلایل می توان به نگرانیهاي زیست محیطی در ارتباط با افزایش نیتروژن دفع شده از مزارع پرورش طیور اشاره کرد. نشان داده شد که نیتروژن ناشی از فضولات طیور با شسته شدن و ورود به منابع آبهاي زیر زمینی و تالابها و دریاچهها تأثیر نامطلوبی بر کیفیت آب مصرفی خواهد داشت.
از طرف دیگر امروزه جیرههاي طیور بر پایهي محصولات گیاهی از جمله ذرت و سویا میباشند که در دانه غلات فسفرعمدتاً به شکل فیتات ذخیره میشود، فسفر فیتاته براي طیور قابلیت دسترسی کمی داشته بنابراین مقادیر زیادي فسفر از طریق فضولات دفع میگردد ورود فسفر به محیطهاي آبی سبب تغییر در کمیت و کیفت چرخه هاي زیستی و غیرزیستی عناصر غذایی شده و میتواند تبعاتی مانند رشد جلبکها و در نتیجه کمبود اکسیژن و کاهش نفوذ نور به عمق آب را در پی داشته باشد.
وقوع این پدیدهها در زیستبومهاي آبی تبعات زیست محیطی نامطلوبی دارد که کاهش تنوع زیستی مهمترین آنها میباشد.در این مطالعه براي جلوگیري از وقوع این پدیده ها راهکارهاي مانند استفاده از تنظیم جیره طیور بر اساس تعادل اسید آمینه ایدهال و آنزیم فیتاز بررسی شده است.
اهمیت تالابها و دریاچهها
محیط هاي آبی از جمله رودخانهها و تالابها زیست بومهاي پویایی هستند که چرخههاي گوناگون بیوژئوشیمیایی در آنها به وقوع میپیوندد. تالابها به عنوان اکوسیستمهایی منحصر به فرد، غنی و حاصلخیز، از مولدترین محیطهاي جهان و حیاتیترین عواملی هستند که آبراههها را حفظ و خوراك انسانها را تأمین میکنند. این اکوسیستم ها داراي فواید و ارزشهاي بیشماري هستند که از جمله آنها تأمین آب، نگهداري مواد غذائی حاصل از دشتهاي غرقابی، تولید چوب، نگهداري رسوبات رودخانه و ته نشست گل و لاي، ترابري آبی و فرصتهاي تفریحی و گردشگري و ذخیره سازي و تنظیم جریان آب، جلوگیري از نفوذ آبهاي شور از دریا به خشکی، حفاظت در برابر نیروهاي طبیعی، کنترل و مهار فرسایش و تثبیت آب و هواي محلی بهخصوص حفظ میزان بارندگی و دما است.
به عبارتی کارکردها و فواید بیشمار تالابها، آنها را غیرقابل جانشین ساخته است. متأسفانه بر خلاف پیشرفتهاي مهم در دهههاي اخیر، تالابها همچنان در شمار تهدید شدهترین اکوسیستمهاي جهان قرار دارند که از جمله آنها استمرار در خشکاندن، آلودگیها و بهره برداريهاي بیرویه از منابع آنها میباشد. لذا حفظ و نگهداري تالابها به عنوان اکوسیستم هاي کارکردي براي پایداري توسعه امري اجتناب ناپذیر است.
نقش ازت و فسفر در رشد جلبکها و از بین رفتن موجودات آبزي
تجمع بیومس سیانوباکترها - جلبک هاي سبز آبی - به صورت شکوفایی در آبهاي شیرین، لب شور یا شور یکی از آشکارترین و مشکل سازترین نشانههاي غنی شدن پیکرههاي آبی با مواد مغذي ناشی از فعالیت هاي بشري است. شکوفایی سیانو باکتریایی معمولاً در نتیجهي افزایش مواد مغذي یعنی ازت و فسفر روي میدهد. فسفر و ازت مواد مغذي محدود کننده در سیستمهاي آبی هستند اما احتمال این که رشد فیتوپلانکتون توسط این عناصر محدود شود بسیار کم است.
این عناصر از طریق پسابهاي صنعتی، کشاورزي و خانگی وارد اکوسیستمهاي آبی شده و نتیجهي آن افزایش روز افزون رشد بیرویهي سیانوباکتریایی است.سیانو باکترها در تراکمهاي بالا منجر به تغییر رنگ آب و ایجاد طعم و بو در آب میگردند. در نتیجه به زیبایی اکوسیستم آسیب رسانده و به سبب شرایطی که پس از تجزیه شدنشان به وجود میآید کاهش اکسیژن محلول و غلظت آمونیاك بالا و یا تولید سم سبب مرگ جانداران آبزي میگردند.
