بخشی از مقاله
چکیده
معماری از دو طریق با گردشگری در ارتباط است. اول به عنوان عناصر اولیه - میراث فرهنگی و تاریخی - ، دوم از طریق عناصر ثانویه - ساخت تأسیسات و تسهیلات - . اولین قدم در مسیر مدیریت و توسعه گردشگری شناخت قابلیتها، تنگناها، توانها و جاذبه-های گردشگری است. در این میان فضاهای سبز شهری به عنوان جزء جدایی ناپذیر ساختار شهرها از آن جهت که پاسخگوی نیازهای زیست محیطی انسان بوده و همچنین بستری را برای گذران اوقات فراغت و تعاملات اجتماعی فراهم می آورند، بسیار حائز اهمیت است.
بنابراین با ارزش نهادن بر این عنصر حیاتی در مدیریت و طراحی این فضاها، توان فضاهای گردشگری را بالا برد. هدف از این پژوهش بررسی نقش فضای سبز بر جاذبههای توریستی و اکوتوریستی شهرها جهت رونق و توسعه گردشگری و بررسی ارتباط بنیادی دو صنعت عظیم معماری و گردشگری در بستر جغرافیایی ایران به روش تحلیلی- توصیفی صورت پذیرفته است. پژوهش حاضر از نظر بازسازی مجدد مناسبات میان محیط طبیعی - فضای سبز - و محیط انسانساخت در جهت اهداف گردشگری پایدار و تاثیر مدیریت گردشگری در این زمینه است.
در این مقاله سیستم برنامهریزی جدیدی برای عملکردهای معماری وابسته به گردشگری به نوعی ارائه میشود تا معماری و مدیریت وابسته به گردشگری بتوانند تعادل بین زیست بوم و انسان را وابسته به اصول گردشگریهای پایدار - کیفیت، تعادل و تداوم - ایجاد نمایند. معماری و مدیریت در راستای اهداف زیست محیطی گردشگری پایدار به جزء مهمی در مناطق گردشگریی تبدیل میشود. نتایج نشان داد که معماری و مدیریت نقش اساسی در بین جاذبه های گردشگری بازی می کنند و بخش عمده ای از گردشگران به جهت دیدار از آثار معماری وارد ایران می شوند.
-1 مقدمه
گردشگری شهری با ارزشهای محیط طبیعی و میراث فرهنگی و تاریخی هر شهر دارای ارتباط تنگاتنگی است و چگونگی گذران اوقات فراغت، تأمین امکانات و تسهیلات گردش و تفریح و ساماندهی فضاهای آن، به محور اصلی برنامه ریزی شهری، طراحی محیط و مدیریت شهری بدل شده است. از طرفی با نظر به این که فضاهای سبز شهری از مهمترین عوامل مؤثر در شکل دهی به پایداری و همبستگیهای شهریاند، بررسی تأثیرات این پدیده در مدیریت و برنامه ریزی شهری امری ضروری است - کیانی و خلیل نژاد، 1388و . - 22 در بسیاری از شهرها و روستاها گسترش و رونق گردشگری مدیون معماری است، تا جایی که میتوان در گردشگری شهری و روستایی، معماری را از جاذبههای اصلی دانست.
در این مقاله سعی بر آن است تا با بررسی جنبههای مختلف ارتباط معماری، مدیریت و گردشگری ایران به تحلیل این رابطه پرداخته شود. ایران جزو ده کشور نخست جهان به لحاظ جاذبههای گردشگری است - دانش مهر و همکاران، 1391و . - 209 امروزه توجه به گردشگری از هر نظر حائز اهمت است که علاوه بر مزایای اقتصادی و اشتغال زایی، تأثیرات اجتماعی و فرهنگی بسیاری دارد - هزارجریبی و نجفی، 1389و . - 54 در عصر حاضر صنعت گردشگری آنچنان در توسعه اجتماعی و اقتصادی کشورها اهمیت دارد که اقتصاددانان آن را صادرات نامرئی نام نهادهاند.
اکوتوریسم گونهای از گردشگری است که دارای ارتباطات خاصی با محیط بومی و زیست بوم است و اصلی ترین عامل در آن حداقل تغییر و تصرف در طبیعت میباشد، اما هر ناحیهای که به عنوان ناحیه گردشگری معرفی میشود بایستی دارای زیرساخت هایی باشد تا از طریق آنها حداقل نیازهای آسایشی را برای گردشگران فراهم کند - رنجبریان، 1379و. - 71 این تحقیق به روش تحلیلی- توصیفی انجام شده است، همچنین با استناد به کتاب ها، مجلات علمی، آمار و اطلاعات سازمانهای دولتی مباحث مطرح و تحلیل شده است.
