بخشی از مقاله
چکیده: امروزه با توجه به رقابت پذیر شدن سازمان ها، تحقیق و توسعه در سازمان از اهمیت ویژه ای برخودار است تحقیق و توسعه شامل کشف و به کارگیری دانش جدید درباره محصولات، فرآیندها و خدمات مطابق نیازهای بازار است. در فرایندروش تحقیق اگر پژوهشگر بخواهد با استناد به یک نمره واحد چگونگی تمرکز نمرات یک جامعه آماری را مشخص کند از اندازه های گرایش مرکزی استفاده می کند که در این مقاله به بررسی آنها پرداخته خواهد شد.
مقدمه
فرایند تحقیق عبارت است از: شناسایی نیاز یا استعداد، پیدایش اندیشه ها، آفرینش، طراحی، تولید، معرفی و انتشار یک محصول و فرایند یا نظام فن آوری تازه". هدف اصلی فعالیت های تحقیقی ، نظریه پردازی یا آزمون نظریه نیست؛ بلکه توسعه محصولات یا فرایندهای جدید است . در اکثر پژوهش های سازمانی، دست کم، علاقه مندیم بدانیم پدیده هایی معین با چه تواتری روی می دهند، میانگین نمره در یک مجموعه از اعداد چیست، و میزان تغییر پذیری در این مجموعه چگونه است که از شاخص های مرکزی و پراکندگی استفاده می کنیم.
مفهوم تحقیق علمی
تحقیق را می توان تلاشی منظم و سازمان یافته برای بررسی مساله ای خاص که به یک را حل نیاز دارد توصیف کرد و شامل مراحلی است که طراحی و پیگیری می شوند تا پاسخ هایی برای مساله ی مورد علاقه ی محقق در محیط مربوط به دست آید. هر تحقیق علمی دارای مشخصات زیر است:
الف - برخوردار بودن از اداب و مراحل خاص: بدین معنی که کار تحقیق علمی مراحل ویژه ای دارد و نمیتوان آن را به صورت ذهنی انجام داد.
ب - توسعه ی قلمرو معرفت و شناخت بهتر: بدین معنی که تحقیق باید مطلب تازه ای را کشف نموده و بر حجم دانش و معرفت بشر بیافزاید و معلومات قبلی را افزایش دهد.
ج - عینیت : شناخت حاصل از نتایج تحقیق در بیرون ذهن واقعیت دارد و می توان برای آن مابهازای خارجی شناسایی کرد - رضوانی، . - 14 :1390
انواع شیوه های تجزیه و تحلیل داده ها
وقتی سخن از تجزیه و تحلیل داده ها به میان می اید، این تصور حاصل می شود که منظور تجزیه و تحلیل داده ها تنها به شیوه اماری است، در صورتی که چنین نیست و این شیوه فقط یکی از طرق مهم تجزیه و تحلیل است که برای تحقیقات و داده های به کار می رود که جنبه آماری داشته باشد. تحقیقات فراوانی وجود دارد که فاقد جنبه آماری است و عمدتا متکی به اسناد و مدارک و شهود و ادراک و تحلیل عقلانی است.
اینگونه تحقیقات نیز از فرآیند کامل تحقیق علمی تبعیت می کند و دارای مرحله تجزیه و تحلیل است؛ بنابراین چون تحلیل داده های کیفی را نمیتوان با روش کمی و آماری انجام داد؛ باید از روشهای مناسب کیفی استفاده نمود. متاسفانه درباره تجزیه و تحلیلهای غیر آماری و کیفی کمتر کار شده و کمتر مطلب نوشته شده است و به همین دلیل کمتر به ذهن می ایند؛ از این رو، در اکثر کتب روش تحقیق هرجا صحبت از تجزیه و تحلیل داده می شود، منظور تجزیه و تحلیل کمی و آماری است.
بدین لحاظ، دو روش تجزیه و تحلیل کیفی و کمی مورد بررسی و تبیین قرار می گیرد - حافظنیا، . - 231-232 :1386 شیوه تجزیه و تحلیل کیفی: چون داده های بسیاری از تحقیقات علمی کمی نیوده، جنبه آماری ندارند، معیار و مبنای دیگری غیر از روش های آماری باید برای تجزیه و تحلیل آنها به کار رود. این مبنا و معیرا در تجزیه و تحلیل های کیفی مشخصا عقل، منطق، تفکر و استدلال است؛ یعنی محقق با استفاده از عقل و منطق و غور و اندیشه باید اسناد، مدارک و اطلاعات را مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار دهد و حقیقت و واقعیت را کشف و درباره ی فرضیه ها اظهار نظر نماید.
البته استدلال عقلانی، منطق و تفکر معیارهایی نیستند که تنها به کار تحقیقات کیفی بیایند، بلکه در هر نوع تحقیق علمی به کار می روند و محقق ناگزیر است روشها و نتایج به دست امده را با آنها محک بزند و اگر احساس کند روش آماری نتیجه ای داده که با عقل و منطق جور در نمیآید، باید نتایج روش آماری را کنار بگذارد و به عقل و منطق بها بدهد؛ زیرا تجزیه و تحلیل، ترکیب و تجرید و تعمیم کار عقل است - همان، . - 232
شیوه تجزیه و تحلیل کمی: این شیوه که به روش تجزیه و تحلیل اماری نیز شهرت دارد، در مورد اطلاعات و داده های کمی به کار می رود. در تحقیقات علوم انسانی روز به روز روش های کمی توسعه می یابند و محققان سعی می کنند پدیده ها، متغیرها، ویژگی ها، ارزشها و باورها را اندازه گیری و کمی نمایند؛ از این رو، روش های آماری برای تجزیه و تحلیل انها ضرورت پیدا می کند. استفاده از روش های آماری با توجه با توجه به نوع و روش تحقیق و هدف محقق متفاوت است و از روشهای ساده و اولیه آماری تا روشهای پیچیده را شامل می شود.
