بخشی از مقاله
خلاصه
استفاده از منابع طبیعی نظیر منابع گیاهی، حیوانی و قارچی جهت بهبود سوختگیها و زخمها از دهههای گذشته معمول بوده و از زمینههای مهم در مدیریت سلامت است. بره موم یکی از فراوردههای حاصل از کندو تولیدشده توسط زنبورعسل با اثرات متنوع بیولوژیکی نظیر اثرات ضد باکتری، آنتیاکسیدان و ضدالتهاب است. پلی وینیل الکل بهعنوان یک مادهی زیستتخریبپذیر، زیست سازگار و باقابلیت ریسندگی خوب بهعنوان بستر مناسب برای حامل شدن دارو جهت قرارگیری بروی زخم انتخاب گردیده است. در این پژوهش امکان استفاده از بره موم با جاسازی کردن آن در نانو لایه بهعنوان پانسمان زخم موردبررسی قرار گرفت. با استفاده از عکسهای SEM تهیهشده از نانو الیاف، میانگین قطری الیاف 85 نانومتر تعیین شد. نتایج حاصل از تست FTIR ایجاد اتصال عرضی به روش اصلاح حرارتی را تأیید میکند. نتایج حاصل از تعیین نرخ رهایش عصاره از نانو لایه نشان داد که رهایش عصاره از نانو لایه کنترلشده تر از رهایش عصاره از فیلم حاوی عصاره بوده است.
کلمات کلیدی: بره موم، پلی وینیل الکل، پانسمان، رهایش کنترلشده
.1 مقدمه
پوست بزرگترین عضو بدن است که در بسیاری از اعمال حیاتی بدن شرکت دارد، از بافتهای زیرین در برابر نفوذ میکروارگانیسمها و عوامل مضر محافظت نموده و در کنترل دمای بدن و تبادل مایعات نقش اساسی دارد.[1] یکی از آسیبهای پوستی، ضایعهی سوختگی است. در سالهای اخیر، استفاده از سیلورسولفادیازین در مراکز سوختگی بسیار رایج شده است. محققان اعلام نمودهاند که این دارو فرآیند شکلگیری بافتهای تازه را طولانی نموده و استحکام بافت پوست را کاهش میدهد.ضمن اینکه باعث ظهور میکروارگانیسمهای مقاوم به آنتیبیوتیک و کاهش امکان درمان شده است.[2] بنابراین تحقیقات جدید بسیاری بر روی گیاهان و ترکیبات طبیعی ضد میکروب و تحریککنندهی التیام پوست در حال انجام است. این منابع طبیعی، غیر سمی، زیستتخریبپذیر و سازگار با بدن بوده و ازنظر اقتصادی مقرونبهصرفه میباشند .[3]
یکی از این منابع طبیعی بره موم است که توسط زنبورعسل کارگر جمعآوری میشود. بیش از 300 نوع ترکیب شیمیایی مختلف نظیر فلاونوئیدها، آمینواسیدها، فنولیک اسیدها و سایر ترکیبات متنوع در بره موم شناساییشده است.[3, 4] این ترکیبات قابلیت از بین بردن رادیکالهای آزاد موجود در زخمهای سوختگی که موجب عفونت میشود را دارا بوده و درعینحال دارای اثرات ضد میکروبی هستند .[5] فرآیند الکتروریسی یک روش بسیار ساده و مؤثر برای تولید نانو الیاف است که امکان تولید ریز لایههایی با تخلخل زیاد و نسبت سطح به حجم بالا جهت استفاده بهعنوان پانسمان را فراهم مینماید. این نانو لایهها میتوانند بهعنوان بستر مناسب و مؤثرتری جهت جاسازی و رهایش عصاره گیاهان و مواد طبیعی که از گذشته دور برای درمان زخمها و سوختگیها معمول بودند، مورداستفاده قرار گیرند.[6] نسبت سطح به حجم بالای این لایههای نانو لیفی انعطافپذیر دلیل جذب بیشتر ترشحات زخم، رهایش مناسب عوامل ضد میکروبی و قطع خونریزی عنوانشده است.همچنین تخلخل بالای این لایهها سبب نفوذ مطلوب اکسیژن هوا به زخم و حفظ رطوبت مناسب برای بهبود زخم گردیده، از نفوذ میکروبها جلوگیری کرده و بدین ترتیب با جلوگیری از بروز عفونت، افزایش سرعت التیام زخم و کوتاه شدن دورهی درمان را باعث میشود.[7]
جنس پانسمانهای جدید از پلیمرهای طبیعی یا مصنوعی است که در این میان PVA یکی از پلیمرهای رایج درزمینهی تولید پانسمانها و سامانههای رهایش دارو است. ازجمله مزایای PVA زیست سازگار بودن، خواص مکانیکی مناسب، قابلیت جذب و نگهداری رطوبت، غیر سمی بودن، چسبندگی یکنواخت بروی قسمت مجروح پوست، برداشتن آسان بدون تخریب بافت تازه تشکیلشده و نرخ سریع بازسازی پوست آسیبدیده است.[8, 9] تاکنون مطالعات کمی مبنی بر تولید و ارزیابی نانو الیاف، بهعنوان رسانگر عصاره بره موم بهدستآمده است؛ لذا با توجه به نتایج حاصل از این پژوهش، میتوان راهکار درمانی جدیدی برای درمان عفونتهای سوختگی و مقاوم به آنتیبیوتیک یافت. در مطالعهی حاضر نانو لایه PVA حاویHEP تهیه گردید و سپس ضمن بررسی مورفولوژی و ساختار نانو لایه تهیهشده توسط آزمایشهای آنالیز دستگاهی، پروفایل رهایش عصاره از نانو الیاف و فیلم PVA و مکانیسم و سینتیک آن تعیین و مقایسه گردید.
