بخشی از مقاله
بررسی و دسته بندی منابع زیست توده در ایران و جهان و بررسی تنوع آنها در
مناطق روستایی کشور با تاکید بر پسماندهای جامد عادی و فضولات دامی
چکیده
منابع اصلی زیست توده شامل زائدات کشاورزی، فضولات دامی، پسماندهای شهری و فاضلاب ها می باشد. قبل از آنکه هر ماده زیست توده برای تأمین انرژی مورد استفاده قرار گیرد، باید پردازش شود. برای تبدیل این مواد به منابع تجاری، انرژی لازم است تا فرآیندهای تبدیل روی آنها انجام گیرد. فرآیند تبدیل میتواند شکل مناسبتری از سوخت (جامد، مایع و گاز) را برای مصرف نهایی ایجاد نماید. فن آوریهای مختلفی برای این تبدیل وجود دارد که یکی از کاربردی ترین این روشها، فن آوری هضم بیهوازی میباشد. استفاده از زیست توده بعنوان یک منبع انرژی نه تنها دلایل اقتصادی (جائیکه سوخت به آسانی و با قیمت ارزان در دسترس است)، بلکه بدلایل توسعه اقتصادی و زیست محیطی نیز جذاب میباشد. سیستمهایی که زیست توده را به انرژی قابل مصرف تبدیل میکنند، میتوانند در ظرفیتهای کوچک بصورت کارآیی عمل نمایند. با توجه به عوامل اقتصادی و اجتماعی، یک مسئله جدی که در اینجا وجود دارد، موضوع زیادهروی در مصرف و کمبود تولید زیست توده بمنظور انرژی در چند کشور پیشرفته جهان است. در سال 1987تقریباً 13 تا 14 درصد از انرژی اولیه جهان از طریق زیست توده تأمین می گردید. درصد سهم مذکور در چند کشور منفرد، حتی از این هم بالاتر است. کشور نپال بیش از 95 درصد، کنیا 75 درصد، هند 50 درصد، چین 22 درصد، برزیل 25 درصد، مصر و مراکش 20 درصد از کل انرژی خود را از منابع زیست توده تامین می کنند.
هــدف از ارائــه ایــن مقالــه بررســی منــابع زیســت تــوده بــرای تولیــد انــرژی و در ایــران و جهــان و بررســی تنــوع آنهــا در منــاطق روستایی کشـور بـا تاکیـد بـر پسـماندهای جامـد عـادی و فضـولات دامـی و همچنـین ارزیـابی و انتخـاب منـابع زیسـت تـوده و میـزان استحصال انرژی از منابع مختلف می باشد.
واژه های کلیدی
زیست توده، استحصال انرژی، فضولات دامی، پسماندهای شهری، زائدات کشاورزی، مناطق روستایی
١- مقدمه
زیست توده اصطلاحی در زمینه انرژی است که برای توصیف یک رشته از محصولات که از فتوسنتز بدست میآیند، بکار می رود. هر سال از طریق فتوسنتز، معادل چندین برابر مصرف سالانه جهانی انرژی، انرژی خورشیدی در برگها، تنه و شاخه های درختان ذخیره می شود.
