بخشی از مقاله
چکیده: در این مقاله روش تحقیق همبستگی ،ضرورت و اهمیت آن مورد بررسی قرار می گیرد.بیان می گردد تحقیق همبستگی نوع دیگری از انواع تحقیقات غیر آزمایشی است که درآن رابطه بین دو یا چند متغیر مورد مطالعه قرار می گیرد. در تحقیقات پس از تشخیص وجود همبستگی و تعیین جهت آن ،اقدام به محاسبه ی مقدار و ضریب همبستگی می شود.همچنین مراحل مختلف تحقیق همبستگی ، محدودیت های روش همبستگی، مزایا و هدف از تحقیق همبستگی برشمرده می شود.نحوه به دست آوردن ضریب همبستگی و تفسیر آن بیان می گردد ونیز ضریب های همبستگی گوناگون بررسی می شود.
مقدمه
نخستین سنگ بنای علم،اندازه گیری یا مشاهده ی منظم است. هیچ دلیل اساسی مبنی بر این که دانشمندان علوم انسانی نمی توانند پدیده های مورد تحقیق خود را اندازه گیری کنند وجود ندارد. - دلاور:1387؛ - 38لذا آنها با شیوه های مختلفی دست به بررسی پدیده ها می زنند.وتحقیق آزمایشی تنها روش پاسخ گو به همه مسائل انسانی نیست .زیرابرخی مسائل گرچه به تحقیق آزمایشی ارتباط ندارند لیکن ارزش تفکر و تامل را دارند.بدون شک نمی توان تمام مسائل انسانی را که در قالب تحقیق آزمایشی قابل آزمون نیستند ،دور ریخت. - دلاور:1387؛ - 47 یکی از انواع تحقیق های غیر آزمایشی تحقیق همبستگی است .
در گفتگوهای روزانه واژه همبستگی1 برای توصیف هر نوع رابطه بین حوادث و رویدادها به کار برده می شود .اما در آمارهمبستگی دارای معانی دقیقتری است.همبستگی در آمار به رابطه بین دو یا چند متغیر که قابل تبدیل به مقدار هستند اطلاق می شود.شاخص آماری که میزان و حدود رابطه بین متغیرها را نشان می دهد ضریب همبستگی 2نامیده می شود.
- دلاور:1386؛ - 180 هنگامی که محقق،دو یا چند دسته از اطلاعات مختلف مربوط به یک گروه یا یک دسته اطلاعات از دو یا چند گروه را در اختیار دارد،می تواند از این روش تحقیقی استفاده کند،چرا که این روش برای مطالعه میزان تغییرات در یک یا چند عامل3 در اثر تغییرات یک یا چند عامل دیگر است. - نادری و سیف نراقی:1388؛ - 46 طرح بنیانی و اساسی تحقیق همبستگی بسیار ساده است.در این روش ،محقق به چمع آوری نمره های دو یا چند متغیر برای آزمودنی های یکسان می پردازد و سپس ضریب همبستگی را محاسبه می کند. - دلاور:1387؛ - 200
تحقیق همبستگی
تحقیق همبستگی نوع دیگری از انواع تحقیقات غیر آزمایشی است که درآن رابطه بین دو یا چند متغیر مورد مطالعه قرار می گیرد در این خصوص یک دسته اطلاعات از دو یا چند گروه یا دو موقعیت گردآوری شده و یا اطلاعاتی در خصوص دو یا چند متغیر در یک گروه تهیه شده است که در این شرایط می توان از این روش تحقیق استفاده کرد. - تیرگروحاج غلامرضایی، - 58:1394 تحقیقات همبستگی،شامل کلیه تحقیقاتی است که در آنها سعی می شود رابطه ی بین متغیر های مختلف با استفاده از ضریب همبستگی ،کشف یا تعیین شود. - دلاور:1387؛ - 199
وجود همبستگی بین متغیرها،به این معنی نیست که یک متغیر علت متغیر دیگری است.همبستگی رابطه بین دو متغیر رادر یک جامعه توصیف می کند. - دلاور، - 180:1380و وجود یک رابطه ی قوی پیش بینی را امکان پذیر می کند.میزان این دو متغیر معمولاً به عنوان ضریب همبستگی بیان می شود.اساساً همبستگی به دو صورت وجود دارد:مثبت و منفی، هدف تحقیق همبستگی عبارت است از درک الگوهای پیچیده ی رفتاری از طریق مطالعه ی همبستگی بین این الگوها و متغیرهایی که فرض می شود بین آنها رابطه وجود دارد. این روش مخصوصاً در شرایطی مفید است که هدف آن کشف رابطه ی بین متغیرهایی باشد که در مورد آنها تحقیقاتی انجام نشده است. - دلاور، - 203:1387 معمولا این نوع مطالعات درصدد پاسخگویی به سه سوال زیر می باشد:
اولین سوال :آیا رابطه ای بین این دو دسته اطلاعات وجود دارد یا نه؟ در صورت منفی بودن جواب،دو سؤال دیگر مطرح نخواهد شد،ولی اگر جواب مثبت بود و وجود رابطه محرز گردد دو سؤال دیگر به ترتیب مطرح خواهد شد:
دومین سؤال ،در مورد جهت این همبستگی است که ممکن است مثبت یا منفی باشد. در حالت همبستگی مثبت،تغییرات در هر دو دسته از اطلاعات در یک جهت است،بدین صورت اگر افزایشی در دسته ی اول ایجاد شود در دسته ی دوم نیز افزایشی حاصل خواهد شد یا بر عکس. اما در حالت همبستگی منفی تغییرات در هر دو دسته در جهت خلاف یکدیگر خواهد بود ،به این ترتیب که اگر افزایشی در دسته ی اول ایجاد شود در دسته ی دوم کاهش حاصل خواهد شد و بر عکس.
