بخشی از مقاله
چکیده:
این مقاله در پی مطالعه عوامل پیش برنده و بازدارنده مشارکت در صندوق بیمه روستاییان و عشایراست. در چهارچوب نظری این پژوهش از نظریات، مشارکت و فرضیه پذیرش بهره گرفته شده است. سه روش در گردآوری دادههای این مطالعه به کار رفته است که شامل: مطالعه اسنادی - بررسی اسناد و مدارک مربوط به اساس نامه ها و قوانین مربوط به صندوق بیمه روستائیان و عشایر - و در روش کیفی، از مصاحبه های نیمه ساخت یافته و بحث گروهی استفاده شده است و در روش کمی از روش پیمایش استفاده شده است. در این مقاله از روش تلفیق کمی و کیفی استفاده شده است، جامعه آماری آن خانوار های ساکن روستای سراب غضنفر که424 خانوا ر می باشند و حجم نمونه با روش طبقه ای از خانوارهای که عضو صندوق هستند و خانوارهایی که عضو صندوق نبوده اند با استفاده از روش کوکران 173 نفر تعیین گردیده است و در روش کیفی به روش ساده در مجموع 42 نفر مورد مصاحبه قرا گرفتند .
تحلیل داده های کیفی نشان می دهد که، عوامل پیش برنده عضویت در صندوق های بیمه روستائیان و عشایر شامل: آگاهی و شناخت واقعی نسبت به مزایای صندوق بیمه، مشارکت اجتماعی بالا، اعتماد بین روستائیان، اعتماد به صندوق بیمه، میزان تردد به شهر، نداشتن چاره ی دیگر برای حمایت در زمان پیری و ناتوانی می باشند. و از عوامل بازدارنده مشارکت روستائیان در صندوق بیمه روستائیان و عشایر؛ تقدیرگرایی، عدم شناخت واقعی کارگزاران و روستائیان نسبت به مزایای صندوق، عدم تبلیغات واقعی و درست، عدم توجه به حال، عدم توجه صندوق به نیازهای حال و محسوس روستائیان می باشند.تجزیه و تحلیل داده ها ی کمی حاکی از این است که بین عوامل اجتماعی، اقتصادی و عوامل سازمانی و عضویت در صندوق رابطه معنا دار وجود دارد و بین عوامل فردی و عضویت در صندوق رابطه معنادار وجود ندارد و یافته های حاصل از رگرسیون لوجستیک حکایت از تاثیر برخورد کارگزاران و نحوه تبلیغات در عضویت در صندوق می باشد.
کلید واژه : صندوق بیمه روستائیان و عشایر، تأمین اجتماعی روستایی، مشارکت، پذیرش نوآوری،دلفان، سراب غضنفر.
مقدمه:
زندگی بشر طی قرون و اعصار متمادی با خشم طبیعت و خطرهای بیشمار روبهرو بوده و موجودیت و منافع او را همواره عوامل متعددی تهدید کردهاند. انسان اولیه در مواقع بروز حوادث و اتفاقات به منظور تنازع بقاء و حفظ جان و مال خود تا مدتی بهتنهایی و با دست خالی و زمانی نیز با تشکیل دستههای کوچک و استفاده از وسایل اولیه از منافع خویش دفاع میکرد.نیاز به محیط ایمن و رفاه در ذات بشری نهفته است. وجود این عوامل با پیشرفت زمان و کشف طرق جدید و استفاده ازوسایل موجود در طبیعت توأم گردیده و مدنیت را به وجود آورد. بهتدریج اجتماعات و شهرها توسعه یافت و برای مبارزه باحوادث، نیرو و اتحاد و هم بستگی جوامع به کار گرفته شد.
عدهای وظیفه یافتند که به هنگام بروز حوادث و اتفاقات برای بازگرداندن آسایش و ایمنسازی محیط، با استفاده از امکانات موجود مبارزه کنند و عدهای دیگر که از نعمت ایمنی برخوردار شدهاند، فعالیتهای اقتصادی خود را توسعه میدهند در توان وسعت مالی خود، مبالغی برای تأمین هزینههای دسته اول پرداخت مینمایند - ضیائی، . - 10 :1349بروز حوادث و اتفاقات غیر مترقبه همواره با ایجاد خسارت و زیان همراه میباشد و با تجربیاتی که طی قرون و اعصار متمادی به دست آمده است، کارشناسان مربوطه به این نتیجه رسیدهاند که بهترین راه برای جبران خسارت این است که خسارت وارده را بین تعداد زیادی از افراد تقسیم نمود و بدین ترتیب سهم هر یک از افراد از خسارت خیلی کم میشود. همین فکر و نتایج حاصله از آن موضوع بیمه را به معنی اخص به وجود آورده است.