بنابراین، در میان انواع منابع انرژی تجدیدپذیر، زیست توده از جهت ذخیره انرژی خورشیدی منحصر به فرد است. به علاوه تنها منبع تجدید پذیر کربن می باشد که می تواند به طور مستقیم و یا بعد از تبدیلاتی به سوختهای مفید تغییر یابد. فرآیند تبدیل زیست توده به قدمت اولین آتشی است که انسانها بوسیله چوب ایجاد نمودند و مانند هر چیز قدیمی که می تواند جدید شود، این فرآیند ها نیز پیشرفت کرده و جدید شدند. فرآیندهای تبدیل می تواند فیزیکی (برای مثال، خشک کردن، کاهش اندازه یا متراکم کردن)، حرارتی (مانند زغالی کردن) یا شیمیایی (مانند تولید بیوگاز) باشد. محصول نهایی فرآیند تبدیل ممکن است یک سوخت جامد، مایع یا گازی باشد، این انعطاف در انتخاب شکل فیزیکی سوخت، یکی از مزایای منابع زیست توده بر دیگر منابع انرژی های تجدیدپذیر است 15)و. (17
منابع زیست توده ای که برای تولید انرژی مناسب هستند، طیف وسیعی از مواد را شامل می شوند. این مواد، زائدات کشاورزی و جنگلی، پسماندهای جامد و زباله های شهری، فاضلابهای شهری و صنعتی، فضولات دامی تا محصولات انرژی زا را شامل می شوند(.(9 گر چه انواع مختلف منابع زیست توده شکل و ظاهر مشترکی دارند، اما تنوع قابل توجهی را در خصوصیات فیزیکی و شیمیایی نشان میدهند که در استفادهشان به عنوان سوخت مؤثر است. (6)
فن آوریهای بسیاری که از لحاظ تجاری نیز در دسترس می باشند برای فرآیندهای تبدیل و برای بهره برداری از محصولات نهایی آن وجود دارند. همچنین انتخاب فن آوری تبدیل زیست توده تحت تأثیر سه عامل، دسترسی به مواد خام تغذیه، کاربرد نهایی و هزینه می باشد.
کاربرد تجاری گسترده و مثمر ثمر، مستلزم توسعه و کاربرد فن آوری مدرن به منظور توانا کردن زیست توده برای رقابت با منابع انرژی متعارف است. با توسعه فن آوری های جدید و کارآمد حتی بدون افزایش مواد اولیه می توان از زیست توده، انرژی بیش از قبل تولید نمود.
این روند پیشرفت در فن آوری های زیست توده می تواند فواید چشمگیر زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی در پی داشته باشد.
بیوماس بیشتر به شکل چوب، قدیمیترین شکل انرژی برای بشر است که بعنوان سوخت در مصارف خانگی و صنعتی مورد استفاده قرار میگرفته است. در ابتدا، استفاده سنتی از طریق احتراق مستقیم، فرآیندی که هنوز هم بصورت گسترده در قسمتهای مختلفی از جهان بکار میرود، مورد استفاده بوده است. بیوماس بعنوان یک منبع انرژی متفرق، کاربر و زمین بر توصیف می شود. (5)
از نظر تاریخی با افزایش فعالیتهای صنعتی، رشد تقاضا برای انرژی، ذخایر طبیعی بیوماس را کاهش داد. توسعه منابع جدید متمرکزتر و راحتتر انرژی منجر به جانشین این منابع به جای انرژی بیوماس شده است. با اینکه تعدادی از کشورهای پیشرفته از مقادیر قابل توجهی انرژی بیوماس استفاده میکنندمثلاً. فنلاند 15 درصد، سوئد 9 درصد، آمریکا 4 درصد و روسیه 3 تا 4 درصد، ولی در حال حاضر سهم بیوماس در تأمین انرژی اولیه برای کشورهای صنعتی بیش از 3 درصد نیست. (1)
با توجه به عوامل اقتصادی و اجتماعی، یک مسئله جدی که در اینجا وجود دارد، موضوع زیاده روی در مصرف و کمبود تولید بیوماس بمنظور انرژی در چند کشور پیشرفته جهان است. در سال 1987تقریباً 13 تا 14 درصد از انرژی اولیه جهان از طریق بیوماس تأمین می گردید(.(17 کشور نپال بیش از 95 درصد، کنیا 75 درصد، هند 50 درصد، چین 22 درصد، برزیل 25 درصد، مصر و مراکش 20
