بخشی از مقاله
چکیده
شناخت توان آسایش زیست اقلیمی یا بیوکلیماتیک انسانی در مناطق مختلف جغرافیایی میتواند به برنامه - ریزی طراحی مسکن، الگوی معماری، برنامهریزی و بهرهوری از جاذبههای طبیعی و اکوتوریستی کمک نماید. شهر اسلام آبادغرب یکی از پتانسیلهای اکوتوریستی در استان کرمانشاه بشمار میآید. روش کار در این تحقیق، استفادهی کتابخانهای و تجزیه- تحلیل عناصر اقلیمی نظیر: درجه حرارت، رطوبت نسبی و متوسط سرعت وزش باد میباشد که از ایستگاه سینوپتیک اسلام آباد غرب طی دوره آماری ساله جمع آوری شده است و به صورت 2 مدل مختلف، آسایش زیست اقلیمی - بیکر و دمای موثر - کار شده است.
هدف این تحقیق شناخت توان آسایش زیست اقلیمی برای استفاده بهینه از جاذبههای توریستی و کمک به توسعه صنعت گردشگری در این منطقه میباشد. نتایج حاصل از روش بیکر نشان میدهد که با توجه به شرایط محیطی، که شرایط مطلوب آسایش زیست اقلیمی ماههای فروردین، اردیبهشت و مهر شرایط آسایش برقرار است. حدود چهار ماه از سال شرایط هوای گرم حاکم است البته این گرما در طول روز بیشتر و در طول شب از میزان آن کاسته میشود. نتایج حاصل از روش دمای موثر نیز نشان میدهد که فصل تابستان بیشتر در محدوده آسایش محیطی قرار داشته که میتواند شرایط مطلوبی را برای مسافرت و گردشگری در منطقه داشته باشد.
مقدمه
یکی از راهکارها ی اساسی برای گسترش صنعت توریسم، شناسایی هر چه کاملتر مناطق مختلف مستعد گردشگری طبیعت و برنامهریزی دقیق جهت امکانسنجی این مناطق به لحاظ توان اکوتوریستی میباشد . تحلیل و ارزیابی توانها و قابلیتهای مزبور به گونهای علمی همراه با رعایت مسائل زیستمحیطی، ضرورت دنیای امروز است. از بین عوامل تاثیر-گذار بر روی این صنعت و به طور کلی زندگی، سلامت و آسایش انسانها میتوان به شرایط جوی و اقلیمی اشاره کرد. بطوریکه امروزه مطالعه این تاثیرات شاخه جدیدی از علم را تحت عنوان زیست اقلیمشناس انسانی را به وجود آورده است
ایجادشرایط مطلوب برای زیست و فعالیّتهای انسانی، تلاش انسان برای سازگاری با محیط میباشد در صورتیکه چنین شرایطی به طور طبیعی در اکثر نقاط بدست میآید، ایجاد شرایط مصنوعی بسیار پرهزینه میباشد و وجود مناطق طبیعی از ثروتهای ملی هر کشور محسوب میشود و باید در فرایند برنامهریزی شناخته شود
منظور از آسایش انسانی مجموعه شرایطی است که از نظر حرارتی برای درصدی از افراد مناسب و راحت باشد یا به عبارت دیگر انسان تحت آن شرایط نه احساس گرما و نه احساس سرما کند و حالت خنثی بودن تعبیر دیگر آن است که این شرایط با استفاده از رابطه آماری و فرمولها قابل استفاده میباشد.
آسایش زیست اقلیمی یا ضریب راحتی توسط افراد مختلف و سرشناس در مباحث اقلیمی کار شده است و پیشنهاداتی داشتهاند که عموما شناخت مناطق آسایش مبتنی بر عناصر اقلیمی نظیر درجه حرارت - حداکثر، حداقل - ، رطوبت نسبی - حداکثر، حداقل - ، سرعت باد، ساعت آفتابی بوده است. در بین عناصر آب و هوایی دما و رطوبت اثر بیشتری در سلامت و راحتی انسان دارد و بیشتر مدلهای سنجش آسایش و راحتی انسان در ارتباط با شرایط آب و هوایی بر این دو عنصر استوار شده است. از این رو قدیمی ترین مطالعات شامل مطالعه مدل اولگی است.
