بخشی از مقاله
چکیده
در دهههای اخیر، با رشد روز افزون خدمات مبتنی بر اینترنت و تجارت الکترونیک روبرو بودهایم. دراین بین فرآیندهای اقتصادی و مالی که یکی از مهمترین امور دولتها، ملتها و سازمانها است، نه تنها مستثنی نبوده بلکه با نوآوریهای قابل توجهی در قالب بانک مجازی یا بانککاملاً اینترنتی مواجه بوده است. بانک مجازی بانکی است کهکاملاً بهصورت الکترونیک صرفاًو بر بستر اینترنت بهصورت 7/24 فعالیت مینماید و هیچگونه شعبه فیزیکی ندارد.
لذا مقوله محرمانگی که یکی از مهمترین ارکان امنیت و حفاظت اطلاعات است، در این نوع بانک اهمیت فراوانی دارد. از طرفی با رواج و گسترش ابرها و تنوع خدمات آنها و همچنین مزایایی که این فضا به کاربران و سازمانها میدهد، لازم است در راستای انتقال خدمات بانکی از فضای محلی به ابر اقدامات لازم و کافی صورت پذیرد. این مقاله به معرفی فضای ابر و خدمات آن، بانک مجازی و بانک ابری پرداخته و سپس به بررسی چگونگی، الزامات و مزایای انتقال کسب و کار بانک از فضای مرکز داده محلی به فضای پردازش ابری میپردازد.
-1 مقدمه
بسیاری از بانکها تبادلات و معاملات مالی خود را بر اساس حساب مشتری به آنان عرضه میدارند مانند خودپردازها، همراه بانک، تلفنبانک، اینترنت بانک و سایر کانالهای ارتباطی. در راستای این اقدامات، بانکداری اینترنتی و همراه از سایر بسترهای خدمات رسانی راحتتر و سهل الوصولتر است. به همین دلیل بانکهای مجازی یاتماماً اینترنتی در حال گسترش و توسعه میباشند. لیکن لازمه این نوع بانکداری کارایی، قابلیت اطمینان و امنیت بسیار بالا است؛ زیرا حملات سایبری همواره مشتریان بانکها را در معرض آسیب قرار میدهند.
[6]بانک مجازی بانکی پویا و فراگیر است که از هر مکان و در هر زمان و با هر امکانات حداقلی اتصال به اینترنت قابل دسترسی و تراکنش است. بانکی با تمامی مزایای بانکهای شعبهای اما بدون نیاز به حضور فیزیکی مشتری و متصدی بانک. بانکی که هم برای مشتری ارزش و مزایای بی شماری به همراه دارد و هم برای صاحبان کسب و کار بانکی سود آوری و منافع فراوانی را به همراه دارد. بانک مجازی بانک حداقل هزینههاست؛ چه برای مشتری و چه برای صاحبان بانک .[1] از طرفی محیط ابری یک پارادایم مناسب برای بانکهای نوپا و جدید و یا به عبارتی بانکهایی با حوزه و گستره کوچکتر یا متوسط است تا بتوانند با حداقل هزینهها و منابع و با افزایش تدریجی، خدمات خود را گسترش دهند.
فضای ابری این امکان را به بانکهای مجازی نوپا - در کل کسب و کارهای استارت آپ - میدهد تا انواع هزینهها را شامل هزینه-های: راهاندازی، پرسنلی، برنامههای کاربردی، حقوق مالکیت معنوی، نرمافزارهای پشتیبانی، فضای ذخیرهسازی، اصالت سیستمعامل، تأمین امنیت و محرمانگی، از دست دادن اطلاعات و بازیابی آنها، دسترسی و ارتباطات و سختافزار و مرکز داده را در ابتدای شروع کسب و کار کمینه و یا حذف نماید.
در این صورت کسب و کار میتواند با تمرکز بر کیفیت خدمات، توسعه بازار و افزایش مشتریان؛ کسب و کار خود را به تدریج رونق بخشد؛ زیرا فضای ابری همه این هزینهها را بهصورت مجتمع و بسیار پایینتر از مقدار واقعی تکتک آنها و امکانات را در قالب یک بسته کامل به کسب و کار عرضه میدارد. بهعنوان مثال بانک ناواناگار1در هند از ابر هوشمند شرکت 2IBM استفاده میکند و بانک HDFC از ابر خصوصی اوراکل استفاده مینماید و همچنین بانک امریکا3 و بانک مریل لینچ 4 از خدمات بانکداری ابری IBM استفاده مینمایند. شرکت مشاورهای تاتا5 پیشبینی نموده است که فضای ابری نسل جدیدفنّاوری بانکی با کسب و کار نوآورانه را ارائه خواهد نمود .[6]
هدف این مقاله، در ابتدا پیشنهاد اصلاح و تسهیل در قوانین بانک مرکزی در راستای تأسیس بانکهای مجازی بوده و سپس هدف ترویج و ایجاد فرهنگ مناسب در خصوص استفاده از فضای ابری در بین کاربران حقیقی و حقوقی و همچنین سازمانهای دولتی و خصوصی را در پیش میگیرد و در پایان نیز به بانکها پیشنهاد مینماید که در راستای بهبود خدمات و کاهش هزینههای خود، بخش الکترونیک خدمات خود را به فضای ابر منتقل نمایند.