درصد از کل انرژی خود را از منابع بیوماس تامین میکنند. (1)
استفاده از بیوماس بعنوان یک منبع انرژی نه تنها دلایل اقتصادی (جائیکه سوخت به آسانی و با قیمت ارزان در دسترس است)، بلکه بدلایل توسعه اقتصادی و زیست محیطی نیز جذاب می باشد. سیستمهایی که بیوماس را به انرژی قابل مصرف تبدیل می کنند، می توانند در ظرفیتهای کوچک بصورت کارآیی عمل نمایند. (18)
بیوماس یک منبع تجدیدپذیر بومی است که به هیچ یا اندک تغیر خارجی نیاز دارد. همچنین صنایع کشاورزی و جنگلداری که ذخایر اصلی بیوماس هستند، فرصتهای اساسی را برای توسعه اقتصادی مناطق روستایی فراهم میکنند. (10)
میزان نشر مواد آلاینده ناشی از احتراق بیوماسمعمولاً، کمتر از سوختهای فسیلی است. بعلاوه، استفاده و بهرهبرداری تجاری از بیوماس، میتواند مشکلات مربوط به انهدام زبالهها در سایر صنایع از جمله جنگلداری و تولیدات چوب، فرآوری مواد غذایی و بخصوص پسماندهای جامد شهری در مراکز شهری را حذف و یا کاهش دهد.((7
٢- روش تحقیق
در این تحقیق انواع اصلی منابع موجود زیست توده، کمیت آن و فاکتورهایی را که بر تولیدش اثر میگذارد، و همچنین ارزیـابی و انتخـاب منابع زیست توده و میزان استحصال انرژی از منابع مختلف مطالعات جامعی با توجه به تجربیات کشـورهای پیشـرفته و در حـال توسـعه، همچنین کشور ما صورت گرفته است.
٣- بحث و نتایج
-1-3 دسته بندی زیست توده از دیدگاه منابع تولید
منابع زیست توده براساس مقادیر کافی برای مصارف تجاری، قابلیت برآورده کردن نیازها و قابل دسترس بودن در تمامی مناطق انتخاب و رده بندی می شوند. با در نظر گرفتن ماهیت مطالعات و معیارهای بالا منابع مختلف زیست توده از این مطالعات استخراج می شود. ده منبع زیست توده از آنالیزها بدست آمده که در این قسمت ذکر شده است.((19
(1 ضایعات آسیاب: این زائدات در مرحله اولیه و ثانویه تولید محصولات جنگلی بدست می آید. زائدات آسیاب (نـرم و زبـرمعمـولاً) شـامل چیپس چوب – مواد حاصل از هرس کردن و اصلاح کردن خاک اره تکه های پوست درختان – تکه های چوب روکش مبل و ضایعات الک کردن تفاله کاغذ.
(2 کود حیوانی: این ضایعات به عنوان کود خشک قابل جمع آوری احشامی که از شیر و گوشتشان استفاده می شود تعریف شده اند. مانند خوک، گاو، گوسفند، مرغ و خروس.
(3 پسماند محصولات: پس از محاسبه مقداری که لازم است در زمین باقی بماند تا مانع فرسایش خاک در برابر عوامل طبیعی شـود، ایـن قسمت شامل تفاله قابل جمع آوری از زمین های کشاورزی میباشد.
(4 پسماند عمل آوری محصولات کشاورزی: این بخش شامل تفاله ای میباشد که در روند عمل آوری محصـولات اولیـه و خـام کشـاورزی تولید می شود. بدست آوردن اطلاعات کامل در مورد این شاخه مشکل می باشد. هر چند سهم پسماند محصولات کشاورزی نسبت بـه کـل، حدود 1 تا 2 درصد میباشد. مقدار این پسماند حدود 8 تا 15درصد کل پسماند محصولات میباشد.
(5 ضایعات جنگل: شامل پسماند کندۀ درخت و سایر مواد قابل بازیافت است که از احداث جنگل باقی می ماند. باقیمانـده کنـده درختـان شامل تکه های بریده شدۀ درختان میباشد که در جنگل بلااستفاده رها شده است.
:MSW (6 شامل پسماندهای جامد شهری میباشد که از چرخه بازیافت و کمپوست بدست میآید (به جز چوب).
