بخشی از مقاله
چکیده:
زمینه: افسردگی به عنوان شایع ترین اختلال روانی، تهدیدی در سنین نوجوانی محسوب می شود. یکی از مهمترین متغیر ها که با افسردگی ارتباط دارد، سبک دلبستگی فرد است که این گونه تعریف می شود: الگویی تفهیم یافته از پاسخ به روابط صمیمانه ی فرد که تصور می شود تجربیات قبلی روابط صمیمانه را منعکس می کند. از طرفی متغیر بازشناسی هیجانی چهره به عنوان یک عامل تاثیرگذار در روابط بین فردی و میزان سلامت ذهنی وی شناخته شده است. این توانایی می تواند تحت تاثیر سبک دلبستگی فرد در دامنه مطلوب یا نامطلوب ارزیابی شود. بنابراین در این پژوهش نقش واسطه بازشناسی هیجانی چهره در رابطه بین دلبستگی و افسردگی مد نظر قرار گرفت.
روش: این مطالعه یک پژوهش توصیفی از نوع مدل یابی معادلات ساختاری است. با توجه به نمونه مکفی در روش معادلات ساختاری 270 - نفر - و به منظور بررسی رابطه دلبستگی و افسردگی با توجه به نقش واسطه بازشناسی هیجانی 296 نفر دختر نوجوان از مدارس مناطق مختلف شهر اصفهان در سال 93، به روش نمونه گیری تصادفی ساده چند مرحله ای انتخاب شدند. یافته ها: نتایج پژوهش حاکی از تایید فرضیه اصلی تحقیق بود. لدبن منظور شاخص های برازش مدل بررسی و در دامنه مطلوب ارزیابی شدند؛ کلیه ضرایب مستقیم و غیر مستقیم معادله نیز معنی دار بودند - . - P<.01 شاخص های برازش مدل فوق بدین قرار بود: کای اسکویر هنجار شده 2/1، شاخص نیکویی برازش 0/84، برازش تطبیقی 0/84، برازش تطبیقی مقتصد 0/77 و ریشه دوم میانگین مربعات خطای برآورد . 0/06
بحث و نتیجه گیری: با توجه به برازش خوب مدل و معنی داری ضرایب معادله نقش واسطه بازشناسی هیجانی چهره در تاثیر سبک دلبستگی بر افسردگی به خوبی محرز است. این در حالیست که سبک دلبستگی نیز به طور مستقیم روی افسردگی تاثیر دارد.
مقدمه:
افسردگی ازجمله اختلالاتی است که در طبقه اختلالات خلقی و درونی شده قرار می گیرد. باوجودی که این اختلال می توان در هر زمانی از زندگی فرداتفاق بیافتد، اما وقوع آن در دوران کودکی و نوجوانی به مراتب خطرات قبال توجه تری را خواهد داشت. شروع زود هنگام افسردگی شکلی جدتی تر از اختلال است و نشان دهنده پیش آگهی ضعیف تری است - . - Hammen & Bernnan, 2001 افسردگی در دوران نوجوانی یکی از مشکلات جدی بهداشت روان به شمار می رود. حدودا 15 درصد از نوجوانان اختلال افسردگی اساسی را تجربه می کنند - . - Kessler & Walter, 1998 افسردگی در دوران نوجوانی با تخریب در عملکرد کلی فرد درارتباط است و احتمال ابتلا به اختلال افسردگی اساسی و دیگر اختلالات روانپزشکی را در فرد افزایش می دهد.
کودکان و نوجوانان همانند بزرگسالان، افسردگی را همراه با احساساتی ار قبیل گناه، ناراحتی و ناامیدی تجربه می کنند. کودکان بعد از سن بلوغ نسبت به کودکان قبل از سن بلوغ، نشانه های افسردگی شبیه بزرگسالان تجربه می کنند. تخمین زده می شود که تا سن 18 سالگی بین 15 تا 20 درصد تمام افراد، افسردگی را تجربه می کنند - Klein, Torpey & Bufferd, .2008 - امروزه افسردگی و رفتار های خود کشی گرایانه در سنین کمتری نسبت به دهه های قبل اتفاق می افتد.