سؤال سوم این است که میزان و مقدار این همبستگی تا چه اندازه است؟ - نادری و سیف نراقی:1388؛ - 46
مراحل انجام پژوهش همبستگی
-1 قدم اول در تحقیق همبستگی،تعیین متغیر هایی است که به نظر می رسد در مطالعه ی ویژگی های پیچیده الگوی رفتاری اهمیت دارند.تحقیقات گذشته و اطلاع از نظریه ها معمولا بینشی را به محقق می دهد که برای تعیین و انتخاب متغیرها بدان نیاز دارد. - دلاور، - 203:1387 به بیان دیگرتعیین و تعریف موضوع تحقیق مطالعه و بررسی عمیق نوشته ها و مقالات موجود و مربوط به موضوع پژوهش - نادری و سیف نراقی:1388؛ - 47 -2 قدم بعدی در تحقیق همبستگی ،انتخاب آزمودنی ها یی است که بر اساس متغیرهای انتخاب شده مورد اندازه گیری قرار می گیرند. - دلاور، - 203:1387
-1 برنامه ریزی برای انجام تحقیق همبستگی به شرح ذیل:
الف-تعیین و شناسایی متغیرهای مناسب و مربوط در حوزه ی پژوهش
ب-گزینش نمونه مناسب
ج- انتخاب یا تولید وسایل مناسب و کافی برای جمع آوری اطلاعات و سنجش آنها - آزمون های میزان شده،پرسش نامه،مصاحبه،روش های مشاهده و... -
د-گزینش روش آماری محاسبه ی ضریب همبستگی متناسب با موضوع پژوهش
-2 اقدام جمع آوری داده ها -3 تجزیه و تحلیل ،تعبیر و تفسیر داده ها و تنظیم گزارشی از آنها - نادری و سیف نراقی:1388؛ - 47
انواع طرح های پژوهشی همبستگی
دونوع از طرح های پژوهشی همبستگی ،که در شمار پژوهش های کمی به حساب می آیند،بیشتر مورد توجه بوده اند:
-1 طرح های همبستگی اکتشافی
-2 طرح های همبستگی پیش بینی طرح های همبستگی اکتشافی را به عنوان تحقیقات رابطه ای نام می برند.هدف اصلی طرح های همبستگی اکتشافی،تعیین میزان تغییر دو یا چند متغیر با یکدیگر و تبیین رابطه بین این متغیرها ست. طرح های همبستگی پیش بینی،بجای آنکه فقط به رابطه متغیر ها بپزدازد،برای پیشگویی نتایج ناشی از متغیر های پیش بینی اجرا می شود. به همین دلیل در تعریف این طرح ها گفته می شود که آنها برای تعیین متغیرهایی که پیش بینی مثبتی از نتایج یا متغیرهای معیار به دست می دهند استفاده می شود . - لطف آبادی:1390؛ - 116
ویژگیهای تحقیق
-1 محقق برای محاسبات آماری حداقل به دو دسته اطلاعات نیاز دارد .
-2 این روش زمانی بکار می رود که تعداد متغیرهای بازیگر در موقعیت آزمایش زیاد باشد،به طوری که از طریق روش های دیگر قابل کنترل و دستکاری نباشد.
-3 این روش،ارزیابی چند متغیر و روابط بین آنها را در لحظه ای ویژه و در شرایط واقعی امکان پذیر می سازد.
-4 در این روش صرفا درجات همبستگی و روابط بین متغیرها مورد پژوهش قرار می گیرد.