:MSW Wood (7 شامل انواع متداول چوب میباشد که در زباله های خانگی صنعتی و اداری یافت میشود.
(8 لجن فاضلاب شهری.
(9 پسماندهای چوبی صنعتی.
(10 نخاله های ساختمانی حاصل از ساخت و تخریب شهری.
بررسی-2-3 انواع اصلی منابع بیوماس
گرچه انواع مختلف زیست توده شکل و ظاهر مشترکی دارند، اما تنوع قابل توجهی را در خصوصیات فیزیکی و شیمیایی نشان میدهند. یه طور کلی، همه نوع بیومس در صورتی که کربوهیدراتها، پروتئین ها، چربی ها و سلولز جزو مواد اصلی آنها باشد، می تواند بعنوان خوراک هاضم در فرآیند بیهوازی قرار گبرد. زمانی که بیومس را بعنوان خوراک انتخاب میکنیم. بایستی موارد زیر را در نظر داشته باشیم :(12)
منابع اولیه اصلی برای تولید بیوگاز بدین شرح هستند(3و(6
-1 زایدات و بقایای محصولات کشاورزی، باغبانی و جنگلی
-2 فضولات دامی
-3 پسماند های تجزیه پذیر شهری
-4 فاضلاب های شهری
-1-2-3 زائدات کشاورزی
زائدات کشاورزی و جنگلی را می توان به زائدات غلات، زائدات حبوبات، زائدات گیاهان صنعتی، زائدات سبزیجات و صیفی جات، زائدات باغات میوه، زائدات بدست آمده از جنگل های دست کاشت، زائدات محصولات جنگلی و صنایع چوب تقسیم بندی کرد. (16)
زائدات کشاورزی شامل کاهها، غلافها، پوست ها و ساقهها هستند. آنها می توانند به دو گروه تقسیم شوند: زائدات دروکردن، که بعد از برداشت محصول در زمین باقی می مانند، برای مثال ساقه های کتان؛ و زائدات عملیات کشاورزی، برای مثال سبوس برنج. استفاده از زائدات به عنوان سوخت شاید به قدمت استفاده از خود محصول کشاورزی باشد و تا به امروز نیز جزو منابع سوختی بسیار مهم محسوب میشوند.
آنها همچنین تأمین سوخت تعداد زیادی از صنایع مربوط به فرآیندهای کشاورزی را برعهده دارند،مثلاً تفاله نیشکر (باگاس) در فرآیند تولید شکر، به عنوان سوخت کاربرد دارد . (13 ) روش دیگر استفاده از زائدات کشاورزی به عنوان خوراک هاضم ها برای تولید بیوگاز میباشد.
جدول -1 انواع بقایای گیاهی مورد استفاده در کشورهای پیشرفته و در حال توسعه و کاربرد آنها (13)
کشور نوع بقایای گیاهی نوع کاربرد
برزیل نیشکر تولید الکل ـ سوزاندن ـ گازی کردن
گیاهان روغنی تولید روغنهای سوختی ـ سوزاندن ـ پیرولیز
چوبهای جنگلی سوزاندن ـ گازی کردن ـ پیرولیز ـ تولید زغال
چین کاه و سبوس برنج گازی کردن ـ سوزاندن ـ تخمیر بیهوازی ـ تولید الکل
چوبهای جنگلی سوزاندن ـ گازی کردن ـ تولید زغال
زایدات غلات و دانه های روغنی سوزاندن ـ گازی کردن ـ تولید الکل ـ تولید زغال
امریکا نیشکر گازی کردن ـ تولید الکل
چوبهای جنگلی سوزاندن ـ تولید الکل ـ گازی کردن ـ تولید زغال
اکالیپتوس و صنوبر پیرولیز ـ تولید الکل ـ سوزاندن ـ تولید زغال
اتحادیه اروپا چوب کاج ـ صنوبر و بید سوزاندن ـ گازی کردن ـ تولید زغال ـ پیرولیز
چغندرقند تولید الکل ـ گازی کردن ـ سوزاندن
علف Miscanthus و Giant Reed سوزاندن ـ گازی کردن ـ پیرولیز ـ تولید زغال
تفاله ذرت و دانههای روغنی تولید الکل و روغنهای سوختی ـ پیرولیز ـ سوزاندن
هند کاه سوزاندن ـ تخمیر بیهوازی
اکالیپتوس سوزاندن ـ تولید الکل ـ پیرولیز ـ تولید زغال