مطالعات انجام شده در این زمینه نشان می دهد که افسردگی عموما و به طور مستمر برافراد جوان تاثیر گذار است و میزان این تاثیر در زمانی که کودکان وارد سنین نوجوانی می شوند افزایش می یابد - . - Saluja, Lanchan & Schedit, 2004 یکی از مهمترین متغیر ها که با افسردگی ارتباط دارد و این ارتباط به وسعت در مطالعات پیشین مورد بررسی قرار گرفته است، سبک دلبستگی فرد است. تعاریف متعددی از دلبستگی ارائه شده است از جمله: دلبستگی در لغت به حالت و کیفیت دل بستن، محبت، علاقه و عشق گفته می شود - معین،. - 1385 در روان شناسی تحولی پیوند عاطفی که بین نوزاد و مادر یا یک شخص بالغ دیگر - مراقب - ، پدید می آید، دلبستگی گفته می شود.
دلبستگی را می توان جو حاکم بر روابط کودک و مراقبش تعریف کرد - . - Bowlby, 1973 دلبستگی، پیوند هیجانی بین دو نفر است که آن ها را از نظر فیزیکی و مادی به هم پیوند می زند و تداوم می یابد - . - Ainsworth, Blehar, Waters & Wall, 1978 سبک دلبستگی، الگویی تفهیم یافته از پاسخ به روابط صمیمانه ی فرد است که تصور می شود تجربیات قبلی روابط صمیمانه را منعکس می کند و در طول زمان ثبات نسبی دارد - . - Feeney, Noller & Hanrahan, 1994
اعتقاد لبیبا بر این بود که هیجان ها قویاً با دلبستگی در ارتباطند. از نظر بالبی بسیاری از تنش های هیجانی طی شکل دهی، نگهداری و قطع و بازسازی ارتباطات دلبستگی نقش بازی می کنند - . - Bowlby, 1982 تبادل چهره به چهره موثر در شکل گیری اولین چارچوب های مدل فعال درونی بسیار تاثیر گذار است، در مطالعه نوزادان چهار ماهه که پیش بینی شده بود دلبستگی ایمن را تجربه خواهند کرد، بیان هیجانی بسیار متنوع تر از نوزادانی که پیش بینی شده بود دلبستگی نا ایمن خواهند داشت، بود - . - Koulomizn, Beebe, Jaff & Feldstain, 1993 لایبل و تامپسون - 1998 - 2 نیز به این مورد اشاره کرده بودند، که کودکانی که دلبستگی ایمن دارند از قدرت درک هیجان بالاتر برخوردارند.
در مطالعه دانهم،زولر و کووچود - 1994 - 3 به این یافته رسیدند که کودکان دارای دلبستگی ایمن مادرانی دارندکه هیجانات خود را بیشتر توضیح می دهند و در ازای هیجان های کودک بیشتر پاسخگو هستند . بنابراین کودک از فهم هیجانی بالاتری برخوردار می شود، در حالیکه کودکان دلبسته نا ایمن با حضور بیشتر در بحرانهای هیجانی منفی قدرت خود را در درک هیجان خود و دیگران از دست می دهند. تامپسون - 1994 - به این اشاره کرد که کودک با تجربه دلبستگی ایمن به شایستگی هیجانی دست می یابد. و سارنی - 1999 - 4 شایستگی هیجانی را داشتن ظرفیت بالا در درک هیجان خود و دیگران، قدرت بیان و به کلام دراوردن هیجان ها، همدلی، تنظیم هیجان و در نهایت مهارت های مقابله و برقراری روابط موثر هیجانی با دیگران، تعریف کرد.
