بخشی از مقاله
چکیده
محیط زیست، زیستگاه انسانی است که نه تنها حیات و تداوم حیات بشر که تعالی موعود وی منوط به وجود سالم و بدون خدشه آن می باشد. گسترش آلودگی های مختلف، تغییر آب وهوا، تحلیل لایه ازن، کاهش تنوع زیستی و تعداد بیشمار معضلات زیست محیطی که حیات انسانی در کره خاکی را تهدید می کنند و کیفیت حیات بشر را به شدت تقلیل داده اند واقعیت انکار ناپذیری است که جامعه بین المللی سخت با آن دست به گریبان است. فرآیند تولید، پخش و غلتک زنی روسازی های آسفالتی داغ1 همواره مشکلاتی نظیر مصرف سوخت و انرژی زیاد و همچنین پخش آلاینده های مضر نظیر دی اکسید کربن را که سلامت محیط زیست و انسانها را تحت الشعاع قرار می دهد را به همراه داشته است.
موسسه ملی ایمنی و سلامت آمریکا طی گزارشی در سال 2000 میلادی احتمال ابتلا به سرطان ریه را ناشی از تولید آسفالت در دمای بیش از 150 درجه سانتی گراد را اخطار می دهد. در حقوق محیط زیست، برای برخی از اعمال نظیر آلودگی هوا ضمانت های کیفری به منظور مجازات و مقابله با متخلفین پیش بینی شده است در این پژوهش علاوه بر تشریح جرم های حقوقی آلودگی هوا براساس قوانین جزایی فرانسه و ایران به بررسی منابع تولید کربن در ساخت روسازی آسفالتی و تعیین درصد انتشار کربن در مراحل مختلف ساخت آن پرداخته شده است.
در نهایت با معرفی تکنولوژی روسازی بتنی غلتکی و مزایای آن چنین نتیجه می شود که در صورت استفاده از روسازی بتن غلتکی در حدود 80 درصد از معضل انتشار آلاینده های هوا ناشی از ساخت روسازی های آسفالتی برطرف خواهد شد و از آنجائیکه با توجه به گزارش آژانس بین المللی انرژی2 در حدود 25 درصد آلودگی جهانی ناشی از انتشار دی اکسید کربن مربوط به صنایع حمل و نقل و راهسازی می باشد این مقدار بسیار تاثیرگذار و قابل تاًمل است.
.1 مقدمه
مخلوط آسفالتی داغ معمولا در حرارت بین 140 تا 180 درجه سانتی گراد تولید شده و در دمای 80 تا 160 درجه سانتی گراد متراکم می شود. این حرارت زیاد برای دست یابی به تعادل مناسب بین مواردی همانند، کندروانی کم قیر تا رسیدن به پوشش کامل سنگدانه ای، کارایی مناسب در طول پخش کردن و تراکم، افزایش سریع مقاومت مکانیکی، دوام مخلوط در مدت فشار ترافیکی می باشد. این در حالیست که افزایش پلکانی قیمت سوخت و همچنین صدمات تولید روسازی آسفالتی به محیط زیست، حرکت به سمت استفاده از آسفالتی با دمای تولید پایین تر به نام آسفالت گرم1 را به عنوان جایگزینی برای آسفالت سنتی به همراه داشته است.
در ازای آسفالت داغ، محدوده حرارتی تولید آسفالت گرم 100 تا 135 درجه سانتی گراد می باشد که حدود 20 تا 40 درجه سانتی گراد کمتر از محدوده تولید آسفالت داغ می باشد. منشأ هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه2 نفت خام می باشد. این آروماتیک ها در آماده سازی قیر مخلوط های آسفالتی تولید می شوند. در پژوهشی انجام شده مقدار این آلاینده ها جهت روسازی آسفالتی جاده ای محاسبه گردید.