-2 رایانش ابری و فضای ابر
رایانش ابری یکی از فناوریهای نوظهور و درآمدزای مبتنی بر اینترنت است. فضائی که قدرت پردازش، محاسبات، ذخیرهسازی، برنامههای کاربردی و دیگر منابع و امکانات مورد نظر در قالب یک بسته کامل، منفرد و ارزان به انواع مشتریان عرضه میگردد .[6] رایانش ابری دارای قابلیتهای پویا و متعددی برای ارائه خدمات به کاربران مختلف است و در حال حاضر نیز تحقیقات توسعهای فراوانی بر روی بهبود خدمات آن در حال انجام است. این فضا در قالب 4 نوع مدل مطابق مدل NIST - موسسه ملی استانداردها و فناوری - استقرار یافته است - شکل . - 1
-1-2 انواع ابر و مدلهای ابری
-1-1-2 ابر خصوصی:
مدلی که مالکیت آن بر عهده یک سازمان خاص است و یا اینکه فضائی است صرفاً در اجاره یک سازمان خاص جهت استفاده اختصاصی آن سازمان که بهعنوان مثال میتواند شامل برنامههای مالی آن باشد.
-2-1-2 ابر عمومی:
این مدل رایجتر از سایر مدلهای ابر است. مالکیت ابر بر عهده فراهم کننده منابع و خدمات ابر است و این منابع و خدمات بهصورت اشتراکی و اجارهای به مشتریان عرضه میگردد.
-3-1-2 ابر اجتماعی:
این ابر در اصل از نوع مدل ابر خصوصی است که اشتراکی نیز است بدین معنا که منابع و خدمات ابر در بین اعضای مختلف یک گروه ویژه یا سازمان خاص مشترک است.
-4-1-2 ابر هیبریدی - ترکیبی - :
این مدل در اصل میتواند ترکیبی از دو یا سه مدل از ابرهای فوق باشد. رسالت این ابر برقراری ارتباط بین ابرهای مختلف در مدل پیادهسازی ابری جهت انجام امور با درجه امنیت، سطوح دسترسی و اولویتهای مختلف است 8] بهعنوان مثال شرکت آمازون شکل - 2 - در گزارش 2016 خود مدلی ارائه نموده است که مدیریت پیکرهبندی پایگاه داده6 را در یک ابر خصوصی نگهداری میکند و سپس از طریق امن ارتباط آن را با ابرهای عمومی برقرار میکند .[7]
مدل ابر بر اساس تعریف [9] NIST
بر اساس تعریف NIST رایانش ابری مدلی برای ارائه دسترسی مناسب از طریق اینترنت و مستقل از محدوده جغرافیائی کاربران و همچنین متناسب با نیازمندیها و درخواستهای مختلف کاربران است. این مدل مجموعهای قابل اشتراک از منابع محاسباتی و پردازشی مختلف است که بهصورت مدیریت شده و با سرعت مناسب قابل دسترسی است .[9]
حالت نگهداری CMDB در یک ابر خصوصی [7]
طبق شکل - 2 - ، در بانکداری مجازی،CMDB میتواند مربوط به سیستم بانکداری متمرکز باشد .[7]
-2-2 لایههای خدماتی ابر
در این بخش لایههای خدماتی ابر و کاربرد آنها در بانکداری مجازی معرفی میگردد. شکل . - 3 -
-3-2-2 لایه زیرساخت بهعنوان سرویس9
در این لایه امکاناتی نظیر ذخیرهسازی، پردازش، سرورها و شبکهها به مشتریان ارائه میگردد. در این لایه مشتری اختیار عمل بیشتری دارد و می-تواند سیستمعامل و نرمافزارهای مورد نظر خود را در چهارچوب مجازی سازی نصب و اجرا نماید؛ مانند ابر آمازون .
