بخشی از مقاله
چکیده
ماهی سیم - - Abramis brama Orientalis متعلق به خانواده کپور ماهیان که در دریاي خزر و حوزه آبریز آن زیست می نماید در طی چند دهه اخیر به دلایل مختلف از جمله صید بی رویه، آلودگی ها و تخریب مناطق تخم ریزي نسل این ماهی درسواحل ایران بشدت کاهش یافت بطوریکه دخایر این گونه در حد صفر رسید. به همین دلیل باز سازي ذخایر ماهی سیم با استفاده از یک جفت مولد صید شده از دریاي خزر انجام گرفت و بچه ماهیان حاصل به تالاب و رودخانه هاي منتهی به دریا رها سازي گردید.
از طرفی جمعیتی از این گونه در دریاچه سد ارس وجود دارد که منشا آن مشخص نمی باشد. با توجه به آنچه گفته شد بنظر می رسد که تنوع درون گونهاي ماهی سیم بسیار پایین است و داراي جمعیت هاي متفاوتی در دریاچه سد ارس و دریاي خزر می باشد لذا براي بررسی ساختار جمعیتی و تنوع درون گونه اي ماهی سیم از مارکر میکروستلایت استفاده گردید. تعداد 150 عدد نمونه ماهی سیم از سه منطقه دریاي خزر، تالاب انزلی و دریاچه سد ارس جمع اوري گردید.
پس از استخراج DNA واکنش PCR با استفاده از 8 جفت پرایمر میکروستلایت انجام گرفت که 5 جفت از پرایمرهاي مورد استفاده پلی مورفیسم را نشان دادند. تعداد الل بدست امده بین 2 تا 8 عدد در جایگاههاي مختلف با حداکثر 8 الل در جایگاه Ca5 می باشد. اکثر جایگاهها انحراف از تعادل هاردي – واینبرگ را نشان می دهند که بدلیل کاهش اندازه جمعیت در اثر فشار صید و شرایط زیست محیطی می باشد.
میزان هتروزایگوسیتی بدست آمده بین 0/57 - 0/25 با میانگین 0/37 می باشد که نشان دهنده تنوع ژنتیکی پایین در این گونه می باشد. آنالیز آ ماري AMOVA اختلاف معنی داري به صورت جفتی بین تالاب انزلی، دریاي خزر و سد ارس نشان نمی دهد . - P < 0. 01 - می توان نتیجه گرفت که اختلافات مورفولوژیکی وزن و اندازه مشاهده بین ماهیان تالاب انزلی و دریاي خزر با سد ارس ناشی از شرایط اکولوژیکی متفاوت این مناطق می باشد.
مقدمه
ماهی سیم با نام علمی - - Abramis brama orientalis , Berg 1905 متعلق به خانواده کپور ماهیان - Cyprinidae - و جنس Abramis است. این ماهی از جمله ماهیان با ارزش دریاي خزر می باشد که اهمیت ویژه اي از لحاظ اکولوژیک ، بیولوژیک و اقتصادي دارد . مقدار صید این ماهی در سواحل ایرانی دریاي خزر - جنوب دریاي خزر - در سالهاي صید 1358 – 59 تا حد صفرکاهش یافت - حسینی و سیرنگ ، . - 1369 در پی این کاهش ذخایر شیلات ایران در سال 1365 اقدام به تکثیر مصنوعی یک جفت مولد نر و ماده سیم صید شده از پره هاي صیادي نمود - شریفی و رامین ، . - 1370 سپس تکثیر مصنوعی از طریق اعقاب همان ماهیان مولد حاصل از تکثیر اولیه توسط شیلات ایران ادامه یافت.
بطوریکه از آن سال به بعد شیلات ایران هر ساله بیش از 15 میلیون قطعه بچه ماهی سیم به تالاب انزلی رها سازي می نماید که این ماهیان در نهایت وارد دریاي خزر می شوند. بطوریکه در سال1379میزان صید ماهی سیم در تالاب انزلی به 5 تن و در دریاي خزر به 25 تن بالغ گردید. با توجه به تاریخچه مذکور ، بعدها معلوم شد که ماهیان سیم دریاي خزر همگی از اعقاب همان یک جفت مولد ماهی سیم هستند که داراي هم خونی یکسانی می باشند - گلشاهی ، . - 1376 علاوه بر ذخایر موجود در دریاي خزر یک جمعیت از این گونه در دریاچه سد ارس وجود دارد. که از نظر مورفولوژیکی با ماهیان سیم موجود در دریاي خزر متفاوت می باشند.
روش کار
جهت بررسی تنوع ژنتیکی ماهی سیم در مجموع تعداد 150 عدد ماهی سیم از تالاب انزلی، سواحل جنوبی - ایران - و دریاچه سد ارس جمع آوري گردید. تکه اي از بافت نرم باله هاي ماهی سیم بریده شده و پس از فیکس در الکل مطلق به آزمایشگاه منتقل شدند. استخراج DNA ژنومی - کل - با استفاده از 50 تا 100 میلی گرم از بافت باله به روش فنل_کلروفرم - Moritz and Hillis, 1993 - و کیفیت و کمیت DNA استخراج شده از روشهاي اسپکتروفتومتري و الکترفورزي تعیین گردید.
براي آنالیز تنوع ماهی سیم از هشت جایگاه میکروستلایتی استفاده شد Z8145, Z10362 - Shimoda et al., 1999 - , .Ca1, Ca3 ,Ca5 - Dismsoski et al., 2000 - شرایط PCR براي پرایمرهاي مختلف با تغییر دماي اتصال بهینه شد تا باندهاي واضح و قوي بدست آید. واکنش زنجیره پلی مراز در حجم واکنش 20 میکرولیتري شامل 100 نانوگرم DNA الگو، 10 انجام گرفت. پس از انجام واکنش PCR محصول حاصل برروي ژل 10 PAEGدرصد ران گردید. و با استفاده از روش نیترات نقره رنگ آمیزي گردید.
آنالیز آماري
فراوانی اللی - Allele frequency - ،هتروزیگوسیتی مورد انتظار - - Expected heterozygosity و مشاهده شده - Observed heterozygosity - ، تعداد اللهاي واقعی و تعداد اللهاي موثر - - Effective allele در جایگاههاي میکروساتلایتی، شاخص شانون - Information Index - ، ماتریس شباهت و تعادل هاردي واینبرگ از تست مربع لاتین X2 در برنامه GenAlex محاسبه گردید. در مقایسه بین جمعیت ها تست AMOVA - Analysis Molecular Variance - در سطح 0/01 محاسبه گردید .
نتایج
از بین 8 جایگاه مورد بررسی 5 جایگاه داراي باندهاي قوي و واضح بودند. این جایگاهها براي آنالیز استفاد شدند. تعداد الللهاي بدست آمده در هر جایگاه و محدوده باندي انها و شرایط واکنش پلی مراز درجدول 2 آمده است بیشترین تعداد الل در جایگاه Ca5 و با 8 الل در نمونه هاي سد ارس می باشد.