.2 روشها تهیهی عصارهی هیدرو الکلی بره موم: جهت تهیه عصاره هیدرو الکلی بره موم، 28 گرم بره موم با 100 میلیلیتر اتانول 70% حل گردید. محلول حاصل فیلتر و پس از حذف الکل، عصارهی بره موم حاصل در ظرف شیشهای تیره در دمای اتاق قرار داده شد. تهیهی محلول پلی وینیل الکل: بهمنظور تهیه یک دیسپرسیون یکنواخت و همگن از پلی وینیل الکل، 8 گرم پودر پلی وینیل الکل 100 میلیلیتر اتانول% 50 بهصورت تدریجی اضافه و بهوسیلهی همزن مغناطیسی با دور بالا ابتدا به مدت 2 ساعت در دمای80œC و سپس به مدت 10 ساعت در دمای 25œC هم زده شد. سپس نسبت به وزن پلیمر موجود در محلول، عصاره هیدرو الکلی بره موم با وزن معین اضافه گردید تا محلول%60 وزنی- وزنی تهیه شود.
الکتروریسی محلولهای تهیهشده برای تهیه نانو الیاف: الکتروریسی محلولهای تهیهشده با نرخ تغذیه 0/2 میلیلیتر در ساعت و در فاصلهی 10 سانتیمتر از سر سرنگ تحت ولتاژ 12/2 کیلوولت فرایند الکتروریسی صورت پذیرفت. جهت عدم انحلال نانو الیاف حاصل در محیط آبی، نانو الیاف تهیهشده در دمای80œC به مدت 2 ساعت تثبیت حرارتی شدند. جهت بررسی مورفولوژی نانو الیاف الکتروریسی شده از میکروسکوپ الکترونی روبشی و بهمنظور بررسی میزان تثبیت حرارتی نانو الیاف از FT-IR استفاده گردید. بررسی رهایش عصارهی هیدرو الکلی بره موم از نانو الیاف و فیلم پلی وینیل الکل حاوی عصارهی هیدروالکلی بره موم: نمونههای مربعی از فیلم و نانو الیاف با ابعاد 2/5 × 2/5 سانتیمتر مربع جداسازی و وزن شدند و در 10 میلیلیتر محلول بافر فسفات - PBS; pH 7.4 - در انکوباتور با دمای 37 C قرار گرفتند. پس از گذشت مدتزمانهای موردنظر، نمونهها از محیط بافر فسفات انکوبه شده خارج و به محیط بافر فسفات تازه منتقل شدند. مقدار داروی آزادشده در محیط با استفاده از اسپکتروفتومتر - Caryاسترالیا - تعیین شد. جذب UV عصاره هیدروالکلی بره موم در محلول بافر فسفات در max = 322 nm اندازهگیری شد و طبق منحنی کالیبراسیون HEP در محلول بافر فسفات به غلظت HEP تبدیل شد. بررسی مکانیسم آزادسازی عصاره از نانو لایه و فیلم پلی وینیل الکل: جهت تعیین مکانیسم آزاد شدن عصاره از فیلم و نانو لایه از معادله تجربی کرسمیر- پیپاس استفاده شد.[11 ,10]
که در آن
= مقدار عصاره آزادشده تا زمان t
= مقدار عصاره اولیه موجود در نمونه
= K ثابت وابسته به خواص ماکرومولکولار سیستم پلیمری و عصاره
= n نمای انتشار که بیانگر مکانیسم آزادسازی عصاره است و ارتباط آن با مکانیسم آزادسازی عصاره در جدول 1-2 ارائهشده است .[11 ,10]
.3 بحث و نتیجهگیری
.1,3 مورفولوژی الیاف
نانو الیافPVA حاوی %60 وزنی- وزنی HEP در حلال اتانول %50 تهیه شد. همانگونه که از تصاویر 1 و 2 مشاهده میشود، نانو الیاف PVA/HEP با میانگین قطری 84/93 14/32nm با مورفولوژی مناسب و یکنواخت و بدون شکلگیری دانه تشکیل شدند.