لایههای مورد استفاده ابر در بانکداری مجازی [8]
همچنیناخیراً با توجه به مهاجرت و انتقال کسب و کارها به فضای ابری لایه دیگری تحت عنوان فرایند کسب وکار بهعنوان سرویس10 مورد استفاده واقع شده است که برای فرآیندهای استاندارد کسب و کار مانند پرداختها و یا سیستم منابع انسانی11 کاربرد دارد. در این لایه جدید میتوان تمامی سرویس-های لایههای قبل را ترکیب و به مشتری عرضه نمود.
-3 بانک مجازی و بانک ابری
در ابتدا باید یادآور شد که بانک مجازی یاکلاً هر کسب و کار مجازی، یک نسخه الکترونیکی از آنچه در دنیای محدود فیزیکی انجام میشود، نیست. این دنیا میتواندکاملاً جدید باشد و هیچ ارتباطی با مدلی که در دنیای فیزیکی از آن پدیده،مثلاً بانکی که الان در ذهن داریم، نداشته باشد. به خصوص اگر بخواهیم برای اولین بار در یک محیط محدود و تحت کنترل آن را ایجاد نماییم. بانک مجازی را میتوان به اسامی مختلفی نامید. از قبیل: بانکهای کاملاً اینترنتی، بانکهای آنلاین، بانکهای بدون شعبه فیزیکی، بانک فقط آنلاین، بانک بدون ساختمان - بدون آجر و ملات12 که برخلاف بانکهای سنتی که آنها را بانک آجر و ملاتی مینامند - ، بانکهای از آجر به کلیک13 یا بانکی که ساختمان ندارد و برای ورود به آن احتیاج نیست وارد ساختمان شد بلکه با یک کلیک موس وارد آن میشویم .[1]
یک بانک مجازی به مؤسسهای اطلاق میگردکه اصولاً خدمات بانکداری خود را از طریق اینترنت به مشتریان ارائه میکند و این بانک با بانکهای موجود که از اینترنت و سایر ابزار الکترونیک بهعنوان کانالهای ثانویه برای ارائه خدمات و محصولات خود به مشتریان استفاده میکنند، تفاوت دارد. بانک مجازی مولود بانک الکترونیک است که با تحقق آن بانکداری دچار تحول عظیمی میگردد تا آنجا که احتمال میرود روزی بانکهای فیزیکی و بانکداری سنتی منسوخ گردد. در بانک مجازی احتیاج به هیچ واسطه و تحویل دهندهای نیستبلکه مشتری مستقیماً از طریق اینترنت با بانک ارتباط برقرار کرده و تراکنشهای مالی خود را انجام میدهد.
بانک مجازی بانکی است مبتنی بر کانالهای اینترنت.بانک مجازی - از نظر مشتری - بانکی است بدون ساختمان فیزیکی که بهطور کامل بر بستر اینترنت قرار دارد و خدمات قابل قبولی را در چهارچوب مقررات و قوانین بانکهای سنتی عرضه میکند. در بانک مجازی امنیت و مدیریت ریسک از حیاتیترین موارد است. بانکداری آنلاین امروزهفنّاوری اطلاعات را برای دادن انتخابهای متعدد به مشتریان به کار میگیرد .[1]
روش تمییز دادن بانکهای سنتی از بانکهای مجازی این است که بانک-های مجازی هیچ شعبه فیزیکی و هیچ شخص تحویلداری ندارند. یکی از چالشهای صنعت بانکداری این است که این کانال جدید خدمات بانکی برای مشتریان هنوز قابل اطمینان نیست و یا اینکه درک و استنباط صحیحی از آن ندارند در نتیجه نیروی بانک از این تلاش فراوان برای جلب اعتماد و تولید عایدی تحلیل میرود. اکنون اغلب بانکهای مجازی بهصورتکاملاً امن و بهصورتکاملاً کارکردی خدمات را بهصورت رایگان و یا با هزینه اندک ارائه میکنند. لیکن ارائه برخی خدمات بر قالب الکترونیکالزاماً بانک مجازی نیست .[1]
-1-3 مزایای انتقال بانک مجازی از فضای محلی به فضای ابر - بانک مجازی ابری -
· فراهم ساختن یک محیط عملیاتی، بهینه، مجازی و مقیاس پذیر
· غلبه یافتن بانک بر چالشهای فعلی و آتی
· ارائه دسترسی به خدمات بانک مجازی با پهنای باند و سرعت بالا
· پوشش خدمات بانکی در سطح جغرافیائی با انسجام و یکپارچگی چندکانالِ بهصورت اثربخش
· جذابیت و کشش بانک برای ارائه پیشنهادهای بهتر و نوآورانه
