بخشی از مقاله
چکیده
در جهان مدرن رفتهرفته روشهای بومی سازگار با طبیعت فراموش شدند و بناهای وابسته به تکنولوژی، بدون توجه به انسان محوری و همساز با طبیعت خلق شدند. یکی از راههای دستیابی به کیفیتهای از دست رفته در جهان امروز، رجوع به تکنیکها و روشهای ساخت بومی است که بتوان به سمت کیفیت مطلوب رسید.
با توجه به تاثیر اقلیم بر معماری، به ویژه در کشور ایران که شرایط اقلیمی در آن کاملا مشهود است، نیاز به مطالعه و پژوهشهای جامع در این زمینه کاملا بدیهی و لازم میباشد. شناخت شرایط اقلیمی در هر منطقه از مهمترین عوامل در ایجاد آرامش و رفاه کاربران ساختمانها در آن منطقه است. در روند این پژوهش سعی بر آن شده است تا پس از توضیح اجمالی ،مفاهیم مرتبط با پایداری و عوامل اقلیمی، به بررسی مهمترین ویژگیهای اقلیمی و الگوهای پایدار در معماری بومی پرداخته شود.
روش تحقیق این پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی بوده و متغیرهای تحقیق استخراج و رابطه میان آنها بررسی شده است.
-1 مقدمه
معماری پایدار امری فراگیر است که دغدغه اصلی آن مربوط به مسئله محیطزیست است و از تمام گرایشهایی که به مسئله تقلیل از مصالح و انرژی توجه کردهاند بهره میگیرد و هدف اصلی آن کاهش آسیب بر محیط و منابع انرژی و طبیعت است. بناهای بومی متعددی که در ایران هنوز پا برجاست بشر امروز را بسیار به خود معطوف داشته است. از یک سو چالشهای مرتبط با معماری پایدار و از سوی دیگر رویکرد پژوهشگران معاصر به سوی بناهای بومی این سوال را به وجود میآورد که چه ارتباطی میان معماری پایدار و این بناهای بومی وجود دارد؟
امروزه به دلیل پیشرفت دانش بشری در عرصههای معماری، معماری بومی اقصی نقاط دنیا که با توجه به طبیعت و محیط پیرامون خود شکل میگرفته به دست فراموشی سپرده شده است. با توجه به این مسئله تمامی کشورهای جهان در تلاشاند تا کمبودهای موجود در معماری نسل امروز، که یکی از آنها عدم توجه به انطباق معماری با اقلیم است را جبران نمایند
از مشکلات اصلی جوامع معماری امروز این است که از محل سکونتگاه در معماری به مثابه "ماشینی برای زندگی" یاد میکند که بدون توجه به مسائل اقلیمی و آرامش انسان، با تکیه بر مباحثی چون معماری بینالمللی سبب پیدایش مشکلات زیست اقلیمی و زیست محیطی شده است.
-2 معماری پایدار
پایداری با وجود شعارهای اساسی و فراگیرش، که جهانی میباشند و مساله حفظ زمین را هدف قرار میدهند، برای دستیابی به راهکارهای واقع بینانه و قابل اجرا از یک سو و حمایت از گوناگونی که در طبیعت موجود است از سوی دیگر، رویکردهای محلی را توصیه میکند و شعار "جهانی فکر کنید، اما منطقهای عمل نمایید" را مورد توجه قرار میدهد
یک ترکیب معماری پایدار، نمیتواند به عنوان یک محصول ساخته شده آماده، از یک مکان به مکان دیگر منتقل شود. همان طور که گفته شد خط مشی معماری پایدار چند مشخصه را ارائه میدهد ولی پایداری محیطی، پایداری اجتماعی- اقتصادی و... اساسا ویژگیهای محتوایی هستند که به منابع موضوعی و محلی موجود یا به حقوق و سنتها و نیازهای مردم محلی، مربوط هستند.
-3 معماری ایرانی
معماری سنتی ایران در سبکهای مختلف، در اعصار گوناگون شکل گرفته که بیانگر مفهومی یگانه به نام معماری ایرانی است. در ایران، سالیان متمادی، معماری ایرانی بر پایه اصول معماری پایدار ساختمانها را بنا کردهاند و کمترین ضرر و زیانی به محیط پیرامونشان وارد نساختهاند و از عناصر اربعه همچون آب، خاک، آتش و باد الگو گرفته و با بهرهگیری از آن ها دستاوردهای شگفتانگیزی را به معرض نمایش گذاشتهاند.
با توجه به اینکه در معماری بومی مردم ایران زمین، فرمهای متفاوتی مورد استفاده قرار میگرفته است، چندین اصطلاح را درمورد معماری بومی به صورت زیر تعریف میکنیم:
-1-3خانههای چهار فصل
خانههای سنتی ایران که دارای حیاط مرکزی بوده و در فصول مختلف سال از اتاقهای مختلفی که گرداگرد این حیاط وجود داشته، استفاده میشده است.
-2-3 بخش تابستاننشین
در قسمت جنوبی ساختمان ایجاد شده و بازشوهایی به سمت شمال دارند و فضایی مانند بادگیر، کلاهفرنگی و حوضخانه و... را شامل میشود.
3-3 -بخش زمستاننشین
دارای پنجرههای وسیع در راستای جنوب بوده و با تابش آفتاب گرم میشده است؛ دیوارها، سقف و کف این قسمت به وسیله خشت خام که ظرفیت حرارتی بسیار بالایی دارد، ساخته میشود و در قسمت شمالی ساختمان قرار میگیرد.
-4-3گودال باغچه
عمق حیاط بیشتر از حد معمول در نظر گرفته شود که گاهی 3-4 متر نیز میشده و به دلایل زیر از گودال باغچه استفاده میشده است:
1. دسترسی به قنات برای آبیاری باغچه
2. مجاورت اتاقها و افراد با شاخ و برگ درختان و همچنین رطوبت و سایه حاصل از آنها