علفهای سوختنی و بوریا سوزاندن ـ تولید زغال ـ پیرولیز
-2-2-3 فضولات دامی
فضولات دامی می تواند از حیواناتی نظیر گاو، گوسفند، بز، گاو و میش، اسب، الاغ، قاطر و شتر تولید شود. فضولات دامی حاصل از گاو، مرغ و خوک متداولترین پسماندهای تر در اروپا و بعضی از کشورهای در حال توسعه هستند، بخصوص در کشورهایی مانند هلند و دانمارک که زمین برای پخش این پسماندها کم میباشد(.(13
فضولات دامی می توانند به صورت منفرد یا بصورت ترکیبی با زائدات کشاورزی و بقایای گیاهی یا فاضلابهای صنایع غذایی, تحت فرآیند گوارش بیهوازی قرار گیرند. از مواد خروجی از هاضم که دوره هضم را گذرانده اند، می توان به عنوان کود برای بهسازی و حاصلخیزی خاک استفاده کرد. در اکثر واحدهای کشاورزی برای تخمیر از فضولات دامی استفاده می شود. امروزه با افزایش یک نوع ماده خوراکی کمکی (Co-substrate) تولید بیوگاز را تسریع می کنند(.(8
در جدول شماره 2 مقدار تولید روزانه فضولات توسط گونه های دامی موجود در روستاها آورده شده است. بنابراین، کل فضولات انسانی و حیوانی که در هر روز در یک خانوار روستایی تولید می شد محاسبه گردید که در جدول شماره 3 نشان داده شده است. در این محاسبات میانگین وزن هر نفر Kg 70 و مقدار تولید روزانه %0/7 وزن بدن در نظر گرفته شد. جدول شماره4 جزئیات منابع زیستی موجود در روستاها را ارائه می دهد.
جدول -2 مقدار تولید روزانه فضولات توسط گونه های دامی موجود در روستاها (4)
جدول -3 کل فضولات انسانی و حیوانی تولید شده در یک خانوار روستایی((4
جدول -4منابع زیستی موجود در روستاها((4
منبع توضیح دسترسی
فضولات انسانی در هر منزلی در توالت ها جمع آوری می شود پیوسته
فضولات گاوی از استبل جمع آوری می شود پیوسته
فضولات اسبی از تویله جمع آوری می شود پیوسته
فضولات مرغی از مرغدانی جمع آوری می شود پیوسته
علف های چیده شده از حیاطها فصلی
برگ های درختان برگ های ریخته شده بر روی زمین حیاطها فصلی
زایدات باغی از وجین باغهای منازل فصلی
کاه پیش از هضم برای اختلاط با منابع دیگر استفاده می شود پیوسته
خاکستر چوب خاکستر بخاری منازل می تواند برای بالا بردن pH خوراک هاضم استفاده شود. پیوسته
به عنوان یک منبع در محاسبه وارد نمی شود
-3-2-3 پسماندهای تجزیه پذیر شهری
پسماندهای شهری شامل زائدات جامد شهری میشود. پسماندهای جامد شهری عبارت از زائدات جامدی که از عملیات تجاری، اداری، خانگی و بعضی از صنایع بدست میآید. از میان زائدات جامد شهری فقط پسماندهای آلی قابل تجزیه هستند. لذا قبل از استفاده از این پسماندها در فرآیند هضم بیهوازی بایستی اجزاء غیر آلی آن را جدا کرد. میزان زائدات تجزیه پذیر در پسماندهای شهری بستگی به عوامل مختلفی دارد از جمله، محل تولید، نوع آب و هوا، فرهنگ و پیشرفت تکنولوژی متفاوت است. مثلأ در کشور آلمان مواد آلی حدود -45 %30 میباشد. در حالیکه در ایران بیش از %75 است. ضمنأ چیزی حدود 50 درصد از زائدات آلی کاملأ تخمیر می شوند(.(12 جدول5
میانگین درصد لیگنین و قابلیت تجزیهپذیری و سایر ویژگیهای شیمیای اجزاء زباله را ارائه میدهد.