همان گونه که از مطالعات پیشین مشخص است، یکی از متغیر های مهم هیجانی که تحت تاثیر سبک دلبستگی فرد قرار می گیرد، بازشناسی هیجانی چهره است. ادراک و بازشناسی هیجان به توانایی افراد برای ادراک، تشخیص و تفسیر صحیح از حالات هیجانی دیگران اشاره دارد بازشناسی هیجانی در تعامل اجتماعی روزانه و ارتباطات بسیار حائز اهمیت است و به علائم غیرکلامی5 مثل حالت صدا، وضعیت بدن، جهت چشم ها و بیان چهره ای6 از هیجان بستگی دارد - Banziger, Grandjean .& Scgerer, 2009 - در میان این علائم غیرکلامی بیان چهره ای به عنوان مهمترین و پیچیده ترین منبع اطلاعات هیجانی به شمار می رود - . - Frigerio, Burt, Montagne, Murray & Parret, 2002
مطالعات زیادی مشکل بازشناسی هیجان را به عنوان عامل مهمی در بسیاری از نابهنجاری ها در روابط اجتماعی و رفتار انطباقی بررسی کرده اند - Baron-Cohen, .Whellwright, Hill, Raste & Plumb, 2001 - با توجه به پژوهش هایی که تاکنون انجام گرفته است هدف ما در این مطالعه بررسی نقش واسطه متغیر باز شناسی هیجانی چهره در رابطه بین سبک های دلبستگی و افسردگی است. به عبارت دیگر در این تحقیق این گونه فرض می شود که سبک های دلبستگی به واسطه تاثیری که روی توانایی بازشناسی هیجانی ایجاد می کنند، فرد را در معرض خطر ابتلا به افسردگی قرار می دهند.
روش:
در این مطالعه از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای استفاده گردید. بدین منظور از بین مناطق مختلف شهر اصفهان منطقه پنج به روش تصادفی ساده و از بین نواحی این منطقه، ناحیه های دو و سه به روش تصادفی ساده انتخاب شدند. سپس از بین مدارس مقطع متوسطه دوم این نواحی، تعداد هفت مدرسه به روش تصادفی ساده گزینش و از هز مدرسه 45دانش آموز، به عبارتی296 نفر انتخاب شدند و سپس آزمون به عمل آمد.
از آنجاییکه روش نمونه گیری در این مطالعه کاملا تصادفی بوده است جامعه مورد بررسی کلیه دختران نوجوان - مقطع متوسطه دوم - شهر اصفهان بودند. ملاک های ورود به تحقیق داشتن سن بین 14 تا 18 سال و نداشتن اختلال جسمی -روانی همزمان در نظر گرفته شد. اصول اخلاقی در این پژوهش مطابق با اصول انجمن روان شناسی امریکا - - APA و زیر نظر کمیته اخلاقی دانشگاه اصفهان مد نظر قرار گرفت.
ابزارها:
-1 پرسشنامه دلبستگی بزرگسال که دارای 15 سوال است و توسط هازن و شیور - 1987 - ارائه شده است. این پرسشنامه در یک طیف لیکرتی - 5 درجه ای - توسط شرکت کنندگان درجه بندی می شود. تحلیل عامل پرسشنامه هازن و شیور - - 1987 توسط کولینز و رید - 1990 - انجام و سه عامل عمده - اجتنابی، ایمن و دوسوگرا - استخراج گردید. هازن و شیور پایایی باز آزمایی کل پرسشنامه را0/81 و آلفای کرونباخ را 0/78 به دست آوردند.کولینز و رید نیز پایایی بالایی در حد 0/79 گزارش کردند.
ضریب آلفای کرونباخ - پایایی - پرسشهای خرده مقیاسهای ایمن، اجتنابی و دو سوگرا در مورد یک نمونه دانشجویی - 1480 نفر شامل 860 دختر و 620 پسر - برای کل آزمودنیها به ترتیب 0/86 ، 0/84 ، 0/85 - برای دانشجویان دختر 0/86، 0/83، 0/84 و برای دانشجویان پسر 0/84، 0/85 و - 0/86 محاسبه شد که نشانه همسانی درونی خوب مقیاس دلبستگی بزرگسال است. ضرایب توافق کندال - روایی - برای سبکهای دلبستگی ایمن ،اجتنابی و دو سوگرا به ترتیب 0/80 ،0/61 و 0/75 محاسبه شد.
