بخشی از مقاله
چکیده
هویت واژه ای بسیار ساده و در عین حال پیچیده است که از موضوعات بحث برانگیز معماری معاصر ایران می باشد. در این مقاله ضمن توجه به معنای لغوی هویت، نظر اندیشمندان، معماران و شهرسازان نیز بررسی شده و با توجه به اصول معماری ایرانی به بیان شاخصه های هویت ساز معماری ایرانی پرداخته شده است.
پژوهش حاضر، به روش تبیینی - توصیفی و ارزیابی با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و تجزیه و تحلیل اطلاعات به روش کیفی، ضمن مطالعه مفاهیم کلیدی به بررسی عناصر هویت ساز در معماری ایرانی پرداخته است که طی نتایج بدست آمده می توان بیان داشت معماری ایرانی، عناصر بسیار قوی جهت هویت سازی دارد، عناصری مانند مردم گرایی، سلسله مراتب، درون گرایی، شفافیت و . . . که در واقع باعث هماهنگی با زندگی و طبیعت هستند، بعنوان شاخصه های هویت ساز معماری ایرانی مطرح شده است.
مقدمه
هویت از موضوعات بحث برانگیز معماری معاصر ایران است. ضرورت دست یابی به معماری با هویت ایرانی، موضوعی است که ضمن تاکید شدن در برنامه های سوم و چهارم توسعه کشور به خواست ملی نیز تبدیل شده است. برای دست یابی به این مهم، ابتدا باید سیر تحول معنایی واژگانی آن تدقیق شود. هویت ایرانی - اسلامی بیانگر خصوصیات فرهنگی و مشخصات این سرزمین است. موضوعی که باید در تمام شئونات زندگی، بخصوص عرصه معماری و شهرسازی نیز متجلی شود. دستیابی به معماری با هویت، موضوعی بسیار پر اهمیت در معماری معاصر ایران است.
اهداف و سوالات پژوهش
معماری ایرانی اسلامی، عناصر بسیار قوی برای هویت سازی دارد، در این پژوهش با بررسی عناصری مانند مردم واری، سلسله مراتب، درون گرایی، شفافیت و . . . که می توانند شاخصه های هویت ساز معماری ایرانی اسلامی باشند پرداخته شده است.
تبیین مفهوم معماری
هویت، واژهای بسیار ساده اما با مفهومی بسیار پیچیده است. با ورود عناصر فرهنگی دیگر کشورها، به خصوص کشورهای غربی، فرهنگ و در پی آن هویت جامعه ایرانی نیز دستخوش تغییراتی شده است؛ از این رو امروزه بحث درباره هویت و فرهنگ در شاخههای مختلف علمی مورد توجه قرارگرفته است.
معماری ایرانی اسلامی - معماری سنتی -
از آنجا که یکی از شیوههای بررسی هویت جامعه، توجه به عناصر فضایی و ارتباط آن با فرهنگ جامعه است، برای شناسایی هویت جامعه سنتی ایرانی بررسی عناصر هویتساز در معماری سنتی ایران شیوه مناسبی به نظر میرسد. هویت فرهنگی معماری را همان ارزشهایی رقم میزند که تنها در بستر بناهای سنتی ادراک میشود، چرا که معماری به آن دلیل شکل میگیرد تا ارزشها را در خویش بپروراند و کالبدی بر آنها متصور شود که اگر چنین نبود و معماری سنتی ایرانی فاقد ارزش مینمود، معماری ابنیه کهن بیشتر از مشتی خشت و خاک نمینمود.
هنر ایرانی، هنری سرشار از نبوغ اصیل ایرانی است و قومی که چنین هنری را بوجود میآورد، باید غریزه و نبوغی از آن خود داشته باشد و هنرش نیز نمیتواند تنها تلفیقی از عناصر برگرفته از فرهنگهای دیگر باشد. این نکته بر این دلالت دارد که معماری و شهرسازی، واجد رسالتی است تا ارزشهای کهن فرهنگی را در درون خویش پاس دارد و بر این اساس عنصری هویت بخش در ساختار فرهنگی شمرده شود، چنانچه همگونی فرهنگ و معماری در آثار معماری جهان مشاهده میشود.