جدول -5 کربن آلی، رطوبت، تجزیهپذیری، درصد لیگنین و عناصر شیمیایی اجزاء موجود در زباله((19
با توجه به جدول بالا، میانگین رطوبت و قابلیت تجزیه پذیری زیست شناختی برای مواد فسادپذیر (زائدات غذایی + باغبانی) به ترتیب 55٪
و 75٪ در نظر گرفته میشود.
-4-2-3 فاضلابهای شهری
ضایعات مایع شهری ناشی از زیستگاههای انسانی دارای انرژی قابل ملاحظه ای است و همانند فضولات حیوانی می تواند بطور غیر هوازی تخمیر یافته و گاز متان تولید کند. تخمیر غیرهوازی فاضلاب، سالها است که اجراء می شود و در گذشته، بخش بیشتری از گاز تولید شده در مولدها و همچنین در تامین انرژی برای روشنایی خیابانها از این روش تولید میشد. در اکثر نقاط جهان، گاز تولید شده برای فراهم آوردن انرژی مورد نیاز جهت گرمایش گوارنده ها در تاسیسات عملآوری بکار می رود. یا اینکه، می تواند برای به حرکت در آوردن موتور یک ژنراتور جهت تولید الکتریسیته مورد نیاز تاسیسات مورد استفاده قرار گیرد. 11) و (14
-3-3 ارزیابی و انتخاب منابع زیست توده
3 معیار اساسی برای ارزیابی و انتخاب منابع زیست توده برآورد اقتصادی، کاربرد، اثرات محیطی مـی باشـد. هـر کـدام از ایـن سـه معیـار می توانند توابع متغیری باشند که بر روی منابع زیست توده تأثیرگذار می باشد. این توابع متغیر می تواند شامل کمیت، تناژ / هزینه، آلودگی هوا، محدودیت های سوخت و غیره باشد. از این پس CRP یک ابزار کمی نامیده می شود که به معنای (شکل مقایسه ای منابع) می باشـد.
و برای هر یک از توابع وزن و مقدار در نظر می گیرد. بازه وزنی توابع بین 0 تا 0/3 متغیر میباشـد. جمـع تمـام اوزان 1 مـیشـود. در ایـن قسمت توابع متغیر و مقدار وزنی هر یک آورده شده است. (15)
(1 کمیت
مقدار و کمیت یک منبع نقش حیاتی در مطالعات توجیهی اولیه و همچنین عملکردهای بعدی برای تولید انرژی زیسـت تـوده دارد. دلیـل اصلی لغو پروژه های تولید انرژی از زیست توده ایجاد مشکل در تأمین سوخت و تغییر کیفیت آن می باشد. به این تابع متغیر مقـدار وزنـی
0/3 را اختصاص میدهیم.
(2 هزینه / تناژ
دومین تابع متغیر، هزینه بر حسب دلار آمریکا به ازای هر تن سوختی که به محل حمل می شود. هزینه به ازای هـر تـن سـوخت تحـویلی می تواند شامل هزینه عمل آوری به علاوه هزینه حمل به محل می باشد. هزینه عمل آوری می تواند فاکتور مهمـی در انتخـاب پسـماندهای چوبی شهری، صنعتی و ساخت و تخریب، جایی که بیشترین تعداد کارگران برای جداسازی وجود دارد باشد.