نوع مقیاس اندازه گیری نیز در انتخاب روش آماری مناسب تاثیر دارد. استفاده از روش های اماری به دو شکل توصیفی و استنباطی انجام میگیرد - همان، . - 236 تجزیه و تحلیل با استفاده از آمار توصیفی: آمار توصیفی را عمدتا مفاهیمی از قبیل جدول توزیع فراوانی و نسبت های توزیع، نمایش هندسی و تصویری توزیع، اندازه های گرایش به مرکز، اندازه های پراکندگی و نظایر آن تشکیل می دهد. آمار توصیفی برای تبیین وضعیت پدیده یا مساله یا موضوع مورد مطالعه مورد استفاده قرار می گیرد یا در واقع ویژگی های موضوع مورد مطالعه به زبان آمار تصویر سازیو توصیف می گردد - همان، . - 237
بحث کمی و کیفی در پژوهش
سیر تاریخی نشان می دهد که تاکید زیادی بر کمی سازی، در علم وجود داشته است. برخی از دانشمندان، ریاضیات را به عنوان "ملکه ی علوم" و علوم دیگر نظیر فیزیک و شیکی که شدیدا بر کمی سازی تاکید دارند را به عنوان علوم "سخت" مطرح کرده اند.علوم دیگری نظیر بیولوژی و خصوصا علوم اجتماعی را به عنوان علوم "نرم" داده اند که به زعم آنها فاقد دقت علمی هستند - دانایی فرد و همکاران، . - 29-30 :1390
در گذر زمان، نوعی حرکت به طرف تدوین شیوه های خاص پژوهش در علوم اجتماعی، آغاز شد و مباحث مربوط به تفکیک شیوه های کمی و کیفی در علوم اجتماعی ریشه گرفت. بنابراین، بحث از رویکردهای کیفی در تحقیقات علوم اجتماعی، دلالت برداشتن دیدگاهی متفاوت از رفتار انسان نسبت به دیدگاه رویکردها کمی، دارد. ولی تاریخچه علوم نشان می دهد که کمی سازی یا کمی گرایی، محور اصلی ادعای علوم اجتماعی به عنوان نشانه ی تعهد خود به روش علمی بوده است - همان، . - 30
آمار توصیفی و استنباطی
در اکثر پژوهش های سازمانی، دست کم، علاقه مندیم بدانیم پدیده هایی معین با چه تواتری روی می دهند، میانگین نمره در یک مجموعه از اعداد چیست، و میزان تغییر پذیری در این مجموعه چگونه است - یعنی، میزان گرایش یا پراکندگی از مرکز متغیرهای وابسته و مستقل - . اینها با عنوان آمار توصیفی شناخته شده اند - آماری که پدیده های مورد نظر را توصیف می کند - ؛ - سکاران، ترجمه صائبی و شیرازی، . - 342 : 1380 فراتر از این، ممکن است بخواهیم بدانیم که چه روابطی میان متغیرها و سایر اجزاء وجود دارد.
آیا تفاوت های میان دو یا چند گروه وجود دارد یا نه، و از این قبیل. اینها آمار استنباطی نامیده می شوند. - برای مثال، نتایج اماری به ما اجازه ی استنباط از یک نمونه از جامعه را می دهد - . آمار استنباطی را می توان به پارامتریک و ناپارامتریک طبقه بندی کرد. در آمار پارامتریک و ناپارامتریک فرض بر این است که جامعه ای که گروه نمونه از ان اخذ شده است دارای توزیع نرمال می باشد. آمار پارامتریک زمانی به کار می آید که گرد آوری داده ها بر اساس مقیاس فاصله ای یا نسبتی انجام گرفته باشد. از سوی دیگر، در آمار ناپارامتریک فرض روشنی در مورد نرمال بودن جامعه آماری وجود ندارد و در مورد داده هایی که مبتنی بر مقیاس اسمی یا ترتیبی هستند کاربرد دارد - همان - .
شاخص های گرایش به مرکز
اگز پژوهشگر بخواهد با استناد به یک نمره واحد چگونگی تمرکز نمرات یک جامعه آماری را مشخص کند از انداازه های گرایش مرکزی - Measures of Tendency - استفاده می کند. این اندازه ها عبارتند از:
· نما - مد - - Mode
نمای هر دسته از نمرات عبارت است از نمره ای که بیشترین فراوانی را دارد.
· میانگین - Mean -
حاصل جمع دسته ای از نمرات حاصل جمع همه ان نمرات بخش بر تعداد آنها است.
· میانه - Median -
میانه نقطه ای است در روی مقیاس نمرات یا توزیع نمرات که نصف بالا و نصف پایین گروه نمرات در بالای آن و 50 درصد دیگر نمرات در پایین آن قرار دارند.