-1-1 روش تحقیق
پژوهش حاضر با روش » توصیفی- تحلیلی« بر مبنای گردآوری اطلاعات و داده ها به صورت کتابخانهای، جهت تحلیل بررسی نقش فضای سبز بر جاذبه های توریستی و اکوتوریستی شهرها جهت رونق و توسعه گردشگری تدوین گردیده است.
-2-1 اهداف تحقیق
· بررسی ارتباط بنیادی دو صنعت معماری و گردشگری در بستر جغرافیایی
· بررسی نقش فضای سبز بر جاذبه های توریستی و اکوتوریستی شهرها
· بررسی جایگاه و تاثیر مدیریت در گردشگری پایدار
-2گردشگری
گردشگری پدیدهای است کهن که از دیرباز در جوامع انسانی وجود داشته و به تدریج در طی مراحل تاریخی مختلف به موضوعی فنی، افتصادی، اجتماعی و اکولوژیکی تبدیل شده است - رضوانی، 1378و . - 27 مهمترین ابعاد و اثرات توسعه گردشگری را می توان در سه حوزه زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی- فرهنگی آن جست. شناخت ابعاد اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی و محیطی گردشگری برای برنامه ریزی این فعالیت در سطوح گوناگون جغرافیایی ضروری است. به طور کلی برای جذب گردشگران از کشورها و مناطق مختلف و با انگیزه های متفاوت، وجود منابع و جاذبه هایی در مقصد ضروری است. جاذبه های گردشگری به طور کلی به انواع زیر قابل تقسیم بندی می باشد: جاذبه های طبیعی؛ جاذبه های تاریخی؛ جاذبه های قومی و فرهنگی؛ سایر جاذبههای گردشگری: باغ وحش ها، میادین ورزشی و... .
جاذبه های ویژه
جاذبه های خلق شده به طور مصنوع: رویدادهای خاص؛ پارکهای موضوعی؛ مراسم ورزشی و کنفرانسهای علمی و ادبی عوامل متعددی بر انگیزش گردشگران تأثیرگذار است تا گردشگر تصمیم به مسافرت به منطقهای بگیرد و مقصد خود را انتخاب نماید. از لحاظ انگیزه گردش، گردشگران را میتوان به دو گروه گردشگران عام و گردشگران خاص - با علایق ویژه - تقسیم بندی کرد. گردشگری عام - بزرگترین بخش بازار گردشگری - از مردمی تشکیل میشود که به دنبال جایی برای استراحت و تجدید روحیه هستند - داس ویل، . - 1386 در این حالت جاذبههای معماری میتواند بخشی از برنامه سفر گردشگران باشد، اما در گردشگری خاص، مردم به دنبال اهداف خاصی برای مسافرت هستند.
این شکل جدید از جهانگردی، به دنبال خود فرمولهایی تازه و آلترناتیوهایی نوین از مسافرت می آورد و در آنها مسافر قدرتمند می تواند بر اساس نیازها و آرزوهایش یکی را انتخاب نماید - فرجی راد، افتخاریان، 1391و - 63، در این حالت هدف اصلی گردشگر بازدید از جاذبه های خاص معماری - سایت های تاریخی، بناها و مناطق واجد ارزش معماری - می باشد. برخی از عوامل مؤثر بر توسعه صنعت توریسم و گردشگری عبارتند از:
وجود امکانات رفاهی و اقامتی مناسب؛ امنیت کافی برای گردشگران؛ وجود خدمات بهداشتی در مراکز اقامتی و بین جاده ای . هدف گردشگری، رسیدن به توسعه پایدار است؛ بنابراین برنامه ریزی ها و توسعه زیرساخت های گردشگری و فعالیت هایی که در پی آن انجام می شود، می بایست بر اساس شاخص های پایداری زیست محیطی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی صورت پذیرد در نمودار - - 1 چگونگی رسیدن به یک اکوتوریسم پایدار از دیدگاه سدلر نشان داده شده است. نمودار - - 1چگونگی رسیدن به یک اکوتوریسم پایدار از دیدگاه سدلر. مأخذ: Hiltz & Fitzgibbon, 2007 از این رو ضروری است تا رابطه صحیحی بین ویژگیهای گردشگری و توسعه پایدار از یک سو و اصول مدیریتی معماری از سویی دیگر برای دستیابی به معیارهای مکان یابی پایگاه گردشگری برقرار کرد.
