بخشی از مقاله
خلاصه
در سالهای اخیر، رشد بسیار سریعی در طراحی فرمولهای جدید دارورسان اتفاق افتاده و در این خصوص فناوریهای جدید به کمک طراحی دارو آمدهاند. در همین راستا، مطالعهی زیادی بر روی دارورسانی به کمک بسپارهای طبیعی انجام شده است. هیدروژلها، پلیمرها و کوپلیمرهای آبدوست و آبگریز مورداستفاده قرار میگیرند. هیدروکسی آپاتیت از مهمترین بیوسرامیک ها است که به دلیل زیست سازگاری و شباهت ساختاری با بخش معدنی استخوانها و دندانها از کاربردهای کلینیکی گستردهای در ارتوپدی و دندانپزشکی برخوردار است.
در این پژوهش، بهمنظور طراحی یک سیستم نوین رهایش کنترلشدهی دارو از بستر هیدروکسی آپاتیت اصلاحشده با نانو ذرات TiO2 و درصدهای مختلف پلیمر استفاده شده است. بهمنظور تایید ساختار و مورفولوژی سطح بستر از طیف IR، XRD و SEM استفاده شد؛ که همگی تأییدی بر ساختار متخلخل و نانو برای بستر و هیدروکسی آپاتیت بوده که دارو روی سطح آن قرارگرفته است.
این بستر دارای خواص مناسب برای برنامههای زیستی کاربردی مانند رهایش دارو در آینده است.
پیشرفت سریع در روشهای کشف دارو سبب افزایش تصاعدی داروهای جدید شده است. به دلیل متنوع بودن خواص فیزیکی و شیمیایی داروهای گوناگون، نیازمند به سیستمهای دارورسانی هوشمندتر میباشیم. از مقولههای بسیار مهم در صنعت دارورسانی، بحث دارورسانی کنترل شده به بدن است. با روشهای معمول مصرف دارو نظیر مصرف خوراکی و تزریقی، دارو در سراسر بدن توزیع خواهد شد و تمام بدن تحت اثرات آن قرار خواهد گرفت و عوارض جانبی دارو بروز خواهد کرد. برای دستیابی به یک اثر خاص نیاز به مصرف مقادیر زیادی از دارو است.[1]
با فناوری نانو میتوان به دارورسانی هدفمند دست یافت و زمان، مکان و سرعت آزادسازی دارو را کنترل نمود. سیستمهای دارورسانی جدید عوارض جانبی کمتر، کارایی بیشتر و رضایت و راحتی بیمار را به دنبال خواهند داشت. حاملهای مختلف به عنوان ناقلهای دارو در دارورسانی تأثیرگذار هستند.[2] روشهای سنتی دارو درمانی نیازمند مصرف دورهای دارو میباشد، اگرچه این روش برای بسیاری از داروها موثر است اما بعضی از داروها، ناپایدار و سمی بوده و دوره اثربخشی کوتاهی دارند. همچنین بعضی از داروها دارای مشکل انحلالپذیری ×میباشند.
یکی از مشکلات فرمولاسیونهای سنتی محدودیت در به کارگیری حاملهایی است که در بدن به راحتی حل شده و حذف میشوند. یک سامانه دارورسانی ایدهآل بایستی بیاثر، زیست تخریب پذیر، دارای سازگاری زیستی بالا بوده و برای مصرف بیمار مناسب باشد.[3-4] همچنین توانایی بارگیری مقدار بالایی از دارو را داشته باشد. در نهایت به آسانی تهیه گردد و فرایند استریلیزاسیون و ساخت به صرفهای داشته باشد.
بیش از 40 درصد موادی که امروزه در صنعت دارویی به کار برده میشوند، چربیدوست هستند و یا محلولیت ضعیفی در آب دارند که این ویژگیها روی رهش دارو اثر گذاشته و باعث کاهش فراهمی زیستی و افزایش اثر غذاها و مواد شیمیایی در بدن بر روی دارو میشود.[5] در نتیجه نقص آشکاری در کنترل سرعت رهش دارو و ثبات در دوز نگهدارندهی مورد نیاز دیده میشود. این مساله سبب ایجاد انگیزه در اعمال تغییرات مناسب در راستای بهینه کردن فرمولاسیون فراوردههای دارویی گردیده است.
تحقیقاتی قابل توجهی در سالهای اخیر در زمینه پیشرفت سامانههایی با حامل متخلخل در دارورسانی انجام شده است زیرا که چندین ویژگی قابل توجه مثل داشتن ساختار پایدار تخلخلها، یکنواختی آنها، سطح مخصوص بالا، اندازهی قابل تنظیم منافذ، محدودهی باریک در توزیع اندازهی تخلخلها، حداقل سمیت، پایداری بالا، سازگاری زیستی و زیست تخریبپذیری، آنها را نسبت به سایر حاملهای دارویی ممتاز کرده است.[6-7]
مهمترین خاصیت HAP که آن را برای محققان مواد و بیومتریال جذاب کرده است، خواص زیستی آن است. HAP دارای خواص مهمی مانند بیواکتیویتی و استئوکانداکتیویتی میباشد - شکل شماره . - 1 بیواکتیویتی عبارت است از توانایی برقراری پیوند مستقیم شیمیایی با سلولهای بدن. استئوکانداکتیویتی، قابلیت هدایت رشد استخوانی است. به عبارتی این ماده توانایی آن را دارد که وقتی در محیط بدن قرار میگیرد، بازسازی بافت استخوان از دست رفته را تسهیل و تشویق کند. HAP به طور گستردهای برای جراحیهای استخوان استفاده میشود، که کاملا با بدن انسان هماهنگی داشته، غیرسمی، استخوان ساز و زیست سازگار است .[8-9] تهیه کامپوزیتهایی بر پایه هیدروکسیآپاتیت و استفاده از زیرکونیا، سیلیکوننیترید، تیتان و آلومینا باعث تقویت و بهبود خواص مکانیکی هیدروکسیآپاتیت میگردد.[10]
روش انجام
ابتدا جهت دیسپرس کردن مقدار مناسب از هیدروکسی آپاتیت تهیه شده از استخوان گاو با مقدار معین از TiO2 و پلیمرها ترکیب شد و مقدار معینی دارو در بستر تهیه شده بارگیری شد. سپس مقدار رهایش دارو از روش دیالیز در بافر 4/7 با دستگاه اسپکتروسکوپی UV اندازه گیری و با نمودار استاندارد مقایسه گردید - شکل شماره - 2
نتیجهگیری
به منظور تایید ساختار و مورفولوژی سطح بستر از طیف IR، XRD و SEM استفاده شد. که همگی تاییدی بر ساختار متخلخل و نانو برای بستر و هیدروکسی آپاتیت بوده که داروی ناپروکسن روی سطح آن قرار گرفته است .