رابرت مرتون در مدل کارکردی خویش بر این نکته تأکید می ورزد که هر گاه نیازی در جامعه پدید آید، برای رفع آن نیازسازمانی تشکیل خواهد شد؛ به عبارت دیگر این نیازها هستند که موجب پیدایش سازمانها می گردند - ابراهیمی دیلمی،. - 2 :1384قبل از اشاعه صنایع ماشینی در ایران، حتی چندی بعد از آن، از بیمههای اجتماعی و یا اقداماتی از این نوع اثری نبود. در ایران قسمت اعظم جمعیت در مناطق روستایی زندگی کرده و از نوع اقتصاد معیشتی برخوردار بوده اند - طالب، 1368، . - 216 سلولهای حمایتی از خانواده گرفته، تا مالک و سایر منابعی که با روستاییان ارتباط داشتند، فرد را تحت پوشش داشته و اینحمایت نه در جهت ارتقای سطح کیفی زندگی، بلکه در حد اشاعه افراد و نجاتشان از گرسنگی صورت میگرفت - طالب،. - 217 :1368
گسترش شبکههای ارتباطی و حملونقل، تسهیل ارتباط با شهر، خانواده روستایی را در معرض ارتباط با مدلها و الگوهای زندگی شهری قرار داده و سرعت تغییر خانواده در محیط روستایی را افزایش داده است - طالب، - 119 : 1384؛ و حمایت کننده های خانواده ضعیف و یا از بین رفتند، پس با این حال نیا ز به حامی های جدیدی احساس شد . وارد کردن صندوقهای بیمه روستایی در زندگی روستایی ممکن است با مقاومتهایی مواجه شود. یکی از مسائل بیمه در کشورهای درحال توسعه و از جمله ایران، نگرش جامعه روستایی نسبت به بیمه4 و بیمه گذار5 است. با توجه به سنتها، هنجارها وارزشهای حاکم در جامعه روستایی، مسئله بیمه آنچنان شیوع نیافته است. در واقع بیمه هنوز در فرهنگ جامعه روستایی مانهادینه و درونی نشده است - غلامیاری و مرادیان . - 1378
اهمیت و ضرورت پژوهش:
در کشور ما، ایران با وجود کوششهایی که طی 50 سال گذشته در حوزههای مختلف تأمین اجتماعی انجام شده است، هنوزبخش قابل توجهی از جمعیت کشور از پوشش تأمین اجتماعی و دسترسی به خدمات آن بیبهرهاند. ب یش از 22 میلیون ازجمعیت کشورمان که حدود 31/39 درصد جمعیت کشور را دربر میگیرند، نقش مهم و اساسی در تأمین مواد غذایی، موادخام و اولیه مورد نیاز کشور به عهده دارند که از خدمات تأمین اجتماعی6 برخوردار نیستند - سایت صندوق بیمه روستائیان وعشایر،. - 1389
بررسی کلی وضعیت نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی در کشور، نشان میدهد که تا قبل از تشکیل صندوق بیمه روستاییان وعشایر در سال 1383 اقدام جدی در مورد بیمه اجتماعی بخش اعظم جامعه ایران - روستاییان و عشایر - صورت نگرفته بود؛ بااین حال تصور می رود که تشکیل این صندوق گام مهمی در رفع محرومیت و برقراری عدالت اجتماعی باشد؛ اما با وجوداینکه 6 سال از شروع به کار این صندوق میگذرد در سال1388 تعداد بیمه شده در صندوق تا آخر بهمن این سال عدد700,502 خانوار بوده است و تعداد کارگزاران 3403 نفر بودهاند و جمعیت خانوارهای روستایی و عشایر 5,067,815 وتعداد خانوارهای مشمول صندوق 3,147,106 خانوار و درصد خانوار مشمول صندوق به جمعیت روستایی و عشایر 62/7 ودرصد خانوارهای بیمهشده به خانوارهای مشمول صندوق 22/26 بوده و همچنین تعداد مستمریهای برقرارشده 3041 عددبوده و درصد مستمری بگیران به بیمه شدگان 0/43 گزارش شده است - سایت صندوق بیمه روستاییان و عشایر - .
- هدف این پژوهش: شناخت عوامل پیش برنده و بازدارنده عضویت در صندوق های بیمه روستائیان و عشایر در سطحعوامل سازمانی، اجتماعی، اقتصادی و فردی بپردازد.
چارچوب نظری
مشهور است که اصطلاح تأمین اجتماعی7 برای اولین بار به طور رسمی در قانون 1935 ایالات متحده آمریکا به کار رفت - دفتر بینالمللی کار، . - 4 :1992 تأمین اجتماعی در واقع از دو کلمه »تأمین«8 و»اجتماعی«9 تشکیل گردیده است. کلمه تأمین به مفهوم حمایت در مقابل »خطرات تعریف شده« است و کلمه اجتماعی رابطه آن با جامعه را از ابعاد سنتی، تاریخی،فرهنگی و جغرافیایی نشان میدهد - پناهی، . - 12:1386تأمین اجتماعی اگر به درستی و امعان نظر به تمام وجوه آن مطرح و از سوی جامعه و دولت جدی تلقی شود، میتواندموجبات آسایش امنیت خاطر و ثبات اجتماعی پدید آورد و حتی با بسیاری از نابسامانیهای اجتماعی به مقابله برخیزد - اکبری، . - 9 :1383