(3 حمایت دولتی
تخفیف های مالیاتی و حذف محدودیت های قانونی در سودآور کردن تولید انرژی از زیست توده مؤثر می باشد. به خاطر موانعی کـه در راه این وجود دارد، عدد وزنی 0/1 را به آن اختصاص می دهیم.
(4 امکان پذیری صنعتی
هر چند امکان پذیری تبدیل منابع زیست توده به حرارت و انرژی قابل استفاده در مقیاس صنعتی یک فـاکتور بحرانـی مـی باشـد،تقریبـاً تمامی 10 منبع زیست توده ذکر شده در این مطالعات قابلیت این تبدیل را دارند. عدد وزنی 0/05 را به این شاخه اختصاص میدهیم.
(5 محدودیت های احتراق
برخی منابع زیست توده از قبیل محصولات کشاورزی موجب ایجاد مشکلاتی در روند احتراق می شوند. چنین محدودیت ها موجب تحمیل هزینه های اضافی میگردد. احتراق پسماندهای چوبیتقریباً کمترین محدودیت را دارد. عدد وزنی 0/15 برای این آیتم مناسب میباشد.
(6 آلودگی هوا
در بعضی از مکان ها استفاده از انرژی زیست توده از لحاظ زیست محیطی سودآور می باشد. این شامل کاهش انتشار گازهای گلخانه ای بـه نسبت سوخت های فسیلی می باشد. زیست توده هنگامی که میسوزد سولفور کمتری در فضا منتشر میکند و دی اکسید کـربن مـیتوانـد دوباره به چرخه تولید زیست توده برگردد. همچنین استفاده از زیست توده های پسـماندهای کشـاورزی و جنگلـی موجـب کـاهش آتـش سوزی جنگل می شود. اگر اصول ساخت و طراحی محفظه های احتراق رعایت نشود. پروژه های تولید انرژی از زیست توده می تواند موجب آلودگی محیط زیست شود. عدد وزنی 0/05 برای این آیتم مناسب میباشد.
(7 آلودگی آب
این آلودگی در زیست توده های بدست آمده از پسماندهای کشاورزی و جنگلی قابل ملاحظه نمی باشد. ولی در زیست توده های کودهـای حیوانی اهمیت فراوانی دارد. به آلودگی آب عدد وزنی 0/05 را اختصاص میدهیم.
(8 خروج خاکستر
احتراق منابع اصلی زیست توده موجب تولید خاکستر می شود که به دلیل وجود عناصری مانند پتاسـیم، سـدیم، کلسـیم و منیـزیم دارای خاصیت بازی زیادی می باشد. شیوه های متداول دفع خاکستر مانند لندفیل علاوه بر تأثیر در مورد کاربری زمین می تواند از لحـاظ زیسـت محیطی هم خطرناک باشد به دلیل ماهیت فرسایشی عناصر خاکستر. عدد وزنی این آیتم 0/05 میباشد.
-4-3 میزان استحصال انرژی از منابع مختلف
به طور کلی می توان استحصال انرژی از منابع زیست توده را به سه بخش کودهای دامی، زائدات کشاورزی و زباله های آلی تقسیم کرد.
چنانچه بخواهیم تفکیک مشخصی از میزان استحصال انرژی از این مواد را داشته باشیم می توانیم تعریفی کلی به قرار زیر داشته باشیم:
(1 کود حیوانات معادل 2 کیلو وات به ازای هر راس دام
(2 زائدات کشاورزی معادل 1 کیلو وات به ازای زائدات هر 4047 متر مربع زمین ذرت
(3 زباله های آلی که پتانسیل تولید انرژی بسیار بالایی دارند.
جدول -6 محتوای انرژی بیوگاز حاصله از فضولات دامی و زایدات کشاورزی((2
ماده اولیه بیوگاز حاصلهm³/kg درصد متان موجود در بیوگاز