اهمیت پروتئین در تغذیه طیور
پروتئینها نه تنها بخش اصلی و ضروري همهي سلولهاي زنده محسوب میشوند، بلکه از نظر فراوانی نیز پس از آب بالاترین غلظت را در بین سایر ترکیبات تشکیل دهنده سلولها به خود اختصاص داده است. پروتئینها در هسته سلولهاي گیاهی و جانوري سنتز میشوند و تمام سلولها براي ادامه زندگی نیاز به سنتز پروتئینها دارند. با توجه به اینکه پروتئینهاي بدن بهطور دائم در حال بازسازي و تجزیه هستند مصرف کافی از اسیدهاي آمینه حاصل از هضم پروتئین جیره براي تأمین نیازهاي مختلف بدن ضروري است. این نکته زمانی اهمیت بیشتري مییابد که بدانیم نوع و سطح پروتئین مصرفی نیز در فاکتورهاي تولیدي و عملکرد و سلامت بسیار قابل توجه است.
عدم کفایت پروتئین جیره غذایی در طیور باعث کاهش رشد و سپس توقف در تولید خواهد شد. طیور قادر به تولید پروتئین از مجموع 20 اسیدآمینه هستند اما نمیتوانند تمام اسیدهاي آمینه مورد نیاز خود را بسازند، لذا اسیدهاي آمینهاي که طیور قادر به ساخت آنها نمیباشد باید در جیره منظور گردد که تحت عنوان اسیدهاي آمینه ضروري شناخته می شوند. اسیدهاي آمینه در تغذیه طیور نقش بهسزایی در تولید پروتئین و همچنین در عملکردهاي متابولیکی مهمی مانند بهبود عملکرد سیستم ایمنی و عملکرد دستگاه گوارش دارند.
اهمیت فسفر در تغذیه طیور
مشکلات استخوانی در طیور یکی از نگرانیهاي عمده پرورش دهندهگان طیور و از عوامل مهم افزایش تلفات و در نتیجه کاهش بازده اقتصادي در این صنعت است. بروز این مشکلات در اثر اختلال در بافت و عصب است. تغییرات و زیادهروي در برخی مواد خوراکی عامل اصلی در افزایش اختلالات استخوانی در طیور است عوامل تاًثیرگذار بر اپیتلیوم روده، عوامل کاهنده جذب مواد مغذي و عوامل ضدتغذیهاي موجود در مواد خوراکی اغلب باعث تحریک ناهنجاريهاي پا از طریق برهم زدن بالانس خوراك میشوند.
بررسی خصوصیات استخوان یکی از معیارهاي مرسوم براي ارزیابی کیفیت جیرههاي خوراکی طیور از نظر مواد معدنی از جمله کلسیم و فسفر است. افزایش مواد معدنی در استخوان بر استحکام استخوان تاًثیر دارد و کاهش مواد معدنی باعث افزایش خطر شکستگی استخوان میشود. از لحاظ تغذیهاي عواملی مانند کلسیم و فسفر و ویتامین بر تکامل استخوان موثر میباشند. بهطور کلی فسفر در فعالیت هاي فیزیولوژیک بدن واجد اهمیت است و کمبود آن در جیره غذایی طیور اثرات نامطلوبی در بافت هاي مختلف بهخصوص استخوانها دارد.
این عنصر علاوه بر نقش آن در تشکیل استخوانها، براي مصرف انرژي و در ساختمان و متابولیسم سلولها لازم است. متداولترین کمبود فسفر در حیوانات در حال رشد کمبود استخوان است، با پیشرفت کمبود فسفر اشتها کاهش مییابد و رشد کند میشود.
استفاده از پروتئین ایده آل در تغذیه طیور
در گذشته هدف از تغذیه طیور، حداکثر تولید بدون توجه به بیش از حد بودن میزان نیتروژن بود. امروزه محدودیتهاي زیست محیطی تنها به میزان نیتروژن باقیمانده در تولیدات دامی ناشی از پروتئینها و اسیدهاي آمینه تمرکز ندارد بلکه بر سطوح اجزاي غیر قابل استفاده نیتروژن مصرف شده توجه دارد. لذا امروز در مدیریت دقیق پروتئین مواد غذایی در احتیاجات طیور، رابطه نزدیکی میان تنظیم احتیاجات پروتئین و اسیدهاي آمینه و تولید کمترین سطح باقیمانده نیتروژن دفعی وجود دارد.
الگوي پروتئین و اسیدهاي آمینه ایدهآل به این معنی است که سطوح اسیدهاي آمینه ضروري و غیر ضروري دقیقاً احتیاجات حیوان را تأمین نموده و نیتروژن اضافی از منشأ خوراك براي دفع حداقل باشد. در واقع طیور به اسیدهاي آمینه در تعادل و نسبت مناسب آن نیاز دارند تا عملکرد مطلوب خود را نشان دهند . سیستم متابولیک پرنده تغذیه شده با جیره حاوي پروتئین و اسیدهاي آمینه ایدهآل لازم نیست فعالیت زیادي جهت دفع ازت مازاد داشته باشد.