اولگی در دهه شصت با ارائه نمودار زیست اقلیمی به تعیین نقش جداگانه و مشخص عوامل مختلف پرداخت وی براساس آزمایشها و محاسباتی که در چهار منطقه مختلف اقلیمی آمریکا انجام داد، نتیجه گرفت که نیاز به ظرفیت و مقاومت حرارتی مناطق یکسان نیست. در ادامه حدود مؤثر بودن شیوه های رفاهی - بیوکلیماتیک - انسان را مشخص نمود و جدولی تحت عنوان جدول زیستاقلیمی ساختمان فراهم نمود
ترجونگ ، تقسیمبندی بیوکلیمایی انسانی که بر اساس ضریب راحتی و ضریب تاثیر خنککنندگی استوار است را مطرح کرد و طی آزمایشهای متعددی که روی انسان انجام داد، نتایج حاصل آنها را به صورت جداول و نمودار ارائه کرد که در واقع این نمودارها نشان دهنده میزان آسایشی است که انسان در شرایط ترکیبهای متفاوت دما و رطوبت و شرایط متعارف، یعنی پوشش معمولی و عدم فعالیت فیزیکی به دست میآورد
فانگر ، تحقیق جامع و کاملی را در مورد تاثیر عناصر آب و هوایی بر روی احساس راحتی گرمایی انجام داد. تحلیل وی بر این مبنا قرار گرفته، که آسایش و راحتی در انسان مشتق از معادله تراز حرارتی بدن انسان و محیط وی میباشد
بروچ جیونی ، درباره مسائل مربوط به استانداردهای آسایش حرارتی، ازجمله منطقه آسایش از طریق تجزیه و تحلیل دادهها و با استفاده از نمودار بیوکلیماتیک اولگی و استانداردهای راحتی برای شرایط بیرون از ساختمان مورد بررسی قرار داده است و نتیجه حاصل از این پژوهش نشان داد که با استفاده از این روشها میتوان درجه حرارت داخل ساختمان را با استفاده از روشهای آسایش روزانه و روش ذخیره سازی حرارتی به همراه تهویه شبانه بصورت مستقیم و غیر مستقیم بدست آورد
کسمایی ، در مورد شناخت عناصر و عوامل اقلیمی منطقه، آسایش و ساختمان و تأثیر عوامل اقلیمی بر آنها بهترین شاخصهای زیست اقلیمی دورههای اقلیمی ایران، اصول طراحی اقلیمی بحث کرده است و در کتاب »پهنه بندی اقلیمی،« اقلیم وآسایش انسانرا مورد توجّه قرارداده است
در شناخت پتانسیلهای اکوتوریستی آسایش زیست اقلیمی در تالاب کیاکلایه لنگرود در"شناخت نواحی آسایش زیست اقلیمی سواحل گیلان" و "شناخت نواحی آسایش زیست اقلیمی - بیوکلیماتیک - اکوتوریسم کوهستانی گیلان "تحقیق و پژوهش نمودهاند. شهر اسلام آباد غرب که یکی از پتانسیل های اکوتورسیتی در استان کرمانشاه، بشمار میآید
این تحقیق در پی آن است که با روش بیکرو دمای موثر ماههای آسایشی و غیر آسایشی - نامطلوب گرم وسرد - را برای مسافرت و گردشگری در شهر اسلام آبادغرب شناسایی و معرفی نماید.
-مواد و روشها
در این مطالعه برای بررسی پتانسیلهای اکوتوریستی آسایش زیست اقلیمی در شهر اسلام آبادغرب از دو روش بیکر
و دمای موثراستفاده شده است. عمده اطلاعات اقلیمی مورد استفاده شامل حداکثر و حداقل درجه حرارت هوا، حداکثر و حداقل رطوبت نسبی، متوسط سرعت وزش باد میباشد که برای عناصر اقلیمی از آمار دادههای ایستگاه سینوپتیک اسلام آباد غرب طی یک دروه آماری سالانه استفاده گردیده است.
روش بیکر
یکی از روش های مناسب تعیین محدوده زمانی مساعد گردشگری، بوسیله شاخص قدرت خنک کنندگی محیط - CP - که به شاخص بیکر معروف است می باشد که بدین وسیله وضعیت زیستاقلیمی محدوده مورد مطالعه تحت بررسی قرار گرفته است روش ازرابطه زیرمحاسبه می شود :
Cp= - 0.26+0.34*v^0.672 - * - 36.5-t - mcal/cm2/sec :Cp
قدرت خنککنندگی محیط برحسب میکروکالری در سانتی متر مربع درثانیه
:V سرعت باد بر حسب متر برثانیه
:T معدل دمای روزانه بر حسب درجه سیلسیوس
بیکر درجات خنک کنندگی محیط و شاخص آستانههای تحریک بیوکلیمای انسانی - آسایش انسان - را به بشرح جدول ارائه نموده است.
جدول شماره1: درجات خنک کنندگی محیط و آستانههای بیوکلیمایی بر حسب روش بیکر
شاخص دمای موثر
شاخص دمای موثر که ترکیبی از دو عنصر دما و رطوبت نسبی میباشد یکی از روشهای شناخت محدوده آسایش زیست اقلیمی در مناطق مختلف میباشد که این روش در این تحقیق بر اساس آمار دو ایستگاه و برای شب و روز جداگانه محاسبه شده است.