نتایج نشان دهنده مقداری در حدود 0/003 تا 1/264 میکروگرم بر متر مکعب مقدار این آلاینده ها را نشان می دهد که 40 تا 100 بار بیشتر از مقادیر مجاز می باشد. همچنین غلظت بنزن3 در کل قیر موجود در آسفالت 0/02 تا 0/38 میلی گرم بر متر مکعب اندازه گیری شد که در زیر محدوده مجاز می باشد. در نهایت تولید آسفالت به عنوان یکی از اصلی ترین منشأهای تولید هیدروکربن های آروماتیک چند حلقه شناخته شده و تولید آن را بسیار نامناسب ارزیابی می کند.[1]
با توجه به گزارش آژانس بین المللی انرژی4 در حدود 25 درصد آلودگی جهانی ناشی از انتشار دی اکسید کربن مربوط به صنایع حمل و نقل بوده و این مقدار در کشوری مانند چین به 8 درصد میرسد.[2] نگرانی از این مسئله زمانی به اوج میرسد که در کشوری مانند دانمارک حدود یک سوم انتشار گازهای گلخانه ای ناشی از صنایع وابسته به حمل و نقل بوده و مهمتر آن که، حدود 95 درصد انتشار دی اکسید کربن براثر ساخت و بهره برداری از روسازی راه ها و دیگر زیرساخت های حمل و نقل و ترافیک می باشد. [3]
سالانه در حدود 350 میلیون تن مواد خام برای ساخت و بهره برداری از بزرگراه های جهان استفاده می شود. [4] جهت بهره برداری از این مواد خام مقدار زیادی انرژی مصرف می شود. تقریباً ًٌّ ْ مگاژول انرژی برای ساخت یک کیلومتر جاده آسفالتی دوخطه استاندارد مصرف می شود. [5] در نهایت انرژی مصرف شده برای ساخت یک کیلومتر جاده آسفالتی منجر به تولید مقدار بسیار زیادی از آلاینده های مضر نظیر دی اکسید کربن خواهد شد.
.2 جرم های حقوقی آلودگی هوا
هرچند اختلافات بسیاری در تعاریف تکنیکی و فنی از آلودگی هوا وجود دارد اما با توجه به لغت نامه های رایج حقوقی، آلودگی هوا را این گونه می توان تعریف نمود : "بطور کلی آلودگی هوا عبارتست از هرگونه مواد و انرژی مضرکه به طور مستقیم یا غیر مستقیم در هوا یا فضا انتشار یافته به گونه ای که به محیط زیست، رفاه یا سلامت عمومی آسیب وارد کند".[6] از آن جایی که آلودگی هوا به دلیل آغاز فرآیند صنعتی شدن، نظیر کشورهای فرانسه زودتر از کشورهای در حال توسعه آغاز شد لذا وضع قواعد و مقررات نیز در این خصوص دارای پیشینه بیشتری است. به طوری که نخستین زمینه های مربوط به ممنوعیت انتشار آلاینده ها در فرانسه را می توان در فرمان مورخ 15 اکتبر 1810 مربوط به کارخانه جات و کارگاه هایی که بوی ناسالم و ناراحت کننده منتشر می نمایند یافت.
جرم آلودگی هوا در حقوق ایران و فرانسه به طور مجزا تعریف نشده است و صرفاً آنچه که مورد اشاره قرار گرفته تعریفی از آلودگی هواست. با این حال در بخش ضمانت های اجرایی مقرره ملاک جرم اعلام نمودن آلودگی هوا حصول شرایط تعریف آلودگی هوا مد نظر قانون گذاران ایرانی و فرانسوی می باشد. به طوری که در حقوق فرانسه ماده 202-2 کد محیط زیست فرانسه صرفاً به تعریف آلودگی هوا اشاره نموده و در بخش دوم همین کد مربوط به ضمانت های اجرایی کیفری و طی مواد 226-9 آلودگی هوا را مطابق تعریف مقرر در ماده 220-2 جرم اعلام نموده است مطابق بخشی از این ماده :
در موردی که موسسات صنعتی، تجاری، کشاورزی، یا شرکت های خدماتی مواد آلاینده را منتشر نموده که مطابق تعریف ماده202-2 منجر به آلودگی هوا و نقض ضوابط اعلام شده در ماده 226-8 شود شخص اداره کننده برای مدت شش ماه حبس و 7500 یورو مجازات خواهد شد. [7] در حقوق ایران نیز وضعیت به همین منوال است در ماده 2 قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا ضمن ممنوع اعلام نمودن اقدام به هر عملی که موجبات آلودگی هوا را فراهم می نماید صرفا به تعریف "آلودگی هوا" پرداخته است و در موارد بعدی از چگونگی تحقق این جرم سخن گفته شده است.
.3 منابع تولید کربن
ساخت یک روسازی آسفالتی شامل دو بخش می باشد، یکی تهیه مخلوط آسفالتی و دیگری ساخت رویه با عملیات حمل، پخش و غلتک زنی. در شکل شماره 1 مراحل ساخت و اجرای مخلوط های آسفالتی و منابع انتشار کربن به اختصار آورده شده است. مدل کمی انتشار کربن در حین عملیات ساخت، پخش و اجرای رویه های آسفالتی نیز براساس رابطه زیر تعیین می شود.[10,9 ]
